
Jarosław Domiński
Informacje o pomocy dla poszkodowanych przez huragan, grad lub deszcz nawalny
UWAGA
Rolnicy, którzy ponieśli straty wskutek sierpniowych nawałnic mogą składać
wnioski o pomoc do 31.10.2017 r.
Agencja udziela pomocy finansowej producentom rolnym, którzy zostali poszkodowani w związku z wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu.
Pomoc dotyczy szkód jakie wystąpiły w uprawach rolnych, lasach, lub w budynkach służących do prowadzenia działalności rolniczej.
Wnioski należy składać w biurze powiatowym ARiMR właściwym ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę producenta rolnego, w terminie do 31 października 2017 r.
Potrzebne dokumenty:
do pobrania:
- formularz wniosku o udzielenie pomocy finansowej producentowi rolnemu;
- wykaz działek ewidencyjnych i powierzchnia upraw;
- oświadczenie producenta rolnego;
Wniosek
Do wniosku dołącza się:
1) kopię protokołu oszacowania szkód, sporządzonego zgodnie ze wzorem opublikowanym na stronie MRiRW https://www.minrol.gov.pl/Informacje-branzowe/Niekorzystne-zjawiska-atmosferyczne-pomoc zawierającego informacje:
- o powierzchni upraw rolnych, na której wystąpiły szkody spowodowane wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu, lub
- o zakresie i wysokości szkód w budynkach służących do prowadzenia przez producenta rolnego działalności rolniczej spowodowanych wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu,
potwierdzonego przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód (w przypadku szkód w uprawach rolnych – tylko gdy wynoszą one powyżej 30% średniej rocznej produkcji rolnej), lub
2) oświadczenie producenta rolnego o powierzchni lasu, na której wystąpiły szkody spowodowane wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu, oraz o wysokości kwoty na odtworzenie lasu, w którym wystąpiły te szkody. Wystąpienie szkód w lasach potwierdza wojewoda właściwy ze względu na położenie lasu, w którym wystąpiły te szkody, sporządzając adnotację na oświadczeniu producenta rolnego.
3) oświadczenie albo zaświadczenia dotyczące pomocy de minimis (w przypadku pomocy de minimis),
4) Kopie polis ubezpieczeniowych upraw i budynków.
Podstawa prawna: § 13 m rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. poz. 187, z późn.zm.).
źródło: www.arimr.gov.pl
Dyżury doradców KPODR w powiatach: Sępólno Krajeńskie, Tuchola, Nakło, Bydgoszcz, Żnin w dniach:
- 30 października 2017r. do godziny 18:00
- 31 października 2017r. do godziny 21:00
Dyżury w siedzibach Powiatowych Zespołach Doradztwa Rolniczego
Do 30 września 2017 rolnicy, którzy ponieśli straty wskutek huraganu
i nawałnic w sierpniu 2017 r. mogą składać wnioski o pomoc
Pomoc jest skierowana do producenta rolnego:
- nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wnioskówktóremu został o przyznanie płatności,
- który poniósł szkody w uprawach rolnych, lasach lub w budynkach służących do prowadzenia przez niego działalności rolniczej, spowodowane wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich,
- będącemu mikroprzedsiębiorstwem, małym albo średnim przedsiębiorstwem w rozumieniu załącznika nr 1 do rozporządzenia nr 702/2014.
Powyższa pomoc będzie udzielana:
- w ramach pomocy de minimis, jeżeli szkody w uprawach rolnych wynoszą nie więcej niż 30 % średniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z ostatnich 3 lat opartej na okresie 5 ubiegłych lat, z wyłączeniem wartości najwyższej i najniższej,
- poza formułą de minimis, w przypadku gdy szkody:
– W uprawach rolnych wynoszą powyżej 30% średniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z ostatnich 3 lat opartej na okresie 5 ubiegłych lat, z wyłączeniem wartości najwyższej i najniższej,
– W budynku służącym do prowadzenia przez producenta rolnego działalności rolniczej przekraczają kwotę 1.050 zł,
– Wystąpiły w lasach.
Stawka pomocy wynosi:
1.000 zł na 1 ha powierzchni upraw rolnych, na której wystąpiły szkody spowodowane wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu,
2.000 zł na 1 ha powierzchni lasów, na której wystąpiły szkody spowodowane wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu.
Wysokość pomocy ustala się jako iloczyn deklarowanej przez producenta rolnego we wniosku powierzchni upraw rolnych lub lasów, na której wystąpiły szkody oraz stawki tej pomocy.
Maksymalnie 10.000 zł na odtworzenie budynku służącego do prowadzenia działalności rolniczej, w przypadku szkód spowodowanych wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu.
Pomoc, w przypadku szkód spowodowanych wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu w uprawach rolnych, pomniejsza się o 50%, jeżeli w 2017 r. co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej, z wyłączeniem łąk i pastwisk, nie było ubezpieczonych co najmniej od jednego z ryzyk, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r.
Do wniosku dołącza się:
1) kopię protokołu oszacowania szkód, sporządzonego zgodnie ze wzorem opublikowanym na stronie MRiRW https://www.minrol.gov.pl/Informacje-branzowe/Niekorzystne-zjawiska-atmosferyczne-pomoc, zawierającego informacje:
– o powierzchni upraw rolnych, na której wystąpiły szkody spowodowane wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu, lub
– o zakresie i wysokości szkód w budynkach służących do prowadzenia przez producenta rolnego działalności rolniczej spowodowanych wystąpieniem w sierpniu 2017 r. huraganu, deszczu nawalnego lub gradu, lub
2) oświadczenie producenta rolnego o powierzchni lasu, na której wystąpiły szkody oraz o wysokości kwoty na odtworzenie lasu, w którym wystąpiły te szkody;
Wystąpienie szkód w lasach potwierdza wojewoda właściwy ze względu na położenie lasu, w którym wystąpiły te szkody, sporządzając adnotację na oświadczeniu producenta rolnego.
3) oświadczenie albo zaświadczenia dotyczące pomocy de minimis (w przypadku pomocy de minimis).
Wnioski należy składać do Kierownika Biura Powiatowego ARiMR właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę producenta rolnego, w terminie do 30 września 2017 r.
Termin rozpoczęcia składania wniosków zostanie ogłoszony na stronie Agencji.
