Jarosław Domiński
Inwestycje zapobiegające rozprzestrzenianiu się ASF – wnioski od 27 czerwca
12.06.2024
27 czerwca 2024 r. ruszy nabór wniosków na inwestycje zapobiegające rozprzestrzenianiu się ASF. Pula środków wynosi 230 mln zł. Wsparcie będzie finansowane z budżetu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
O wsparcie będą mogli ubiegać się rolnicy – osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Muszą oni spełnić następujące warunki:
– posiadać nieruchomość co najmniej od dnia złożenia wniosku o przyznanie pomocy;
– prowadzić zarejestrowane tam:
- chów lub hodowlę nie mniej niż 50 świń lub
- chów lub hodowlę metodami ekologicznymi, nie mniej niż 27 świń lub
- hodowlę świń ras rodzimych lub świń ras czystych;
– w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy mieć ukończone 18 lat (osoby fizyczne);
– mieć nadany numer identyfikacyjny w ewidencji producentów.
Pozyskane środki będzie można przeznaczyć m. in. na: wykonanie ogrodzenia, utworzenie zadaszonej niecki dezynfekcyjnej, wyposażenie gospodarstwa rolnego w urządzenia do dezynfekcji, zapewnienie możliwości zdezynfekowania się osób zajmujących się obsługą świń, budowę lub przebudowę magazynu do przechowywania słomy, posadowienie silosu na paszę gotową lub zboże przeznaczone na paszę i zapewnienie utrzymywania świń odrębnie od innych zwierząt.
Maksymalna kwota dofinansowania, w całym okresie realizacji PS WPR 2023-2027, wynosi 100 tys. zł. Pomoc udzielana będzie w formie refundacji 80% kosztów kwalifikowanych lub – w przypadku inwestycji związanych z budową ogrodzenia – 80% zryczałtowanych stawek, które wynoszą:
- 330 zł za metr bieżący ogrodzenia;
- 2960 zł za jedną bramę;
- 1000 zł za jedną furtkę.
Do 10% inwestycji mogą stanowić tzw. koszty ogólne.
Wnioski o przyznanie pomocy będzie można składać wyłącznie drogą elektroniczną za pomocą systemu teleinformatycznego Agencji, poprzez Platformę Usług Elektronicznych ARiMR (PUE). Nabór potrwa od 27 czerwca do 2 sierpnia 2024 r.
Ogłoszenie Prezesa ARiMR o naborze – otwórz
Zdjęcie: AdobeStock
Gala Konkursu AgroLiga 2023
7 czerwca 2024 r. po raz 31 odbyła się w Pałacu Prezydenckim w Warszawie uroczysta Gala Konkursu AgroLiga 2023.
Honorowy Patronat nad konkursem objęli: Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa oraz Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Kandydatów do nagród zgłaszają przedstawiciele Osrodków Doradztwa Rolniczego. Konkurs przebiega w dwóch etapach – wojewódzkim i krajowym – a jego celem jest wyłonienie Mistrzów Krajowych AgroLigi w kategoriach „Rolnicy” i „Firmy”. Kapituła Konkursu wyłoniła laureatów spośród mistrzów z 16 województw.
Witając uczestników Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej w swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie polskiego rolnictwa oraz przetwórstwa rolnego i spożywczego jako obszaru decydującego o bezpieczeństwie żywnościowym Państwa. „Dziękuję za to, że się do tego przyczyniacie, ale też za to, że prowadzicie Państwo swoje gospodarstwa na najwyższym poziomie. Za wasze ogromne doświadczenie, ciężką pracę i wielkie serce wkładane na co dzień w prowadzoną działalność”.
Mistrzami Polski za rok 2023 w kategorii „Rolnik” zostali Barbara i Leszek Duszak – Ogródek, woj. Mazowieckie.
I Wicemistrzami krajowymi zostali Dominika i Karol Bednarczyk – Łacha, woj. podlaskie oraz Urszula i Andrzej Chudaszek – Miedźno, woj. śląskie
Wicemistrzami krajowymi zostali: Magdalena i Leszek Jałoszyńscy – Koszanowo, woj. kujawsko–pomorskie, Ilona Michalak – Kuchary Borowe, woj. wielkopolskie, Katarzyna i Daniel Maliccy – Komalwy, woj. warmińsko–mazurskie, Gospodarstwo Rolne Bielińscy Justyna i Łukasz Łuszcz – Tarnowiec, woj. podkarpackie.
Laureatami krajowymi zostali: Bogusława i Zenon Dziechciaronek – Świecko, woj. dolnośląskie, Magdalena i Paweł Bis – Kasiłan, woj. lubelskie, Sebastian Błach – Bożnów, woj. lubuskie, Magdalena i Marcin Pielok –Olesno, woj. opolskie, Anna i Rafał Rogala – Baranów, woj. świętokrzyskie, Katarzyna i Daniel Jączkowscy – Trzebiszyn, woj. zachodniopomorskie, Barbara i Wiesław Chlipała – Janowice, woj. małopolskie.
Mistrzami Polski za 2023 r. w kategorii „Firma” został Tymbark – MWS sp. z o.o. Oddział w Olsztynku
I Wicemistrzem krajowym zostali Winnice Charbielin – Spółdzielnia oraz Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „ZAGRODA”
Wicemistrzami krajowymi zostali: Młyn Zbożowy CIEPLICE, Mleczarnia Henryk Kuźma sp. z o.o., GROSER Monika Lasoń, „MAGI” s.c. Maria Zdebska, Agnieszka Gomułka, Wyrób Wędlin Tradycyjnych Adam Węgłowski, Wędzarnia Ryb „Meduza” Zbigniew Przysiecki.
Laureatami krajowymi zostali: Winnica Tulibowo Filip Kotarski, Pasieka MACIEJKA – Rodzinne gospodarstwo pasieczne Warcholaków, MULTICCO–AGRO sp. z o.o., PLICZKO Gospodarstwo Rolne, Gminna Mleczarnia w Pierzchnicy sp. z o.o., Gospodarstwo Agroturystyczne „STAJNIA BRZÓZKI” Maja Polikowska, Pałac Baborówko Krystyna i Henryk Święciccy.
Wicemistrzami krajowymi z województwa kujawsko-pomorskiego zostali w kategorii „Rolnicy” Magdalena i Leszek Jałoszyńscy z Koszanowa. Państwo Jałoszyńscy rozpoczynali działalność w 1993 r od 10 hektarów. W 2000 r przejęli gospodarstwo z produkcją mieszaną po rodzicach. Obecnie gospodarują na 220 ha gruntów rolnych, w tym 137 hektarów stanowią grunty własne a 83 ha jest dzierżawionych. Gospodarstwo wyspecjalizowało się w polowej uprawie roślin. Dominują; burak cukrowy, ziemniak jadalny, rzepak ozimy, cebula, pszenica ozima i jara 98 ha. Rośliny uprawiane są w systemie mieszanym. System orkowy stosuje się przy uprawie buraków i ziemniaków a bezorkowy do pozostałych upraw. Stosowany jest pięcioletni płodozmian z dużą dbałością o zawartość próchnicy. Gospodarstwie realizowane są programy rolnośrodowiskowo-klimatyczne. Prace w gospodarstwie są zmechanizowane i ukierunkowane na zminimalizowanie nakładów pracy najemnej do dwóch osób w sezonie zbiorów. Wykorzystanie w pracach polowych z nawigacji GPS umożliwia precyzyjne wykonywanie zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych związanych z ochroną i nawożeniem upraw.
