Soja w województwach kujawsko-pomorskim i wielkopolskim….

„Soja w województwach kujawsko-pomorskim i wielkopolskim
– innowacyjne  rozwiązania  w uprawie i skarmianiu dla gospodarstw rolnych”

Okres realizacji operacji
od 18.05.2018 r. do  31.12.2019 r.

Cel operacji

Zwiększenie dochodów w gospodarstwach rolnych poprzez przedstawienie rolnikowi kompleksowej metodologii uprawy, nawożenia i ochrony konwencjonalnych odmian soi, wybranych w trakcie badań terenowych i charakteryzujących się najwyższą wydajnością i dostosowaniem do żywienia poprzez ekstruzję nasion oraz ich wykorzystanie w optymalnie zbilansowanych paszach stosowanych w żywieniu zwierząt. Jedną z możliwości tej operacji będzie analiza ekonomiczna opłacalności uprawy soi, jej ekstruzji i wykorzystania do skarmiania we własnym gospodarstwie rolnym na przykładzie trzody chlewnej i bydła mlecznego.

Podmioty wchodzące w skład grupy operacyjnej

• Przedsiębiorstwo Wielobranżowe lechpol  Sp. z o. o. –  Lider Konsorcjum Moja Soja
• Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
• Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J.J. Śniadeckich w Bydgoszczy
• Rolnicy: Ryszard  Błaszkiewicz, Janusz Cieszyński, Maciej Kazek, Adam Styczyński, Aleksander Tadych.

Podsumowanie

Plonowanie odmian soi było zbliżone w trakcie badań, ale znacznie różniło się między poszczególnymi odmianami. W roku 2018 w czołówce uplasowały się odmiany: Comandor, Mayrika, Obelix, Abelina, Bohemians i Gasser – na poziomie od 2,06 do 2,41 t/ha. Natomiast w 2019 w czołówce znalazły się: Abelina i Gasser na średnim poziomie 1,52 – 1,55 t/ha. Należy jednak zauważyć, że ich maksymalne plony sięgały 1,83 i 2,13 t/ha w roku 2019. Wilgotność nasion w czasie zbioru była wyraźnie mniejsza w 2018 roku aniżeli w 2019. Było to spowodowane równomiernym dojrzewaniem nasion przy sprzyjającej pogodzie pod koniec sierpnia i na początku września 2018. Natomiast w 2019 roku niektóre odmiany, np. Amarok, Royka, Aurelina, ESG 152, Regina, Lenka i Favorit musiały być dosuszane po zbiorze, ponieważ wilgotność nasion przekraczała 16 %.  W pierwszym terminie zbioru, tj. 27 września, wilgotność nasion do zbioru była zdecydowanie niższa, niż w drugim terminie. Problematyczne były dwie odmiany, tj. Obelix i Mayrika, które w 2018 roku wypadły bardzo korzystnie i były rekomendowane do zasiewów na plantacjach rozwojowych u rolników – konsorcjantów. W 2019 okazało się, że materiał siewny odmiany Obelix miał znacznie obniżoną zdolność kiełkowania (poniżej 70 %) i stąd zaniżona była obsada tej odmiany. Natomiast odmiana Mayrika okazała się wysoko wrażliwa na herbicyd Plateen WG i po wschodach, ponad 80% roślin uległo zniszczeniu. Najkorzystniejsze warunki dla plonowania miały odmiany Abelina i Gaser, które w obydwu latach, przy zastosowanej agrotechnice, a przede wszystkim przy mało korzystnym rozkładzie opadów, plonowały najwyżej i stabilnie.

Ekstrudowane nasiona soi niemodyfikowanej genetycznie uprawianej w województwach kujawsko-pomorskim i wielkopolskim pod względem jakości pokarmowej i odżywczej są wartościową paszą białkowo-energetyczną. Skarmianie nasion ekstrudowanych w warunkach produkcyjnych w gospodarstwach rolników członków Konsorcjum Moja Soja wykazało, że całkowite zastąpienie śruty poekstrakcyjnej sojowej nasionami ekstrudowanymi soi non-GMO jest możliwe, jednak u młodych zwierząt może powodować zmniejszenie przyrostów. Na podstawie przeprowadzonych prac w 5 wybranych gospodarstwach rolnych w województwach kujawsko-pomorskim i wielkopolskim, w których skarmiano ekstrudowane pełne nasiona soi (EPNS) oraz częściowo odolejone (EONS), pochodzące z roślin non-GMO można stwierdzić, że udział EPNS w żywieniu prosiąt odsadzonych i warchlaków może dochodzić do 10% w mieszance paszowej pełnoporcjowej (MPP), w żywieniu tuczników – do 16% w MPP typu grower i do 15% w MPP typu finiszer oraz nasion EONS w żywieniu cieląt w wieku od 3 do 6 m-ca życia w MPU na poziomie do 21%.

Na podstawie wyników uprawy soi w gospodarstwach rolników uczestniczących w projekcie oszacowano na poziomie 2,50 t/ha plon soi zapewniający poziom nadwyżki bezpośredniej konkurencyjny dla innych upraw. Zastosowanie w odchowie prosiąt własnych EPNS w stosunku do użycia poekstrakcyjnej śruty sojowej z zakupu praktycznie nie wpłynęło na wyniki ekonomiczne, natomiast skarmianie w odchowie warchlaków nieznacznie pogorszyło wyniki ekonomiczne (o około 7,50 zł/szt.). Skarmianie w odchowie cieląt własnych EONS zamiast poekstrakcyjnej śruty sojowej non-GMO pochodzącej z zakupu, pogorszyło wyniki ekonomiczne o około 54 zł/szt., głównie z powodu gorszych przyrostów masy ciała. W odchowie tuczników podawanie własnych EPNS zamiast poekstrakcyjnej śruty sojowej non-GMO z zakupu wpłynęło na wyniki ekonomiczne pogorszając je o około 35 zł/szt. lub poprawiając o około 29 zł/szt. W okresie trwania projektu, w latach 2018-2019, wystąpił wyjątkowo niekorzystny dla soi rozkład opadów i temperatur, co obniżyło plony w stosunku do uzyskiwanych w przeciętnych warunkach pogodowych. Zwiększenie produkcji paszowego białka krajowego pozostaje najważniejszym celem strategicznym i wymaga dalszych badań oraz systematycznej popularyzacji i wdrażania dostępnych rozwiązań.

Piotr Dorszewski,
KPODR w Minikowie