Opr. M. Adamowicz
Źródło strona www. ARiMR
ROLNICY, KTÓRZY PONIEŚLI STRATY W WYNIKU KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH MOGĄ SKŁADAĆ W ARIMR WNIOSKI O POMOC OD 4 września
W terminie 4 – 18 września 2017 r. rolnicy, którzy ponieśli straty spowodowane klęskami żywiołowymi, mogą składać w ARiMR wnioski o przyznanie pomocy na odtworzenie zniszczonych składników gospodarstwa. Jest to wsparcie na operacje typu "Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej", poddziałanie "Wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof" finansowane z budżetu PROW 2014 – 2020. Wnioski o taką pomoc można składać w oddziałach regionalnych ARiMR, bądź za pośrednictwem biura powiatowego Agencji lub wysłać je rejestrowaną przesyłką pocztową nadaną w placówce Poczty Polskiej do właściwego oddziału regionalnego. W tym roku przewidywane są kolejne nabory wniosków o takie wsparcie. Planuje się, że będą one ogłaszane cyklicznie tak, aby umożliwić ubieganie się o pomoc finansową jak największej liczbie rolników poszkodowanych w tegorocznych kataklizmach. Zatem rolnicy, którzy nie zdążą złożyć wniosku w tym naborze, będą mogli ubiegać się o pomoc w kolejnym…
Więcej na stronie: www.arimr.gov.pl/aktualnosci/artykuly/rolnicy-ktorzy-poniesli-straty-w-wyniku-klesk-zywiolowych-moga-skladac-w-arimr-wnioski-o-po.html
__________________________________________________
Oświadczenia do ARiMR z powodu strat wywołanych anomaliami pogodowymi
Uwaga rolnicy!
W przypadku wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności, które mogą mieć wpływ na powierzchnię kwalifikującą się do płatności lub liczbę zwierząt kwalifikujących się do płatności związanych do zwierząt lub gdy rolnik nie mógł wypełnić swoich zobowiązań w zakresie przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności lub gdy rolnik nie mógł złożyć wniosku lub zmiany do wniosku w terminie, rolnik powinien złożyć do biura powiatowego ARiMR pisemne oświadczenie o zaistniałych okolicznościach, opatrzone czytelnym podpisem i datą złożenia, w terminie 15 dni roboczych od dnia, w którym rolnik lub upoważniona przez niego osoba są w stanie dokonać takiej czynności oraz dostarczyć dowód potwierdzający wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności lub siły wyższej.
Warunkiem uznania działania siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności w przypadku zobowiązań wynikających z działań inwestycyjnych PROW 2007-2013 lub 2014-2020, jest pisemne poinformowanie ARiMR o zaistnieniu siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności lub wystąpienie do ARiMR o wyrażenie zgody na całkowite lub częściowe zwolnienie z wykonania zobowiązania bądź zmianę terminu jego realizacji w terminie:
- 10 dni roboczych od dnia, w którym beneficjent jest w stanie dokonać tej czynności w przypadku PROW 2007-2013
- 15 dni roboczych od dnia, w którym beneficjent jest w stanie dokonać tej czynności w przypadku PROW 2014-2020
Odpowiednie wystąpienie można złożyć w najbliższej terenowej jednostce ARiMR.
Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej www.arimr.gov.pl
W przypadku pytań i wątpliwości prosimy o kontakt z pracownikami Biur Powiatowych ARiMR lub Oddziału Regionalnego.
Dokumenty do pobrania:
– Oświadczenie – wystąpienie szkody w uprawach Oświadczenie_padniecie zwierzat
– Oświadczenie_rolnika_o_scaleniu_podziale_gruntów_rolnych_08032017
– Oświadczenie – wystąpienie szkody w uprawach
__________________________________________________
Zakres pomocy dla gospodarstw rolnych poszkodowanych przez huragan, grad lub deszcz nawalny przygotowany przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi przewiduje udzielanie:
- wsparcia w formie preferencyjnych kredytów na wznowienie produkcji rolnej. Kredyty są udzielane ze środków banków kredytujących, z którymi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ma podpisane umowy, do wysokości oszacowanych szkód o rocznym oprocentowaniu 2,115% – w przypadku posiadania przez producenta rolnego polisy ubezpieczenia co najmniej 50% upraw rolnych objętych dopłatami bezpośrednimi lub 3,1725% – dla producentów rolnych nie posiadających ubezpieczenia upraw;
- pomocy przyznawanej przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, na indywidualny wniosek rolnika, w opłacaniu bieżących składek na ubezpieczenie społeczne oraz regulowaniu zaległości z tego tytułu w formie odraczania terminu płatności składek i rozkładania ich na dogodne raty;
- pomocy przyznawanej przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w płatnościach z tytułu umów sprzedaży i dzierżawy bez stosowania opłat i odsetek za okres odroczenia oraz ulg w opłatach czynszu dzierżawnego;
- pomocy przyznawanej przez wójtów/burmistrzów lub prezydentów miast w formie ulg w opłatach podatku rolnego i podatku od nieruchomości;
- dotacji w drodze decyzji administracyjnej kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, na wniosek poszkodowanego przez huragan, grad lub deszcz nawalny producenta rolnego, złożony w terminie do dnia 30 września 2017 r. wynoszącej 1000 zł na 1 ha powierzchni upraw rolnych, 2000 zł na 1 ha powierzchni upraw leśnych i 10.000 zł do zniszczonego budynku służącego produkcji rolnej.
Ponadto poszkodowani przez huragan, grad lub deszcz nawalny producenci rolni mogą od 4 – 18 września br. składać w biurach powiatowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wnioski o przyznanie pomocy na odtworzenie zniszczonych składników gospodarstwa w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 na finansowanie kosztów:
- budowy, przebudowy, remotu, remontu połączonego z modernizacją budynków nie podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu lub budowli wykorzystywanych wyłącznie do produkcji rolnej oraz do przechowywania, magazynowania, przygotowywania do sprzedaży produktów rolnych (łącznie ze zlokalizowanymi w tych budynkach pomieszczeniami higieniczno-sanitarnymi), wraz z zakupem lub montażem instalacji technicznej, zakupem wyposażenia, kosztami rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki pod warunkiem, że rozbiórka jest niezbędna do realizacji operacji;
- zakupu nowych maszyn, urządzeń, wyposażenia do produkcji rolnej, przechowalnictwa, suszenia, magazynowania, przygotowywania produktów rolnych do sprzedaży, w szczególności sprzętu do uprawy, pielęgnacji, ochrony, nawożenia oraz zbioru roślin, lub urządzeń do przygotowania, przechowywania, czyszczenia, sortowania, kalibrowania i konfekcjonowania produktów rolnych, maszyn lub urządzeń do przygotowywania lub składowania pasz, maszyn lub urządzeń do pojenia, zadawania pasz, urządzeń do pozyskiwania lub przechowywania mleka;
- odtwarzania plantacji chmielu, sadów lub plantacji krzewów owocowych, gatunków owocujących efektywnie dłużej niż 5 lat, w tym koszty zakupu materiału szkółkarskiego przeznaczonego do założenia sadu lub plantacji krzewów owocowych, gatunków owocujących efektywnie dłużej niż 5 lat; w przypadku gatunków roślin uprawnych wymienionych w wykazie gatunków roślin, których odmiany podlegają rejestracji oraz których materiał siewny może być wytwarzany, oceniany i kontrolowany;
- zakupu zwierząt gospodarskich wchodzących w skład stada podstawowego w rozumieniu przepisów o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich;
- zakupu sprzętu komputerowego i oprogramowania oraz zakupu patentów i licencji służących wsparciu prowadzonej działalności rolniczej;
- zakupu, instalacji lub budowy elementów infrastruktury technicznej wpływających bezpośrednio na warunki prowadzenia działalności rolniczej;
- rat zapłaconych z tytułu wykonania umowy leasingu, nie przekraczające ceny netto nabycia rzeczy;
- związane z kierowaniem robotami budowlanymi.
