Przykłady dobrych praktyk w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym. Wyjazd studyjny na Podlasie.
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Projekt realizuje Kujawsko-Pomorskie Stowarzyszenie Producentów Ekologicznych EKOŁAN.
Zostań partnerem KSOW-www.ksow.pl
Przykłady dobrych praktyk w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym.
Wyjazd studyjny na Podlasie.
W dniach 6-9 września 2022r. 30 osobowa grupa rolników ekologicznych, członków Stowarzyszenia EKOŁAN, rolników konwencjonalnych zainteresowanych ekologicznymi metodami produkcji, przetwórców oraz przedstawicieli instytucji działających na rzecz rolnictwa ekologicznego województwa kujawsko-pomorskiego uczestniczyła w wyjeździe studyjnym na Podlasie. Dzięki realizacji operacji pn. „Przykłady dobrych praktyk w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym” mogliśmy poznać tamtejsze gospodarstwa ekologiczne i przetwórnie. Operacja została zrealizowana w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Plan operacyjny 2022-2023. Projekt realizowało Kujawsko-Pomorskie Stowarzyszenie Producentów Ekologicznych EKOŁAN, przy współpracy z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Celem wyjazdu studyjnego było usprawnienie ekologicznego systemu produkcji poprzez wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy rolnikami. Ważną kwestią wyjazdów studyjnych jest nawiązanie kontaktów, podejmowanie współpracy, poszukiwanie nowych kierunków produkcji żywności wysokiej jakości, propagowanie inicjatyw dotyczących zrzeszania się rolników ekologicznych oraz podejmowanie działań mających na celu zwiększenie bioróżnorodności. Rolnictwo ekologiczne stanowi pozytywny przykład działalności rolniczej dbającej o bioróżnorodność i ochronę środowiska. Takie działania dają szansę na zrównoważony rozwój gospodarstw rolnych i jednocześnie są okazją do zainicjowania sieci współpracy partnerskiej wśród istniejących gospodarstw ekologicznych, zakładów przetwórczych i innych podmiotów działających na rzecz rolnictwa ekologicznego.
W drodze na Podlasie – dzień I
W pierwszym dniu wyjazdu mieliśmy okazję zapoznać się z przetwórstwem zbóż w działającej od 1991 roku Wytwórni Makaronu BIO w Pokrzydowie. Był to pierwszy przystanek na trasie w kierunku malowniczego Podlasia. Pan Mieczysław Babalski oprowadził nas po wytwórni, przedstawił zasady funkcjonowania wytwórni oraz zapoznał z szeroką ofertą produktów. Mąki, kasze, makarony, płatki zbożowe i kawy zbożowe z wytwórni cieszą się ogromnym uznaniem i zainteresowaniem wśród konsumentów. Właściciele starają się dopasować do oczekiwań klienta odnajdując stare, prymitywne gatunki zbóż, które były uprawiane jeszcze przed naszą erą a ze względu na bogate właściwości są poszukiwane przez coraz bardziej świadomych klientów. Państwo Babalscy od wielu lat współpracują z Bankiem Genów w Radzikowie, skąd otrzymują nasiona starych odmian zbóż. Produkty z ziarna pradawnego orkiszu i samopszy cieszą się uznaniem wśród klientów poszukujących wysokiej jakości żywności ekologicznej.
Z Pokrzydowa udaliśmy się w malownicze rejony Podlasia. To tutaj, w Korycinach. wśród malowniczych lasów i pól, z dala od zgiełku i miejskich zanieczyszczeń znajduje się Ziołowy Zakątek unikatowy w skali świata obiekt agroturystyczny, którego właścicielem jest pan Mirosław Angielczyk. Na powierzchni prawie 20 ha skupia bogatą kulturę i tradycję tego obszaru. Można tu znaleźć charakterystyczne dla regionu zabudowy, rękodzieło i przede wszystkim wszechobecne zioła.
