Od połowy marca rusza działanie „Dobrostan zwierząt”, którego celem jest zachęcenie rolników do stosowania podwyższonych warunków dobrostanu zwierząt. Działanie nie jest działaniem inwestycyjnym i nie uwzględnia pokrycia kosztów związanych ze zmianą warunków utrzymania zwierząt. Wsparcie otrzymają rolnicy, którzy podejmą się utrzymania zwierząt w warunkach wykraczających ponad obowiązujące normy krajowe. Dopłaty będą rekompensować dodatkowe, poniesione przez rolnika koszty lub utracone dochody związane z wprowadzeniem podwyższonego dobrostanu.

Rolnicy będą deklarować udział  w działaniu na rok z możliwością kontynuacji w latach kolejnych. Wnioski o płatność dobrostanową będą  składane równocześnie z wnioskiem o płatności bezpośrednie przez aplikację e-Wniosek Plus. W roku 2020 zostanie uruchomionych 5 wariantów. Rolnicy mogą realizować więcej niż jeden wariant równocześnie. Z uwagi na występowanie w Polsce afrykańskiego pomoru świń (ASF) warianty z dostępem do wybiegu dla loch i tuczników, w tym roku nie zostaną wdrożone.

Warunki, jakie należy spełnić przystępując do wariantów:

Pakiet 1. Dobrostan świń

W pakiecie dobrostan świń w 2020 roku realizowane będą dwa warianty:

– wariant 1.1. Dobrostan loch – zwiększona powierzchnia w budynkach

– wariant 1.2. Dobrostan tuczników – zwiększona powierzchnia w budynkach.

Wariant 1.1. Dobrostan loch – zwiększona powierzchnia w budynkach (stawka płatności – 301 zł/na lochę rocznie).

W gospodarstwie realizującym wariant 1.1. dobrostan loch wszystkim lochom i loszkom po pokryciu utrzymywanym w tym gospodarstwie zapewnia się powierzchnię bytową zwiększoną o co najmniej 20% w stosunku do minimalnej powierzchni, wymaganej dla tych zwierząt, która została określona w Rozporządzeniu MRiRW z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz.U. nr 56 poz. 344 z póź. zm.). Wymóg zwiększonej powierzchni dotyczy: loch prośnych, loch w okresie porodu i odchowu prosiąt ssących, loch luźnych, loch i loszek po pokryciu. Powierzchnie bytowe dla jednej lochy  i loszki po pokryciu powinny wynosić:

• 4,2 m²  kojec pojedynczy dla lochy w okresie porodu i odchowu prosiąt ssących,
• 2,7 m² kojec pojedynczy dla lochy  i loszki po pokryciu (może być stosowany tylko w gospodarstwach utrzymujących mniej niż 10 loch lub loszek prośnych od 4 tyg. po pokryciu do tygodnia przed przewidzianym terminem porodu),
• 2,7 m² w kojcu, gdzie lochy utrzymywane są grupowo; w przypadku, gdy w kojcu utrzymywane są lochy prośne, co najmniej 1,3 m²  powierzchni kojca stanowi stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża – otwory odpływowe,
• 3 m² w kojcu, gdzie utrzymuje się grupowo do 5 loch; w przypadku, gdy w kojcu utrzymywane są lochy prośne, co najmniej 1,3 m²  powierzchni kojca stanowi stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża – otwory odpływowe,
• 2,4 m² w kojcu, gdzie utrzymuje się grupowo powyżej 39 loch; w przypadku, gdy w kojcu utrzymywane są lochy prośne, co najmniej 1,3 m² powierzchni kojca stanowi stałe podłoże
  i nie więcej niż 15% tego podłoża – otwory odpływowe,
• 2,2 m² w kojcu, gdzie utrzymuje się grupowo do 5 loszek po pokryciu, przy czym 0,95 m² stanowi stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża – otwory odpływowe,
• 2 m² w kojcu, gdzie utrzymywane są grupowo loszki po pokryciu, przy czym 0,95 m² stanowi stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża – otwory odpływowe,
• 1,8 m² w kojcu, gdzie utrzymuje się grupowo powyżej  39 loszek po pokryciu, przy czym 0,95 m² stanowi stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża – otwory odpływowe.

Pozostałe grupy technologiczne świń muszą posiadać minimalne powierzchnie określone prawem krajowym wynikającym z przepisów o dobrostanie zwierząt. Np.  gospodarstwo utrzymujące knury musi zapewnić im: powierzchnię kojca dla knura bez krycia w kojcu, co najmniej 6 m2, a jeżeli krycie odbywa się w tym kojcu, to powierzchnia ta powinna wynosić co najmniej 10 m2.