Wnioski o pomoc można składać w oddziałach regionalnych ARiMR, bądź za pośrednictwem biura powiatowego Agencji lub wysłać je rejestrowaną przesyłką pocztową nadaną w placówce Poczty Polskiej do właściwego oddziału regionalnego.
W tym roku przewidywane są kolejne nabory wniosków o takie wsparcie. Planuje się, że będą one ogłaszane cyklicznie tak, aby umożliwić ubieganie się o pomoc finansową jak największej liczbie rolników poszkodowanych w tegorocznych kataklizmach. Zatem rolnicy, którzy nie zdążą złożyć wniosku w tym naborze, będą mogli ubiegać się o pomoc w kolejny
Więcej na stronie: www.arimr.gov.pl/aktualnosci/artykuly/rolnicy-ktorzy-poniesli-straty-w-wyniku-klesk-zywiolowych-moga-skladac-w-arimr-wnioski-o-po.html
7. Co daje nam Ziemia, czyli krótko o usługach ekosystemowych
Usługi ekosystemowe, to bardzo modne słowo ostatnimi czasy, słyszymy je w telewizji, radiu, czy widzimy w gazetach. Ale co ono oznacza, czy jest jakaś prosta definicja, która je wyjaśnia? Z czym się to „je”, kogo dotyczy? Czy ja mam coś z tym wspólnego?
W najprostszy sposób usługi ekosystemowe można zdefiniować jako wszystkie korzyści, jakie czerpiemy z Przyrody i naturalnego środowiska. Duże tego, prawda, bo właściwe wszystko, co nas otacza i nam służy. Chociażby czyste powietrze, którym oddychamy. Na razie wydawałoby się całkowicie bezpłatne. Ale czy w świetle tego, co się z nim dzieje, w związku z wszechobecnym smogiem, który odbiera w Polsce rocznie więcej istnień ludzkich (45 tys.!) niż wypadki drogowe (ok. 3 tys.), będziemy kiedyś musieli za nie płacić? Już płacimy! Bo jak można nazwać wyjazd do lasu, w góry, nad morze, aby pooddychać świeżym powietrzem? Każdy taki wyjazd można sobie bardzo łatwo skalkulować, np. obliczając paliwo, które zużyliśmy, aby tam dojechać, noclegi, za które zapłaciliśmy, pamiątki, które kupiliśmy itd.? Wszystko po to, aby pooddychać „świeżym” powietrzem. W wielu przypadkach robi się z tego całkiem pokaźna suma. Jak chociażby jesienny dwutygodniowy atak smogu w 2015 roku w 5 największych miastach w Polsce – hospitalizacja osób z problemami oddechowymi wynikłymi z tego zdarzenia kosztowała służbę zdrowia (a więc nas, podatników) łącznie 2,3 mln zł!
To dlatego naukowcy w ostatnim czasie zaczęli badać usługi ekosystemowe. Mierzą, jakiego rodzaju korzyści zapewniają ludziom różnego rodzaju ekosystemy (np. pola, łąki, lasy, bagna, jeziora, rzeki), szacują ich wartość oraz to, ile możemy na nich zarobić. Nawet jeśli nie zawsze oznacza to „spieniężenie” tych usług i korzyści. Można to sobie wyobrazić, jak środki zdeponowane na specjalnym koncie w banku zwanym Przyrodą, do którego dostęp ma każdy z nas, bez względu na płeć, wiek, czy status społeczny. Okazuje się, że im lepiej zachowane są nasze ekosystemy, im zdrowsze, czystsze i bardziej różnorodne, tym jesteśmy bogatsi! Zrozumienie i prawidłowa ocena tych korzyści to obecnie jedno z najważniejszych wyzwań stojących nie tylko przed naukowcami, ale także przed rządami państw.
Do krajobrazów (ekosystemów), które oferują nam najwięcej cennych usług, należą bagna i różnego typu mokradła. Jedną z najważniejszych usług, jakie zapewniają, jest retencja wody – a tym samym ochrona przed powodziami albo suszami. Bagna, to zbiorniki retencyjne, których nie trzeba obsługiwać. Czy to się opłaca? Bardzo! Koszt retencjonowania 1m3 wody w naturze wynosi 2–5 zł, a w sztucznych, to znaczy budowanych przez nas zbiornikach retencyjnych, 15–40 zł. Jaki zatem sens ma dalsza budowa wielkich zapór wodnych w naszym kraju, choćby projektowanych 7 stopni na Wiśle (tzw. Kaskada dolnej Wisły)? Jak można się domyślić, jest to ekonomiczne samobójstwo. Bez wątpienia znacznie lepiej sprawdzą się zastawki na małych ciekach czy w lasach. Ich koszt to setki, a nie miliony złotych. Podobną rolę pełnią oczka wodne na naszych polach. Nie zasypujmy ich! To nasze bogactwo.
Bagna, zwłaszcza torfowiska, ale tylko te nienaruszone ręką człowieka, pochłaniają też 250 milionów ton rocznie dwutlenku węgla! Z kolei osuszone i zdegradowane torfowiska są prawdziwą bombą zegarową – emitują równoważność 7,5% rocznej polskiej emisji dwutlenku węgla ze spalania paliw kopalnych. Daje nam to niechlubne 10 miejsce wśród największych emiterów tego gazu cieplarnianego na świecie. Wiedza ta i konkretne dane pozwalają na włączenie torfowisk do rynku handlu emisjami. W związku z tym warto przywracać ich pierwotne funkcje, bo jak widać, generuje to konkretne koszty lub oszczędności. Jaki płynie z tego morał? Nie kopmy rowów osuszających nasze łąki. Szczególnie, że ostatnie lata pokazały, że zaczynają nam dokuczać coraz większe susze i deficyt wody w gruncie. Zamiast nakręcać spiralę zmian klimatu, lepiej go wspierajmy. Warto zapamiętać: Bagna są dobre!