Gospodarstwa ekologiczne na Podlasiu – dzień II
Drugi dzień pobytu na Podlasiu to wizyta u państwa Wandy i Ryszarda Hryc w Jeńkach. Gospodarze prowadzą gospodarstwo ekologiczne i agroturystyczne od 2005 roku. Na powierzchni 10 ha uprawiają owies, jęczmień, koniczynę czerwoną, warzywa, ziemniaki i aronię oraz wierzbę plecionkarską. W gospodarstwie hoduje się kozy. Z pozyskiwanego mleka wytwarza się sery podpuszczkowe, twarogi, masło i śmietanę na potrzeby własne i odwiedzających gospodarstwo. Goście mają możliwość zapoznania się z zasadami pracy w tradycyjnym gospodarstwie. Gospodarze chętnie uczą uprawy warzyw pieczenia chleba czy wyrobu serów. Uczestnicy wyjazdu z zaciekawieniem wysłuchali informacji o gospodarstwie przekazanych przez przemiłą gospodynię. Pani Wanda wręcz zaraża optymizmem i pozytywną energią. Z żalem opuściliśmy to wyjątkowe miejsce, by udać się do kolejnego gospodarstwa ekologicznego pana Stanisława Kulpy w miejscowości Wojszki.
Gospodarstwo od 1990 roku jest w systemie rolnictwa ekologicznego. To obecnie duże, ponad 200 hektarowe gospodarstwo ekologiczne specjalizujące się w hodowli bydła mięsnego rasy limousine. Początki nie były łatwe, można powiedzieć, że startował od zera. W gospodarstwie nie było żadnych budynków. Dziś w Wojszkach stoją m.in. olbrzymie magazyny, obora wolnostanowiskowa z wybiegami dla bydła mięsnego. Są wszystkie niezbędne, nowoczesne maszyny. Nie brakuje też innowacyjnych rozwiązań, takich jak np. ekologiczna suszarnia do zbóż – opalana słomą. Rolnik nie wyobraża sobie, że mógłby prowadzić gospodarstwo w inny sposób. Przyznaje, że plony w rolnictwie ekologicznym są sporo niższe. Gryki zbiera około 1 tonę z hektara, owsa od 2 do 4 ton, żyta ok. 3 tony, orkiszu również ok. 3 t. Jednak dużo mniejsze są też nakłady finansowe. Ciągle się jeszcze uczymy, coś poprawiamy – przyznaje Stanisław Kulpa. Gospodarz uczy też innych, jak uprawiać ziemię bez nawozów i oprysków, doradza, przyjmuje wycieczki krajowe i zagraniczne. W prowadzeniu gospodarstwa rolnikowi pomaga syn Adam, zagorzały ekolog, absolwent warszawskiej Szkoły Głównej Handlowej. Zajmuje się m.in. sprzedażą ekologicznych produktów. I jak mówi gospodarz nie ma z tym już najmniejszego problemu, nawet gdyby produkowali dwa albo trzy razy tyle, wszystko mogliby sprzedać. Dodaje jednak, że aby sprzedać ekologiczną żywność, trzeba spełniać jeden warunek. Jako, że trafia ona głównie na Zachód, trzeba mieć tyle danego produktu, by zapełnić nim całego tira.
Podlaski Ogród Ziołowy i warsztaty zielarskie – dzień III
Podlaski Ogród Ziołowy został założony w 2007 roku, chociaż przygotowania do jego utworzenia rozpoczęto już na początku lat 90-tych ubiegłego wieku. W 2011 roku uzyskał on status Ogrodu Botanicznego oraz członka Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce. W Ogrodzie gromadzone są przede wszystkim rośliny lecznicze i aromatyczne. Obecnie liczy on około 1500 taksonów, w tym 85 gatunków objętych ścisłą i 13 częściową ustawową ochroną. Specyfiką Ogrodu są kolekcje populacji dziko rosnących roślin leczniczych pozyskiwanych z obszaru Wschodniej Polski, stanowiące materiał badawczy wykorzystywany m.in. przez współpracujące z Ogrodem instytucje naukowe. W 2012 roku przy Ogrodzie powstał Ośrodek Edukacji Przyrodniczej prowadzący zajęcia dla dzieci, młodzieży szkolnej oraz studentów wyższych uczelni. Ogród wyposażony jest w infrastrukturę w postaci izby tradycji zielarskich, sali obserwacji mikroskopowej oraz zaplecza gastronomiczno-noclegowego. Na terenie ogrodu powstał Ośrodek Edukacji Przyrodniczej zapewniający różnorodne formy aktywności, zarówno dla dzieci, młodzieży jak i osób dorosłych. Uczestnicy wyjazdu studyjnego zapoznali się z bogatą kolekcją roślin. Po ogrodzie oprowadził nas właściciel pan Mirosław Angielczyk, który z pasją i zaangażowaniem opowiadał o zgromadzonej kolekcji roślin.