Rolnik w dniu złożenia wniosku o przyznanie płatności dobrostanowej w ramach tego wariantu musi posiadać co najmniej 1 lochę indywidulnie oznakowaną i zarejestrowaną w ARiMR kolczykiem z indywidualnym numerem identyfikacyjnym lochy. W gospodarstwie nie wolno utrzymywać loch w systemie jarzmowym. Razem z wnioskiem w aplikacji e-Wniosek Plus rolnik składa kopie odpowiednich stron Planu poprawy dobrostanu zwierząt. Plan poprawy dobrostanu zwierząt rolnik zobowiązany jest opracować na odpowiednich drukach udostępnionych przez ARiMR przy udziale doradcy rolniczego. W planie tym określa się m.in. ile loch można utrzymywać w danym gospodarstwie tak, aby zapewnić tym zwierzętom ulepszone warunki dobrostanu. Termin złożenia wniosku to 15 marca – 15 maja.

Rolnik od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności dobrostanowej w ramach tego wariantu do dnia 14 marca kolejnego roku, zapewnia wszystkim lochom i loszkom po pokryciu utrzymywanym w gospodarstwie we wszystkich siedzibach stada ulepszone warunki dobrostanu, zgodnie z wymogami wariantu. Ponadto rolnik utrzymuje w gospodarstwie jednocześnie nie więcej loch, niż wynika to z opracowanego Planu dobrostanu zwierząt. Płatność w ramach tego wariantu  przyznawana jest rolnikowi  do średniej liczby loch w gospodarstwie od dnia złożenia wniosku do 14 marca roku następnego. ARiMR sprawdza na podstawie danych z IRZ czy w okresie realizacji wymogów nie została przekroczona maksymalna liczba loch (stan dzienny), określona w Planie poprawy dobrostanu. Jeżeli zostanie stwierdzone uchybienie w przestrzeganiu wymogów w ramach danego wariantu, płatność dobrostanowa zostaje odpowiednio zmniejszona.

Wariant 1.2. Dobrostan tuczników – zwiększona powierzchnia w budynkach (stawka płatności 24 zł na tucznika).

Wszystkie świnie w gospodarstwie muszą być oznakowane i zarejestrowane zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie rejestracji i identyfikacji zwierząt. Rolnik od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności dobrostanowej w ramach tego wariantu zapewnia wszystkim warchlakom i tucznikom utrzymywanym w gospodarstwie rolnym (wszystkie siedziby stad),  ulepszone warunki dobrostanu zgodnie z wymogami wariantu.

Wszystkim warchlakom i tucznikom utrzymywanym w tym gospodarstwie rolnym zapewnia się powierzchnię bytową zwiększoną o co najmniej 20% w stosunku do minimalnej powierzchni, wymaganej na podstawie obowiązujących przepisów w tym zakresie.

Powierzchnia bytowa kojca w budynkach inwentarskich, w przeliczeniu na jedną sztukę, w przypadku utrzymywania grupowego warchlaków i tuczników, wynosi co najmniej:

0,18 m2 – w przypadku świń o masie ciała do 10 kg

0,24 m2 – w przypadku świń o masie ciała powyżej 10 do 20 kg

0,36 m2 – w przypadku świń o masie ciała powyżej 20 do 30 kg

0,48 m2 – w przypadku świń o masie ciała powyżej 30 do 50 kg

0,66 m2 – w przypadku świń o masie ciała powyżej 50 do 85 kg

0,78 m2 – w przypadku świń o masie ciała powyżej 85 do 110 kg

1,2 m2  –  w przypadku świń o masie ciała powyżej 110 kg

Powierzchnia bytowa w budynkach inwentarskich dla innych niż warchlaki i tuczniki grup technologicznych świń utrzymywanych w gospodarstwie musi być zgodna z odpowiednimi obowiązkowymi wymogami. Tuczniki, do których przysługuje płatność dobrostanowa muszą pochodzić od loch „dobrostanowych” i nie mogły być utrzymywane w gospodarstwach nie realizujacych Pakietu 1. – rolnik sam hoduje prosięta do tuczu w ulepszonych warunkach dobrostanu i realizuje wariant 1.1., albo kupuje prosięta z gospodarstw uczestniczących w wariancie 1.1. Obowiązek zapewnienia ulepszonych warunków dobrostanu dotyczy także tych warchlaków i tuczników, do których nie przysługuje płatność dobrostanowa, gdyż pochodzą od loch „niedobrostanowych”. Tuczniki, do których przysługuje płatność dobrostanową, to te oddane z przeznaczeniem do uboju bezpośrednio do rzeźni lub z przemieszczeniem przez co najwyżej jednego pośrednika. Dopuszczony jest także ubój w gospodarstwie. Tak samo jak w wariancie 1.1. rolnik musi posiadać opracowany przy udziale doradcy rolniczego Plan poprawy dobrostanu zwierząt. W tym planie określa się m.in. ile warchlaków i tuczników można utrzymywać jednocześnie w danym gospodarstwie tak, aby zapewnić tym zwierzętom ulepszone warunki dobrostanu.