Czy z obserwowania ptaków można żyć? Okazuje się, że tak, a hobby to może stanowić poważną gałąź gospodarki. To także usługa ekosystemu, w którym one występują. Tylko w USA turystyka przyrodnicza i przede wszystkim obserwowanie ptaków (birdwatching) przynosi rocznie 32 miliardy dolarów obrotu i generuje ponad 800 tysięcy miejsc pracy! W Ameryce, jako „ptasiarze” deklaruje się 40 milionów ludzi! W Anglii – kilka milionów. W Polsce daleko jeszcze do takich liczb, ale branża ta rozwija się bardzo dynamicznie. Tutaj warto wspomnieć o naszej Puszczy Białowieskiej. Wielu czytelników spogląda na nią jak na magazyn drewna, a ograniczenie jej użytkowania jako realną stratę dla osób zatrudnionych w przemyśle drzewnym. Kto ich uprzywilejował? Kto zdaje sobie sprawę, jak wiele firm turystycznych działa na terenie Puszczy Białowieskiej, firm oferujących turystom kontakt z dziką przyrodą, unikatowymi na skalę światową gatunkami grzybów, roślin i zwierząt? Są z nimi związane tysiące osób: przewodnicy, kierowcy, właściciele agroturystyk, restauracji i inni, którzy z tego, że las ten wygląda właśnie tak, a nie inaczej, czyli „nieuporządkowany”, „zapuszczony”, „zamierający”, „niezadbany”, tętniący pierwotnym życiem, czerpią wymierne korzyści! Proszę wejść na chwilę w skórę tej drugiej strony, której w mediach nie usłyszymy, a nawet jeśli, to wyłącznie z etykietą „pseudoekologów”. To także branża warta miliony złotych!
To, jak rentowne mogą być usługi ekosystemowe, pokazuje przykład szkockiej wyspy Mull. W latach siedemdziesiątych rozpoczęto na niej projekt reintrodukcji (ponownego wsiedlenia) Bielików (potężnych ptaków drapieżnych, które prawdopodobnie znajdują się w naszym godle narodowym), które wcześniej zostały tam wytępione. Projekt okazał się sukcesem i dziś gnieździ się w całej Szkocji ponad 100 par tego gatunku. Bieliki stały się ogromną atrakcją turystyczną przynoszącą mieszkańcom wyspy 5 mln funtów rocznie i zapewniają 110 miejsc pracy! W całej Szkocji turystyka przyrodnicza przynosi roczne obroty na poziomie 65 mln funtów i gwarantuje ponad 2700 etatów (więcej niż dzisiaj Stocznia Gdańska). Dlaczego my mielibyśmy być gorsi? Uczmy się od najlepszych!
W Polsce gatunkiem, któremu bardzo wiele zawdzięczmy jest oczywiście Bocian Biały. Kiedyś „zaopatrywał” w pióra słynną na całą Europę husarię! Przede wszystkim jednak trzymał w ryzach populacje norników, myszy i innych amatorów chłopskich upraw i plonów. Poczciwy Bociek od wieków zajmował silne miejsce w naszej kulturze będąc bohaterem wielu przysłów, wierzeń, przesądów, książek, wierszy, herbów, reklam, znaków firmowych. Sama tylko firma „Atlas” jest w posiadaniu 1400 Bocianów wykonanych z plastiku (ich wartość można oczywiście ławo wycenić). Kamery internetowe nadające obraz z gniazd Bociana Białego notują największą oglądalność wśród wszystkich kamer ze zwierzętami – są odwiedzane 20–40 tys. razy na dobę! Ktoś musiał je zamontować. Przekaz też kosztuje, oglądanie także (trzeba mieć dostęp do Internetu). Biznes się kręci. Każdy ma z tego coś dla siebie. Jedni przeżycia estetyczne i bliższy kontakt z przyrodą, inni realny zarobek. Czy jest w tym coś złego? Nie! To są właśnie usługi ekosystemowe. Czas z nich korzystać i je szanować. Bociany przyciągają też rzesze turystów do bocianich wiosek – takich jak Żywkowo i Kłopot. Tamtejsi mieszkańcy, a szczególnie drobny biznes na pewno nie mają nic przeciwko ani ptakom, ani gościom.
Może teraz bardziej prozaiczny przykład. Wartość miodu łatwo wycenić. Słoik o pojemności 1 litra kosztuje ok. 35 złotych. Ale jak wycenić wartość zapylaczy i ich pracy, bez której tego miodu by nie było? Zresztą, nie tylko miodu, ale także wielu warzyw i owoców na naszych stołach. Szacuje się, że 35% upraw i 87 głównych roślin uprawnych jest zapylanych przez pszczoły, trzmiele i ich kuzynów. Bez ich usług umarlibyśmy z głodu. Cena rodziny trzmieli do „obsługi” ok. 25 arów ogrodu kosztuje 120–160 złotych. Łatwo sobie wyliczyć, jaki to koszt, kiedy koś posiada hektary upraw wymagających pracy zapylaczy. Dopiero kiedy musimy zapłacić za zapylanie, zaczynamy uświadamiać sobie wartość usług, jakie zapewniają nam zapylacze w naszym środowisku. Ale miodu nie byłoby bez roślin. Często tych dzikich, porastających nasze miedze, nieużytki, łąki, ogrody. Ich wartość też można wycenić. Wszystko jest ze sobą powiązane. Pamiętajmy o tym przed zaoraniem kolejnej miedzy czy spryskaniem herbicydami „niepotrzebnych chwastów”.
Albo inny przykład. Jeszcze nie tak dawno, niemal wszędzie mogliśmy ugasić pragnienie. Każdy strumień, potok czy rzeka i każda studnia nadawała się do tego, aby się z niej napić. A kto by się dzisiaj na to odważył? Pozwolilibyśmy naszym dzieciom napić się wody ze śródpolnego strumienia? Tak bardzo zatruliśmy nasze otoczenie, że za wodę musimy płacić – otrzymując wątpliwej jakości produkt w plastikowej butelce, którą za chwilę wyrzucimy, co jeszcze bardziej zanieczyści nasze środowisko. I tak zamyka się kolejne koło.
To tylko kilka przykładów, jak działają usługi ekosystemowe. Tymczasem ludzie, nie zdając sobie z tego sprawy, czerpią z Przyrody wszystko, co jest im niezbędne do życia. Oprócz zasobów, które stosunkowo łatwo zmierzyć lub zważyć, takich jak ziemia orna lub woda do picia, potrzebujemy też innych funkcji, które zapewniają nam powietrze do oddychania, regulują i stabilizują klimat, chronią nasze pola przed erozją, dostarczają miejsc do odpoczynku i rekreacji itd. Lista usług, jakie świadczy nam Przyroda dosłownie nie ma końca! Zwykle o tych „ekousługach” nie myślimy. Przyjmujemy je za pewne i oczywiste. Uważamy, że skoro są za darmo, to są nic nie warte i nie musimy się z nimi liczyć. „Budzimy się” dopiero, gdy zabraknie nam czystej wody do picia, oddychamy zatrutym powietrzem, albo toniemy w śmieciach – a i to tylko na krótko…
Autor: Adam Zbyryt
Zapraszamy do udziału w konkursie na najbardziej bioróżnorodne/przyjazne przyrodzie gospodarstwo rolne. Do wygrania atrakcyjne nagrody! Więcej szczegółów na stronie Kampanii „Bukiet z pól” www.bukietzpol.pl w zakładce Aktualności.