Pan Angielczyk posiada ogromną wiedzę z zakresu właściwości i uprawy ziół, którą podzielił się z uczestnikami wyjazdu. Rolnicy skrupulatnie notowali nazwy ziół pomocne, a wręcz niezastąpione w walce z wieloma poważnymi schorzeniami i chyba wszyscy zapamiętali, że przetacznik leśny jest w stanie uregulować cholesterol w ciągu 2 tygodniu regularnego stosowania, czy podagrycznik, który nieco zapomniany, a wspaniale radzi sobie z tzw. podagrą, rwą kulszową, czy chorobami reumatycznymi.
Po południu odbyły się warsztaty ziołowe, podczas których uczestnicy samodzielnie sporządzali mieszanki ziołowe, przyprawy do rosołu, do pizzy i do kanapek, oraz herbatki owocowo-ziołowe na uspokojenie, oczyszczające i na przeziębienie.
Dary Natury – dzień IV
Ostatni dzień pobytu w Korycinach rozpoczął się zwiedzaniem firmy Dary Natury, która specjalizuje się w produkcji ekologicznych produktów, takich jak: przyprawy, herbatki, mieszanki ziołowe, oleje. Do firmy poprowadził unoszący się w powietrzu, niezwykle silny zapach ziół. Pan Mirosław Angielczyk opowiedział uczestnikom wyjazdu o początkach powstania firmy o tym, że w rejonie Podlasia zbieractwo ziół ze względu na czystość regionu zawsze było i nadal jest ważną formą zarobkowania dla wielu gospodarstw domowych. Jednak z uwagi na to, że zapotrzebowanie na preparaty ziołowe jest coraz większe, z pozyskiwanie ziół z natury mniejsze, istnieje konieczność wprowadzania ziół do upraw polowych. Zioła używane w produkcji pochodzą głównie z gospodarstwa „Ziołowy Zakątek”, jak również od okolicznych zbieraczy. Oprócz współpracy z zawodowymi zbieraczami pan Angielczyk uprawia zioła w swoim gospodarstwie na powierzchni ok 19 ha, w tym na 12 ha uprawia róże pomarszczoną oraz dziką oraz na 7 ha takie zioła jak nagietek, kolendrę, rumianek, koper, ogórecznik, kilka gatunków mięt. Zwiedzanie firmy rozpoczęto od miejsca w którym suszy się zioła metodą liofilizacji potocznie nazywaną suszenie mrozem, jest to proces suszenia przez zamrażanie, a następnie odsysanie wody. W kolejnym budynku mogliśmy zobaczyć proces tłoczenia oleju na zimno. Uczestnicy wyjazdu studyjnego byli świadkami produkcji oleju z siemienia lnianego. Oglądali urządzenia do produkcji herbatek ekspresowych oraz weszli do pomieszczenia, w którym następowało ważenie i pakowanie surowców zielarskich. Firma Dary Natury wciąż się rozwija i zwiększa asortyment oferowanych produktów, które dostępne są zarówno na rynku polskim jak i na rynkach zagranicznych.
I tak zakończyła się nasza wizyta studyjna. Podlasie zachwyciło nas bogactwem przyrody, różnorodnością biologiczną i naturalnie czystym środowiskiem. Prezentacja przykładów dobrych praktyk stosowanych w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym, okazała się dobrym sposobem na poznanie i zgłębienie ekologicznego systemu produkcji oraz wzajemną wymianę doświadczeń pomiędzy uczestnikami wyjazdu studyjnego. Produkty rolnictwa ekologicznego są coraz bardziej popularne i poszukiwane przez konsumentów. Dzięki edukacji i prezentacji dobrych przykładów gospodarowania wzrasta świadomość ekologiczna w społeczeństwie. Ekologiczne metody gospodarowania sprzyjają utrzymaniu i zwiększaniu bioróżnorodności a gospodarstwa ekologiczne stanowią spójny organizm, w którym dominuje zrównoważony system gospodarowania w zgodzie z naturą.
Karina Wroniecka
KPODR w Minikowie, Oddział w Przysieku