Laureatem krajowym w kategorii „Firma” została Winnica Tulibowo Filip Kotarski. Głównym kierunkiem działalności firmy jest produkcja wina z jagody kamczackiej. Owoce do przetwórstwa pozyskuje się z plantacji położonych w powiecie lipnowskim. Filip Kotarski od 13.06.2022 r. jest właścicielem gospodarstwa o profilu sadowniczym i gospodaruje na powierzchni 24 hektarów (z czego 6,8 ha jest jego własnością).Wcześniej zdobywał doświadczenie w gospodarstwie sadowniczym rodziców. Pierwsze plantacje jagody kamczackiej założył ojciec pana Filipa w 2018 r. Plantacja jagody jest wyposażona w system nawadniania kroplowego wraz z systemem fertygacji. Gospodarstwo wyposażono w podstawowy sprzęt do pielęgnacji roślin: opryskiwacz z komputerem. Doinstalowano komputer nawożeniowy. Produkcja owoców oparta jest na technologiach proekologicznych, gdzie praktycznie nie stosuje się środków ochrony roślin. Na plantacjach jagody kamczackiej plantator zabezpiecza odpowiednią ilość owadów zapylających. W 2023 r. założono plantację winorośli na powierzchni około 4 ha. W latach 2020-2021 wino było produkowane pod nadzorem firmowego enologa w zaprzyjaźnionych firmach winiarskich. Po sprawdzeniu jakości produktu i jego możliwości zbycia na rynku podjęto decyzję o modernizacji budynku gospodarczego i jego wyposażenie w podstawowy sprzęt do produkcji wina (w zbiorniki 5000 litrowe, prasę filtrującą, itp.).
Malownicze krajobrazy (plantacja położona jest w pobliżu Zalewu Wiślanego) oraz uroki tego miejsca przyciągają wielu obserwatorów, którzy podziwiają unikalne zachody słońca.
Laureatom gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów.
Małgorzata Kołacz
KPODR w Minikowie
Szkolenie dla adeptów serowarstwa z Ziemi Wąbrzeskiej
Z inicjatywy dyrektora Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Wąbrzeska, Pana Macieja Rataja, specjaliści KPODR zorganizowali i przeprowadzili cykl szkoleń dla adeptów serowarstwa. Okazuje się, że w powiecie wąbrzeskim jest tylko jeden producent serów w ramach rolniczego handlu detalicznego. Zainteresowanych tematem produkcji żywności, w tym serów, na w tym terenie jest co najmniej kilkunastu rolników. Wychodząc naprzeciw potrzebie i oczekiwaniom zorganizowaliśmy dwuetapowe szkolenie: teoretyczne i praktyczne.
26 kwietnia w siedzibie biura LGD Ziemia Wąbrzeska odbyło się spotkanie na temat legalnej sprzedaży produktów lokalnych i tradycyjnych z branży rolno-spożywczej oraz tworzenia kanałów sprzedaży. Wybór jednej z form działalności zależy od indywidualnej decyzji rolnika, podejmowanej w oparciu o możliwości, potrzeby i oczekiwania producenta. Na szkoleniu omówiono dostępne formy produkcji i sprzedaży żywności wytworzonej w gospodarstwie rolnym, skupiając się na rolniczym handlu detalicznym. Przekazano kompleksową wiedzę na temat tej formy, pod kątem przetwórstwa mleka (podstawę prawną, definicje, zasady rejestracji, limity ilościowe, obowiązki podatkowe, zasady prowadzenia dokumentacji i znakowania).
Wybrana forma sprzedaży wiąże się z wymogami prawnymi, które muszą być spełnione indywidualnie przez każdego rolnika-producenta wprowadzającego produkty żywnościowe do obrotu, przede wszystkim w zakresie bezpieczeństwa żywności. Dlatego drugą część szkolenia poświęcono wymaganiom higieniczno-sanitarnym w przetwórstwie mleka.
4 czerwca w Centrum Dziedzictwa Kulinarnego i Turystyki Wiejskiej w Minikowie odbyło się szkolenie praktyczne. Uczestnicy mieli okazję poznać technologię wytwarzania wybranych serów podpuszczkowych, kwasowo-podpuszczkowych, zwarowych oraz parzonych (mozzarelli). W trakcie warsztatów omówiono ważne zagadnienia z zakresu przetwórstwa mleka.
Podczas warsztatów uczestnicy mieli okazję do degustacji lokalnych serów, co pozwoliło poznać różnorodność smaków i tekstur, począwszy od serów świeżych z różnymi dodatkami, serów twardych, po pleśniowego Szlachcica z pobliskiej serowarni w Ślesinie.
Beata Chełminiak
KPODR w Minikowie
Wsparcie dla producentów owoców i warzyw – wkrótce start naboru
6 czerwca 2024
Od 20 czerwca 2024 r. organizacje producentów owoców i warzyw po raz kolejny będą mogły ubiegać się o dofinansowanie na realizację działań, które mają zapisane w swoich programach operacyjnych. Wsparcie będzie realizowane z budżetu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
O pomoc będą mogły ubiegać się organizacje producentów owoców i warzyw uznane przez dyrektora oddziału regionalnego ARiMR oraz zrzeszenia organizacji producentów owoców i warzyw posiadające status uznania nadany przez prezesa ARiMR. Wsparcie będzie można otrzymać na realizację działań zapisanych w programie operacyjnym w zakresie następujących interwencji.
I.7.1 – Poprawa infrastruktury służącej do planowania i organizacji produkcji, dostosowania produkcji do popytu w odniesieniu do jakości i ilości, optymalizacji kosztów produkcji i zwrotu z inwestycji oraz stabilizacji cen producentów owoców i warzyw
I.7.2 – Poprawa wyposażenia technicznego wykorzystywanego do koncentracji dostaw i umieszczania produktów na rynku owoców i warzyw
I.7.3 – Działania informacyjne, promocyjne i marketingowe w odniesieniu do produktów, marek i znaków towarowych organizacji producentów owoców i warzyw
I.7.4 – Wycofanie z rynku owoców i warzyw
I.7.5 – Działania na rzecz ochrony środowiska oraz łagodzenia zmian klimatu
I.7.6 – Badania i rozwój
Pomoc będzie wypłacana w formie refundacji do 50% wydatków poniesionych z funduszu operacyjnego na działania zatwierdzone w programie operacyjnym i będzie równa kwocie wpłaconych przez organizację lub związek składek na fundusz operacyjny. Jednocześnie kwota dofinansowania nie będzie mogła przekroczyć:
4,1% wartości produktów sprzedanych (WPS) przez organizację producentów w okresie odniesienia lub 4,6% pod warunkiem wykorzystania nadwyżki 0,5% WPS na zapobieganie sytuacjom kryzysowym i zarządzanie ryzykiem, promocję i marketing, ochronę środowiska naturalnego lub badania i rozwój,
4,5% wartości produktów sprzedanych (WPS) przez zrzeszenie organizacji producentów
w okresie odniesienia lub 5% pod warunkiem wykorzystania nadwyżki 0,5% WPS na zapobieganie sytuacjom kryzysowym i zarządzanie ryzykiem, promocję i marketing, ochronę środowiska naturalnego lub badania i rozwój.
Dokumenty można będzie składać wyłącznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ARiMR od 20 czerwca do 22 lipca 2024 r.
Ogłoszenie Prezesa ARiMR – otwórz
Zdjęcie: AdobeStock
Premie dla młodych rolników (PS) – zasady udzielania pomocy – rejestracja
Szkolenie „Rolniczy handel detaliczny – aktualny stan prawny”.
Rolniczy handel detaliczny jest formą produkcji i sprzedaży żywności wyprodukowanej i przetworzonej w gospodarstwie, która zaistniała w polskim prawodawstwie w roku 2017. Od tego czasu mieliśmy do czynienia z wieloma zmianami przepisów. Ostatnia ustawa z 15 grudnia 2021 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia prowadzenia przez rolników rolniczego handlu detalicznego wprowadziła nowe zapisy w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Od września 2022 mamy do czynienia z nowym rozporządzeniem „w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania”. Wszystkie te zmiany wymagają cały czas wyjaśnień i są przedmiotem szkoleń przeprowadzanych przez KPODR.
28 maja br. w Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji w Minikowie odbyło się szkolenie pn. „Rolniczy handel detaliczny – aktualny stan prawny”. Uczestników przywitał Dyrektor KPODR Ryszard Kamiński. Na szkolenie przybyło ponad 50 osób, głównie rolników prowadzących RHD lub zamierzających rozpocząć produkcję żywności. Miłą niespodzianką był udział kilku uczniów ze Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Samostrzelu.
Prelegentami na szkoleniu byli przedstawiciele instytucji nadzorujących rolniczy handel detaliczny. Izbę Administracji Skarbowej reprezentowali Alina Lipka, która przedstawiła zagadnienia związane z podatkiem dochodowym w RHD oraz Rafał Przybylak, który przybliżył zasady rozliczania podatku VAT przy produkcji żywności w gospodarstwie rolnym. Kolejną prelegentką była lek.wet. Barbara Biały, która reprezentowała Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Bydgoszczy. Podczas prezentacji zostały przedstawione zagadnienia związane z praktycznymi aspektami prowadzenia rolniczego handlu detalicznego w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa żywności i higieny produktów pochodzenia zwierzęcego przetwarzanych w gospodarstwie. Temat dot. produkcji i obrotu żywnością pochodzenia roślinnego w ramach rolniczego handlu detalicznego przedstawiła Wioletta Należyta, reprezentująca Powiatowy Inspektorat Sanitarny w Nakle.
Szkolenie było okazją do zadawania pytań i dyskusji. Uczestnicy dopytywali m.in. o dokumentowanie sprzedaży w RHD, rozliczenia z urzędem skarbowym, nową definicję rolniczego handlu detalicznego, prowadzenie działów specjalnych w kontekście RHD oraz wiele zagadnień związanych z bezpieczeństwem żywności, np. transport i sprzedaż żywności na targach i festynach.
Kolejne szkolenie z udziałem przedstawicieli służb nadzorujących zaplanowane jest na przyszły rok. Tymczasem zapraszamy na inne szkolenia organizowane przez specjalistów KPODR, na których również otrzymają Państwo wiedzę na temat zasad prowadzenia rolniczego handlu detalicznego.
Tekst: Beata Chełminiak, Starszy specjalista ds. dziedzictwa kulinarnego i przedsiębiorczości
Foto: Beata Chełminiak, Jarosław Domiński
KPODR w Minikowie
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie informuje, że realizuje operację w ramach interwencji
I.14.2 „Kompleksowe doradztwo rolnicze” moduł 1 Kompleksowe programy doradcze w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027
Wsparcie będzie udzielane na świadczenie usług doradczych w postaci Kompleksowych Programów Doradczych m.in. dla
MŁODYCH ROLNIKÓW,
którzy prowadzą gospodarstwo rolne
na terenie województwa kujawsko-pomorskiego.
Kompleksowe Programy Doradcze rekomendowane są szczególnie dla „MŁODYCH ROLNIKÓW” – beneficjentów interwencji I.11 „Premie dla młodych rolników” z Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, ponieważ warunkiem wypłaty pierwszej raty pomocy jest przystąpienie do korzystania z doradztwa indywidualnego dla osób rozpoczynających prowadzenie gospodarstwa.
„MŁODZI ROLNICY” z województwa kujawsko-pomorskiego, którym przyznana została pomoc, zobligowani są zgłosić się do Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie w terminie 12 miesięcy od dnia przyznania pomocy w celu podpisania umowy na świadczenie Kompleksowych Programów Doradczych.
Usługi świadczone w ramach programów doradczych są bezpłatne.
Więcej informacji pod numerem telefonu: 52 386 72 30 – Monika Ryterska-Zielińska
Oświadczenie o ochronie prywatności
KONKURS – KRZYŻÓWKA „ŚRODOWISKO PONAD WSZYSTKO” – czerwiec
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu
zapraszają do udziału w konkursie – krzyżówce
pn. „Środowisko ponad wszystko”.
W czerwcowym wydaniu miesięcznika „Wieś Kujawsko-Pomorska” ukaże się konkurs, w którym uczestnicy będą mogli wykazać się swoją wiedzą z obszaru ekologii, ochrony środowiska i rolnictwa.
Konkurs organizowany jest w ramach projektu pn. „Kształtujemy świadomość ekologiczną – kampania edukacyjno-informacyjna dla mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego”.
Fundatorem nagrody w konkursie jest
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.
Hasło będące rozwiązaniem krzyżówki należy przesłać do Organizatora konkursu na adres lidia.saganowska@kpodr.pl do 27 czerwca 2024 r.
28 czerwca 2024 r. spośród osób, które prześlą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki zostanie wylosowana jedna osoba, która otrzyma nagrodę.
Regulamin konkursu – krzyżówki pn.
„Środowisko ponad wszystko” do pobrania poniżej.
SERDECZNIE ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU W KONKURSIE
Kolonie i życzenia Dzień Dziecka
Warsztaty przyrodnicze. Dbajmy o bioróżnorodność – spotkania z przyrodą
20 – 22 maja 2024 r. odbyły się warsztaty przyrodnicze pn. „Dbajmy o bioróżnorodność – spotkania z przyrodą”. Warsztaty przeprowadzono w ramach projektu „Kształtujemy świadomość ekologiczną – kampania edukacyjno-informacyjna dla mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego” realizowanego przez KPODR w Minikowie przy wsparciu WFOŚiGW w Toruniu. Zajęcia odbywały się w Przysieku na terenie stawów przysieckich, w Grubnie w przepięknym parku przy ZS CKZ Grubno oraz w Grzmięcej, na terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego.
Spotkania z przyrodą prowadził Krzysztof Konieczny, przyrodnik, ornitolog na co dzień związany z Fundacją Przyrodniczą „pro Natura”. Autor i współautor wielu projektów z zakresu ochrony gatunków i siedlisk. Realizuje projekty z obszaru czynnej ochrony przyrody. Zarządza społecznymi rezerwatami przyrody w Dolinie Łachy. Autor blogów przyrodniczych pn. „panodprzyrody.pl” i „dbajobociany.pl”.
Był to szczególny czas obcowania z naturą i poznawania jej walorów. Uczestnicy warsztatów poznali możliwości ochrony bioróżnorodności w najbliższym środowisku, specyfikę przyrodniczą regionu, współczesne zagrożenia, prawnie chronione obiekty, pomniki przyrody i inne cenne obszary przyrodnicze. Obserwowali i odkrywali środowisko naturalne, rozpoznawali gatunki roślin i zwierząt. Mieli również okazję poznać gatunki inwazyjne, które wypierają nasze rodzime m.in. nawłoć kanadyjską, czy też niebezpieczny barszcz Sosnowskiego, klon jesionolistny i kolczurkę klapowaną oraz czeremchę amerykańską.
Uczestnicy rozwijali zainteresowania przyrodnicze i poznawali świat przyrody poprzez kształcenie zachowań ukierunkowanych na ochronę środowiska przyrodniczego, poznanie różnorodności świata roślin i zwierząt i środowisk ich życia, rozumienie wzajemnych zależności i relacji między organizmami, warunków życia świata przyrody w najbliższym otoczeniu. To był dobry czas spędzony w wyjątkowo pięknych okolicznościach przyrody wśród osób ciekawych świata i pragnących chronić bioróżnorodność.
Przysiek 20 maja
Grubno 21 maja
Grzmięca 22 maja
Karina Wroniecka
KPODR w Minikowie Oddział w Przysieku