Zapraszamy na nasze strony:
www.bukietzpol.pl, www.ptakipolskie.pl, www.facebook.com/ptakipolskie
Artykuł powstał w ramach projektu „Bukiet z pól. Kampania informacyjno-edukacyjna na rzecz zatrzymania spadku różnorodności biologicznej w krajobrazie rolniczym”.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie stowarzyszenie Ptaki Polskie.
ARiMR uspokaja – rolnik ma możliwość zmiany elementu proekologicznego
ARiMR uspokaja – rolnik ma możliwość zmiany elementu proekologicznego zadeklarowanego we wniosku o przyznanie płatności
Niektórzy rolnicy, mogą nie wywiązać się z zadeklarowanego we wnioskach o przyznanie płatności bezpośrednich, wysiania do 20 sierpnia międzyplonu ścierniskowego. Jeżeli jest to spowodowane złymi warunkami agrometeorologicznymi, rolnik ma możliwość zmiany elementu proekologicznego zadeklarowanego we wniosku o przyznanie płatności na inny obszar proekologiczny, np. na międzyplon ozimy, który należy wysiać od 1 lipca do 1 października i utrzymywać co najmniej do 15 lutego. Rolnik może także dokonać zmiany gatunku roślin wysiewanych w mieszankach jako międzyplony lub zmiany działki, na której będzie utrzymywany międzyplon deklarowany jako EFA.
Jeżeli rolnik nie może zrealizować praktyki zazielenienia w zakresie utrzymania obszarów proekologicznych (EFA) do których należy m.in. międzyplon ścierniskowy, wówczas może w każdym momencie dokonać zmiany elementu proekologicznego.
Zmiany elementów proekologicznych są możliwe jeżeli:
- – procent powierzchni zadeklarowanej jako EFA po zmianie nie jest wyższy niż we wniosku o przyznanie płatności na 2017 r. (np. jeśli beneficjent zadeklarował 5% EFA, zmiana jest możliwa do osiągnięcia 5%);
- – dotyczą działek będących w posiadaniu rolnika, zadeklarowanych przez niego we wniosku o przyznanie płatności za 2017 r.
O zmianach, które mogą być dokonywane w zakresie wszystkich rodzajów EFA, należy poinformować kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika, składając zmianę do wniosku o przyznanie płatności za zazielenienie. Dodatkowo do zmiany do wniosku należy dołączyć "Oświadczenie o okolicznościach dokonania zmiany we wniosku o przyznanie płatności za zazielenienie" – otwórz
Ponadto, jeśli rolnik nie może dokonać wysiewu międzyplonu ścierniskowego w terminie określonym w przepisach, a jednocześnie posiada w swoim gospodarstwie więcej obszarów EFA, niż wymagane 5%, rolnik ma możliwość, w przypadku kontroli na miejscu, wskazania innych elementów EFA w gospodarstwie (niezadeklarowanych we wniosku o płatność na 2017 r.), w celu skompensowania nieobsianej powierzchni międzyplonu.
Za niewypełnienie wymogu utrzymania obszarów proekologicznych, czyli np. brak międzyplonu w określonym terminie, na rolnika może zostać nałożona kara administracyjna w postaci pomniejszenia płatności. Jednakże, jeśli rolnik nie jest w stanie spełnić kryteriów kwalifikowalności lub innych obowiązków w wyniku działania siły wyższej lub wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności, zachowuje on prawo do wsparcia w odniesieniu do obszaru, który był kwalifikowalny w chwili wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności.
W przypadku wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności, które mogą mieć wpływ na powierzchnię kwalifikującą się do płatności lub liczbę zwierząt kwalifikujących się do płatności związanych do zwierząt lub gdy rolnik nie mógł wypełnić swoich zobowiązań w zakresie przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności lub gdy rolnik nie mógł złożyć wniosku lub zmiany do wniosku w terminie, rolnik powinien złożyć do biura powiatowego ARiMR pisemne oświadczenie o zaistniałych okolicznościach, opatrzone czytelnym podpisem i datą złożenia, w terminie 15 dni roboczych od dnia, w którym rolnik lub upoważniona przez niego osoba są w stanie dokonać takiej czynności oraz dostarczyć dowód potwierdzający wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności lub siły wyższej.
Wzory dokumenty jakie powinny być składane w przypadku wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnej okoliczności – otwórz
Dowodem potwierdzającym wystąpienie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności, może być na podstawie art. 75 § 1 kpa wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Mogą to być zatem dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.
Dowodami potwierdzającymi działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności, w szczególności mogą być, np.:
- protokół oszacowania szkód w uprawach rolnych, spowodowanych przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, sporządzony przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód, o której mowa w przepisach w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
- dokument potwierdzający wystąpienie szkody w uprawach rolnych, z którego wynika powierzchnia upraw, na których wystąpiła szkoda spowodowana przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, sporządzony przez zakład ubezpieczeń, z którym rolnik zawarł umowę ubezpieczenia upraw co najmniej od jednego z tych ryzyk;
- pisemne oświadczenia potwierdzające wystąpienie szkody w uprawach rolnych, spowodowanej przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich sporządzone przez dwóch świadków, którzy nie są domownikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników;
- zaświadczenie o wystąpieniu pożaru – w przypadku szkód w uprawach lub płodach rolnych spowodowanych pożarem – wydane przez właściwego ze względu na miejsce wystąpienia zdarzenia komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej, w przypadku gdy, w zdarzeniu tym uczestniczyły jednostki ochrony przeciwpożarowej;
- protokół oględzin lub ostatecznego szacowania szkody w uprawach i płodach rolnych wyrządzonych przez dzikie zwierzęta (np. dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny), sporządzony przez upoważnionego przedstawiciela dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego lub inne podmioty uprawnione do szacowania szkód łowieckich na podstawie przepisów prawa łowieckiego;
- pisemne oświadczenie rolnika o położeniu gospodarstwa rolnego na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej na podstawie przepisów o stanie klęski żywiołowej;
- decyzja właściwego organu nadzoru budowlanego, wydana na podstawie przepisów prawa budowlanego, określająca zakres i termin wykonania niezbędnych robót w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia budynku służącego gospodarce rolnej do czasu wykonania robót doprowadzających budynek do stanu właściwego;
- decyzja właściwego powiatowego lekarza weterynarii, wydana na podstawie przepisów o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, nakazująca zabicie lub ubój zwierząt chorych lub zakażonych, podejrzanych o zakażenie lub o chorobę epizootyczną albo zwierząt z gatunków zwierząt wrażliwych na daną chorobę epizootyczną;
- pisemne oświadczenie o wystąpieniu powodzi/zalania/huraganu sporządzone przez rolnika i potwierdzone przez dwóch świadków niebędących domownikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników;
Domownik, w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, to osoba bliska rolnikowi, która:
- – ukończyła 16 lat,
- – pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
- – stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.
Należy zaznaczyć, że obowiązek dostarczenia dowodów wystąpienia siły wyższej spoczywa na rolniku.
Beneficjent może w każdym momencie poinformować kierownika BP ARiMR, że wniosek o przyznanie płatności jest nieprawidłowy lub stał się niepoprawny od czasu jego złożenia. Wówczas nie jest narażony na nałożenie kar, chyba że rolnik został przed dokonaniem zgłoszenia o zmianach powiadomiony o zamiarze przeprowadzenia kontroli na miejscu lub o jakichkolwiek niezgodnościach we wniosku o przyznanie pomocy lub wniosku o płatność. W takim przypadku nie stosuje się kar administracyjnych w odniesieniu do tej części wniosku, co do których beneficjent poinformował właściwy organ na piśmie o dokonanych zmianach (art. 15 rozporządzenia (UE) nr 640/2014).
Przypominamy, że w ramach płatności na zazielenienie, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie obszarów uznawanych za obszary proekologiczne oraz warunków wspólnej realizacji praktyki utrzymania tych obszarów, za obszary proekologiczne (EFA) uznaje się m.in. obszary utworzone poprzez wysianie mieszanki składającej się co najmniej z dwóch gatunków roślin z następujących grup roślin uprawnych: zboża, oleiste, pastewne, bobowate drobnonasienne, bobowate grubonasienne, miododajne – z wyłączeniem mieszanki złożonej wyłącznie z gatunków zbóż. Jednocześnie, mieszanek tych nie utrzymuje się jako uprawy w plonie głównym w roku następującym po roku jej wysiania. Dodatkowo obszary międzyplonów nie obejmują uprawy zbóż ozimych, które są wysiewane jesienią zwykle do zbioru lub wypasu. Mieszankę należy wysiać w terminie:
- – od 1 lipca do 20 sierpnia i utrzymywać co najmniej do 1 października – w przypadku międzyplonu ścierniskowego albo
- – od 1 lipca do 1 października i utrzymywać co najmniej do 15 lutego – w przypadku międzyplonu ozimego.
Departament Płatności Bezpośrednich
UWAGA! Oświadczenia do ARiMR z powodu strat wywołanych anomaliami pogodowymi
UWAGA! Oświadczenia do ARiMR z powodu strat wywołanych anomaliami pogodowymi
Uwaga rolnicy!
W przypadku wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności, które mogą mieć wpływ na powierzchnię kwalifikującą się do płatności lub liczbę zwierząt kwalifikujących się do płatności związanych do zwierząt lub gdy rolnik nie mógł wypełnić swoich zobowiązań w zakresie przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności lub gdy rolnik nie mógł złożyć wniosku lub zmiany do wniosku w terminie, rolnik powinien złożyć do biura powiatowego ARiMR pisemne oświadczenie o zaistniałych okolicznościach, opatrzone czytelnym podpisem i datą złożenia, w terminie 15 dni roboczych od dnia, w którym rolnik lub upoważniona przez niego osoba są w stanie dokonać takiej czynności oraz dostarczyć dowód potwierdzający wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności lub siły wyższej.
Warunkiem uznania działania siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności w przypadku zobowiązań wynikających z działań inwestycyjnych PROW 2007-2013 lub 2014-2020, jest pisemne poinformowanie ARiMR o zaistnieniu siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności lub wystąpienie do ARiMR o wyrażenie zgody na całkowite lub częściowe zwolnienie z wykonania zobowiązania bądź zmianę terminu jego realizacji w terminie:
- 10 dni roboczych od dnia, w którym beneficjent jest w stanie dokonać tej czynności w przypadku PROW 2007-2013
- 15 dni roboczych od dnia, w którym beneficjent jest w stanie dokonać tej czynności w przypadku PROW 2014-2020
Odpowiednie wystąpienie można złożyć w najbliższej terenowej jednostce ARiMR.
Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej www.arimr.gov.pl
W przypadku pytań i wątpliwości prosimy o kontakt z pracownikami Biur Powiatowych ARiMR lub Oddziału Regionalnego.
Dokumenty do pobrania:
– Oświadczenie – wystąpienie szkody w uprawach Oświadczenie_padniecie zwierzat
– Oświadczenie_rolnika_o_scaleniu_podziale_gruntów_rolnych_08032017
„Polska zobacz więcej – weekend za pół ceny”
Zapraszamy do udziału w trzeciej edycji Akcji „Polska zobacz więcej – weekend za pół ceny” organizowanej przez Polską Organizację Turystyczną.
Zgłoszenia do 28 sierpnia!
Szczegółowe informacje oraz regulamin dostępne na stronie www.polskazobaczwiecej.pl
Zrób coś dla siebie i swojej oferty – wyróżnij się i daj się poznać innym!
Gorąco zachęcamy restauratorów, hotelarzy, gestorów atrakcji turystycznych oraz innych usługodawców i przedsiębiorców z naszego województwa do przyłączenia się do trzeciej edycji Akcji „Polska zobacz więcej – weekend za pół ceny”, organizowanej przez Polską Organizację Turystyczną.
Założeniem Akcji jest stworzenie banku ofert produktów i usług turystycznych w atrakcyjnych, obniżonych cenach, dostępnych w dniach 6 – 8 października 2017 r. na terenie naszego kraju.
Uczestnictwo w Akcji jest doskonałym sposobem promocji oferty i może skłonić potencjalnych klientów do planowania wypoczynku również w kolejnych latach w poznanym w ten sposób regionie czy obiekcie.
Z ankiety ewaluacyjnej przeprowadzonej wśród Partnerów biorących udział w wiosennej edycji Akcji „Polska zobacz więcej – weekend za pół ceny” wynika, że:
– ponad 460 przedsiębiorców wzięło udział w Akcji.
– 77 500 turystów skorzystało z oferty.
– 94% Partnerów wyraża chęć ponownego udziału.
Akcja oraz lista ofert Partnerów będzie szeroko promowana w mediach (pełen spis na stronie dot. Akcji) przez co zwiększy szansę sprzedaży oferowanych produktów poza sezonem turystycznym.
Przyłączenie się do Akcji jest bardzo proste i wymaga jedynie rejestracji Partnera oraz jego promocyjnej oferty w serwisie internetowym: www.polskazobaczwiecej.pl.
Szczegółowe informacje dotyczące przedmiotowego wydarzenia znaleźć można na ww. stronie.
Zgłoszenia tylko do 28 sierpnia 2017 roku!
Komunikat w sprawie jakości rzepaku
Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju (PSPO) reprezentujące prawie 90% krajowych mocy przerobowych nasion rzepaku, mając na uwadze informacje od zrzeszonych tłoczni skupujących obecnie rzepak od rolników, zwraca uwagę na nasilające się problemy z jakością nasion.
Wynikają one w głównej mierze z przedłużonych w czasie, w stosunku do najbardziej właściwego dla rzepaku, terminu zbioru spowodowanego niekorzystnymi warunkami pogodowymi w lipcu oraz związanej w szczególności z intensywnymi opadami w tym czasie zwiększonej wilgotności surowca przy jednocześnie utrzymującej się wysokiej temperaturze powietrza. Spowodowało to intensyfikację w stosunku do normalnego przebiegu żniw zjawiska porastania rzepaku w łuszczynach związanego ze wzbudzeniem nasion do kiełkowania, jak również zwiększenie prawdopodobieństwa porażenia pleśnią. Zjawiska te są najbardziej widoczne w Polsce północnej.
W związku z powyższym PSPO zwraca szczególną uwagę rolników na jak najszybsze – w miarę technicznych oraz pogodowych możliwości – zebranie pozostałego jeszcze na polach rzepaku oraz bezwzględną konieczność zachowania odpowiednich warunków przechowywania nasion. Zachęcamy w tym kontekście wszystkich plantatorów i podmioty skupowe do zapoznania się z materiałami wydanymi przez PSPO na temat bezpiecznego przechowywania rzepaku:
- „Suszenie i przechowywanie rzepaku” Tom V serii „Teraz rzepak Teraz olej”
- „Bezpieczne magazynowanie nasion rzepaku”[1].
W przypadku braku odpowiedniej infrastruktury przechowalniczej zapewniającej nasionom odpowiednie warunki magazynowania zaleca się jak najszybsze skierowanie zebranego rzepaku do przerobu.
Obserwując znacznie gorszą jakość surowca w trakcie tegorocznych żniw istnieje duże ryzyko, że długotrwałe składowanie rzepaku w nieodpowiednich warunkach może doprowadzić do sytuacji, w której nasiona utracą parametry technologiczne.
+++
[1] publikacja dostępna jest na stronie internetowej PSPO https://www.pspo.com.pl/publikacje/154.pdf
PLONY 09.08.2017
POWIERZCHNIA 09.08.2017
6. Polska wieś wczoraj i dziś – synonim uwstecznienia czy odpowiedzialności?
Czy krajobraz rolniczy w Polsce się zmienił w trakcie ostatnich dwóch dekad? Czy my się zmieniliśmy? A nawet jeśli, to czy ktoś to zauważył? Zamianę małych, różnorodnie uprawianych pól na wielohektarowe monokultury, obecność coraz większych maszyn, zniknięcie z łąk stad krów. Rzeczywiście, jeszcze niedawno, choć wydaje się, że było to dziesiątki lat temu, wiele rzeczy wyglądało całkiem inaczej. Dymówki (jaskółki) mogły bez problemu gnieździć się w naszych oborach, łąki, podobnie jak przydomowe ogrody, pokrywały kobierce pełne kwiatów, kolorowych motyli, pszczół i trzmieli, sady obsadzone były starymi drzewami, gdzie do owoców można było dostać się dwiema drogami – wspinając się na drzewa po pniu lub z drabiny albo prosto z ziemi, jeśli jakiś owoc miał akurat kaprys, aby spaść na ziemię. Dzisiaj takie widoki to rzadkość. Niektórzy podróżują setki kilometrów, aby odnaleźć te obrazy z dzieciństwa, ale coraz trudniej je spotkać.
Według danych ONZ w 2008 roku po raz pierwszy w historii w miastach na całym świecie mieszkało więcej ludzi niż na terenach wiejskich. To dlaczego w Polsce jest dokładnie odwrotnie? Więcej ludzi w ostatnim czasie migruje z miasta na wieś niż w drugą stronę. Dotyczy to szczególnie okolic większych aglomeracji w kraju. Otaczające je wsie stały się ich sypialniami. Dlatego, mimo że w wielu regionach coraz więcej ludzi mieszka na terenach wiejskich, nie są oni w żaden sposób związani z rolnictwem. Coraz częściej wsie zaczynają wyglądać i zachowywać się jak miasta. Kostka brukowa na podjazdach i chodnikach, wycięte drzewa wzdłuż dróg, większe i większe domy, bardziej kojarzące się z willowymi miejskimi osiedlami niż wiejskimi chatkami. A wokół zielone pustynie – wystrzyżone trawniki obsadzone tujami. To nie jest obraz polskiej wsi, tej pięknej, przaśnej, wielobarwnej, osadzonej głęboko w tradycji. W innych miejscach, położonych z dala od dużych aglomeracji ludzi ubywa. Pozostają osoby w podeszłym wieku, które nie mając siły do pracy porzucają gospodarowanie.
Wiele gatunków roślin i zwierząt, na przestrzeni setek, a nawet tysięcy lat, rozwinęło swoje populacje w związku z ekstensywnym gospodarowaniem ziemią przez człowieka. Sezonowa praca, przekazywana z dziada pradziada, z ojca na syna, utrzymywała równowagę w przyrodzie, zapewniając jedzenie człowiekowi i doskonałe warunki do życia dzikim zwierzętom i roślinom. Postępująca od XX wieku intensyfikacja produkcji na wsi, objawiająca się specjalizacją rolników w hodowli zwierząt lub produkcji roślin oraz wzrost wydajności hodowli i uprawy, a także zwiększenie się wielkości gospodarstw, są czynnikami nie tylko zaburzającym krajobraz polskiej wsi, ale także powodującymi jego zubożenie przyrodnicze.
Analizując dane GUS wyraźnie widać, że systematyczny wzrost zużycia nawozów mineralnych w Polsce nastąpił wraz z wejściem naszego kraju do Unii Europejskiej. Jeszcze w latach 2001/2002 zużycie to wynosiło ok. 90 kg/ha, aby w roku gospodarczym 2013/2014 osiągnąć poziom ok. 133 kg/ha. To 1 mln 935 tys. ton nawozów w przeliczeniu na czysty składnik. Ale nie tylko nawozów stosujemy obecnie coraz więcej. Także środki ochrony roślin stały się coraz bardziej powszechne. W 2000 roku sprzedano „zaledwie” 22 tys. ton masy towarowej środków ochrony roślin, aby w 2012 roku prawie potroić ten wynik – 62 tys. ton!. Najwięcej stosujemy ich w produkcji naszych, tak bardzo cenionych w Polsce i na świecie, jabłek… ok. 11 kg środka czynnego na hektar! Czy ktoś przypomina sobie, aby nasze sady były kiedyś tak bardzo bombardowane chemią? „Robaczywe” owoce nikomu nie przeszkadzały. Chętnie je również przetwarzano, a to na kompot, a to na marmoladę lub susz. Nic się nie marnowało.
Nic dziwnego, że z wielu upraw, w tym z naszych sadów znika życie. Dla przykładu warto podać, że w trakcie zimy 2014/2015 zginęło w Polsce 230 tys. pszczelich rodzin. Niemal wszystkie wywołane były zatruciami spowodowanymi opryskami rzepaku i… sadów właśnie. „Chemia” ta działa nie tylko na pszczoły, ale także na inne owady. Kiedy te znikają, wkrótce zaczyna brakować także zasiedlających te tereny ptaków. A jest ich tam niemało – stwierdzono ponad 50 gatunków. Stosowanie pestycydów jest uznawane za jeden z kluczowych czynników zaniku Kuropatw w całej Europie. W całym zasięgu występowania tego gatunku stwierdzono spadek jej populacji o 80%. Taki widok, jak na obrazie Józefa Chełmońskiego” pt. „Kuropatwy na śniegu” odchodzi niestety do lamusa. Już w latach 1960. udowodniono negatywny wpływ pestycydów na przeżywalność Szczygłów, Skowronków i Makolągw. Od tego czasu „wybiórczość” tych środków wzrosła, co niestety wcale nie przełożyło się na poprawę warunków bytowania i wzrost liczebność tych gatunków. Wręcz przeciwnie. Mamy ich coraz mniej.
Zmienił się także obraz naszych pól – mozaika upraw ustąpiła miejsca monokulturom. Do ich utrzymania potrzeba ciężkiego sprzętu i wielkich nakładów chemii rolniczej. Ich powstawanie spowodowało zniknięcie miedz, polnych dróg, zagajników, śródpolnych łąk, strumieni i oczek wodnych – miejsc życia wielu ziół, owadów i wszelkich drobnych i większych zwierząt. Z roku na rok gospodarstwa stają się coraz większe. Średnia powierzchnia użytków rolnych pomiędzy dwoma ostatnimi spisami rolnymi, tj. rokiem 2002 a 2010, wzrosła o ok. 1 ha (ok. 18%). Obecnie średnia wielkość powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym wynosi 10,56 ha.
Ciężkie maszyny rolnicze, coraz powszechniejsze na naszych polach, przez wielu uważane za wielki postęp cywilizacyjny, powodują nadmierne ubijanie (zagęszczenie) gleby. Wskutek ich używania pory glebowe zostają zmniejszone lub zostają całkowicie zatkane, co w znacznym stopniu ogranicza transport wody i powietrza do korzeni uprawianych roślin, utrudnia odprowadzanie nadmiaru wody z gleby oraz hamuje wzrost systemu korzeniowego w głąb gleby. Roślinom w takich warunkach rośnie się znacznie trudniej. Nic dziwnego, że dzisiejsze uprawy są tak mało odporne na coraz częstsze susze doświadczające nasz kraj. A zmiany klimatyczne sugerują, że takie zjawiska będą w najbliższej przyszłości znacznie częstsze.
Czy nie ma odwrotu z tej ślepej uliczki, w którą brniemy każdego dnia? Czy naprawdę jesteśmy skazani tylko na taką produkcję żywności, która degraduje i deformuje nasze otoczenie do tego stopnia, że w żaden sposób nie przypomina tego, co pamiętamy z lat naszej młodości. Czy chcemy, aby nasze dzieci żyły w takim świecie? Na te i wiele innych pytań odpowiedź niesie rolnictwo ekologiczne i permakultura. Od kilku lat ludzie, szczególnie „z miasta”, przykładają coraz większą wagę do tego, co jedzą i skąd pochodzą zakupione przez nich produkty. Zwiększa się świadomość i oczekiwanie społeczeństwa, że owoce i warzywa, które kupują będą pochodziły z upraw ekologicznych, wolnych od nawozów i oprysków. Zaczynamy coraz bardziej doceniać nieumyte fabrycznie warzywa i owoce, niekoniecznie o idealnym kształcie i rozmiarze, jaja od kur z wolnego wybiegu – tego typu produkty stają się wręcz wyznacznikiem dobrej jakości i zdrowia, elementem postępu i odpowiedzialności rolników. Wiadomo, że w ten sposób pojedynczy rolnik nie wyprodukuje tak ogromnej ilości pożywienia, jak z użyciem nawozów i środków ochrony roślin. Tylko po co miałby ich używać? Już teraz produkujemy na świecie żywność dla 12 miliardów ludzi, a jest nas trochę ponad 7 miliardów! Co zatem z nadwyżką? Wyrzucamy. Smutne, ale prawdziwe.
Takie ekologiczne gospodarstwa są obecnie w cenie i to powinna być nasza przyszłość. Jeśli łączą do tego inne rodzaje działalności, jak np. agroturystyka, to mogą stać się całkiem niezłym źródłem utrzymania. Co do permakultury – jest to bardziej sposób na życie niż forma rolnictwa. Polecana na razie raczej „mieszczuchom” przenoszącym się na wieś, pragnącym bardziej zbliżyć się do Natury. Polega na takim planowaniu swojego miejsca życia, począwszy od domu do jego najdalszych okolic, aby wszystko co robimy wiązało się z dyscypliną, wykorzystaniem energii odnawialnej, niewytwarzaniem odpadów i ograniczoną ingerencją w układy oparte na naturalnych procesach przyrody. Czas pokaże, jak szybko rozwinie się w naszym kraju.
Może warto się czasem zastanowić, czy kolejny nowy przemysłowy kurnik lub chlewnia budowane w naszej okolicy to faktycznie jedyna słuszna alternatywa do rozwoju miejsc pracy. Czy uciążliwości związane z takimi zakładami są warte zaledwie kilku wakatów? A może zanieczyszczenia środowiska, okropny zapach, męczarnie zwierząt w nich utrzymywanych, wątpliwa jakość i wpływ na nasze zdrowie takiego przemysłowo „produkowanego” mięsa, niewarte są utraty sielskiego klimatu naszych wsi. Czy nie lepiej wspierać sąsiadów w tworzeniu czystej i schludnej agroturystyki, aby wszystkim żyło się spokojniej i przyjemniej? Warto się nad tym zastanowić zanim będzie za późno.
Autor: Adam Zbyryt
Zapraszamy na nasze strony:
www.bukietzpol.pl, www.ptakipolskie.pl, www.facebook.com/ptakipolskie
Artykuł powstał w ramach projektu „Bukiet z pól. Kampania informacyjno-edukacyjna na rzecz zatrzymania spadku różnorodności biologicznej w krajobrazie rolniczym”.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie stowarzyszenie Ptaki Polskie.