Płatność przyznawana jest do liczby tuczników uprawnionych do płatności dobrostanowej oddanych do rzeźni lub ubitych w gospodarstwie. Liczbę tuczników, do której przysługuje płatność dobrostanowa, ustala ARiMR na podstawie danych zawartych w systemie IRZ. W pierwszym roku realizacji przez rolnika wariantu 1.2., do płatności uwzględniane są tuczniki oddane do uboju po upływie 4 miesięcy od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności dobrostanowej do dnia poprzedzającego dzień złożenia przez rolnika wniosku o taką płatność w kolejnym roku, lub do dnia  15 maja – jeżeli rolnik nie złoży kolejnego wniosku w ramach wariantu 1.2.

Pakiet 2. Dobrostan krów

Przystępując do któregoś z wariantów w ramach Pakietu 2, rolnik nie może posiadać w gospodarstwie (w żadnej z siedzib stad) krów typu użytkowanego kombinowanego, dla których nie został określony kierunek użytkowania. Hodowcy są zobowiązani do dokonania zmiany typu użytkowego tych krów na mleczny lub mięsny, lub określenia kierunku  w jakim użytkują krowy. Należy również zwrócić uwagę na oznakowanie i zarejestrowanie zwierząt zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz przestrzegać terminowości dokonywania zgłoszeń w przypadku zmian w stadzie. Pozostałym zwierzętom, nie objętym podwyższonym dobrostanem zapewnia się minimalne warunki utrzymania określone przepisami krajowymi.

Wariant 2.1. Dobrostan krów mlecznych – wypas (stawka płatności 185 zł/ krowę mleczną rocznie).

W gospodarstwach realizujących ten wariant wszystkim krowom mlecznym (we wszystkich siedzibach stad) należy zapewnić w okresie od 1 kwietnia do 15 października – 120 dni wypasu, bez uwięzi, przez co najmniej 6 godzin dziennie. W ramach wariantu nie ma potrzeby sporządzania planu poprawy dobrostanu, ale hodowca jest zobowiązany do prowadzenia dziennika wypasu i złożenia go w ARiMR do 31 października.

Wariant 2.2. Dobrostan krów mlecznych utrzymywanych grupowo – zwiększona powierzchnia w budynkach (595 zł/krowę mleczną rocznie).

Przystępując do wariantu 2, rolnik jest zobowiązany do opracowania planu poprawy dobrostanu przy pomocy uprawnionego doradcy rolniczego. Do wariantu mogą przystąpić tylko gospodarstwa utrzymujące krowy mleczne w systemie bezuwięziowym. Realizując ten wariant, wszystkim krowom mlecznym, we wszystkich siedzibach stad zapewnia się powierzchnie odpasowo-ruchową zwiększoną o 20% w stosunku do minimalnych wymagań określonych w przepisach krajowych. Minimalna powierzchnia odpasowo-ruchowa dla każdej krowy utrzymywanej w systemie wolnostanowiskowym z wydzielonymi legowiskami musi wynosić co najmniej 4 m², a legowiska co najmniej 2,1 m długości i 1,1 m szerokości.

Wariant 2.3. Dobrostan krów mamek (stawka płatności 329 zł/krowę mamkę rocznie)

Hodowcy realizujący wariant są zobowiązani do zapewnienia wszystkim krowom mamkom, cielętom, jałówkom i opasom do 300 kg – 140 dni wypasu realizowanego w okresie od 1 kwietnia do 15 października oraz do zapewnienia w okresie zimowym, tj. od 16 października do 14 marca kolejnego roku, dostępu do środowiska zewnętrznego (pastwisk, wybiegów, okólników) o powierzchni zwiększonej o 20%. Oznacza to, że minimalna wielkość zimowej, zewnętrznej powierzchni bytowej dla cieląt to co najmniej 6 m²/szt., dla jałówek i opasów do 300 kg – 12 m²/szt., a dla krów mamek 18 m²/szt.

Marta Lewandowska

Stanisław Piątkowski

Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie