Warsztaty organizowane przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego to ciekawa forma spotkań, wymiany informacji i doświadczeń.  Ta forma edukacyjna cieszy się ogromnym zainteresowaniem i do udziału w warsztatach ziołowych chętnych nie brakuje.

21 i 23  czerwca oraz 11 i 12 lipca, w Grabowcu i Przysieku, odbyły się warsztaty ziołowe, które są częścią projektu realizowanego dzięki środkom pochodzącym z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu  pn. „Ekologia i środowisko – dobre praktyki i dalsze wyzwania – edukacja, informacja dla mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego”.

Warsztaty prowadziła Sara Orzechowska z Fundacji Linnum, która na co dzień zajmuje się tematyką związaną z ziołami i etnobotaniką. W ramach zajęć uczestnicy przygotowali naturalne kosmetyki na bazie ziół. Komponenty do kosmetyków stanowiły  rodzime surowce, które spotykamy w środowisku naturalnym. Sara Orzechowska  przedstawiła uczestnikom jakie składniki najlepiej dobrać, aby wykorzystać w pełni potencjał leczniczy i pielęgnacyjny natury.  Uczestnicy warsztatów pracowali na domowych wyciągach z ziół  oraz unikalnych domowych maceratach. Z dużym zaangażowaniem własnoręcznie tworzyli  kosmetyki: maść twardą na skórę atopową, spękaną, przesuszoną, lekki krem do twarzy, tonik do twarzy, puder i pomadkę.  Każdy z uczestników otrzymał receptury  a stworzone przez siebie kosmetyki zabrał do domu.

Karina Wroniecka, KPODR Oddział w Przysieku
Fot. Karina Wroniecka, Marek Rząsa

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”

4-7 lipca br. 25 osobowa grupa rolników ekologicznych, rolników konwencjonalnych zainteresowanych ekologicznymi metodami produkcji  oraz doradców  uczestniczyła w wyjeździe studyjnym na Podlasie.  Dzięki realizacji operacji  pn. „Wspieranie rozwoju rolnictwa ekologicznego poprzez poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych”,  wpisanej do Planu operacyjnego KSOW na lata 2022-23. Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, mogliśmy poznać tamtejsze gospodarstwa ekologiczne i przetwórnię ziół Dary Natury.

Celem wyjazdu studyjnego było usprawnienie ekologicznego systemu produkcji poprzez wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy rolnikami.  Ważną kwestią jest nawiązanie kontaktów, podejmowanie współpracy,  poszukiwanie nowych kierunków produkcji żywności wysokiej jakości, propagowanie inicjatyw dotyczących zrzeszania się rolników ekologicznych oraz podejmowanie działań mających na celu zwiększenie bioróżnorodności. Rolnictwo ekologiczne stanowi pozytywny przykład działalności rolniczej dbającej o bioróżnorodność i ochronę środowiska. Takie działania dają szansę na zrównoważony rozwój gospodarstw rolnych i jednocześnie są okazją do zainicjowania sieci współpracy partnerskiej wśród istniejących gospodarstw ekologicznych, zakładów przetwórczych i innych podmiotów działających na rzecz rolnictwa ekologicznego.

Tym razem udaliśmy się w malownicze rejony Podlasia. To tutaj, w Korycinach. wśród pól i lasów, z dala od zgiełku i miejskich zanieczyszczeń  znajduje gospodarstwo ekologiczne  Ziołowy Zakątek oraz przetwórnia ziół Dary Natury. Pierwszy dzień pobytu w Korycinach rozpoczął się od wizyty w firmie  Dary Natury, która specjalizuje się w produkcji ekologicznych produktów, takich jak: przyprawy, herbatki, mieszanki ziołowe, oleje. Do firmy poprowadził unoszący się w powietrzu, niezwykle silny zapach ziół. Właściciel pan Mirosław Angielczyk opowiedział uczestnikom wyjazdu o początkach powstania firmy o tym, że w rejonie Podlasia zbieractwo ziół ze względu na czystość regionu zawsze było i nadal jest ważną formą zarobkowania dla wielu gospodarstw domowych. Mogliśmy się o tym osobiście przekonać  będąc w punkcie skupu ziół, gdzie okoliczni zbieracze dowozili zioła. Jednak z uwagi na to, że zapotrzebowanie na preparaty ziołowe jest coraz większe, z pozyskiwanie ziół z natury mniejsze, istnieje konieczność wprowadzania ziół do upraw polowych. Oprócz współpracy z zawodowymi zbieraczami pan Angielczyk uprawia zioła w swoim gospodarstwie na powierzchni około 19 ha, w tym na 12 ha uprawia różę pomarszczoną oraz dziką oraz na 7 ha takie zioła jak  nagietek, kolendrę, rumianek, koper, ogórecznik, kilka gatunków mięt. Zwiedzanie firmy rozpoczęto od miejsca w którym suszy się zioła metodą liofilizacji potocznie nazywaną suszenie mrozem, jest to proces suszenia przez zamrażanie, a następnie odsysanie wody.  W kolejnych budynkach firmy mogliśmy zobaczyć profesjonalne laboratorium oraz poznać proces  tłoczenia oleju na zimno. Uczestnicy wyjazdu studyjnego byli świadkami tłoczenia oleju z siemienia lnianego.  Uczestnicy oglądali urządzenia do produkcji herbatek ekspresowych oraz weszli do pomieszczenia, w którym następowało ważenie i pakowanie surowców zielarskich. Firma Dary Natury wciąż się rozwija i zwiększa asortyment oferowanych produktów, które dostępne są zarówno na rynku polskim jak i na rynkach zagranicznych.

Drugi dzień pobytu w gospodarstwie Ziołowy Zakątek to poznanie Podlaskiego Ogrodu Ziołowego, który został założony w 2007 roku, chociaż przygotowania do jego utworzenia rozpoczęto już na początku lat 90-tych ubiegłego wieku. W 2011 roku uzyskał on status Ogrodu Botanicznego oraz członka Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce. W ogrodzie gromadzone są przede wszystkim rośliny lecznicze i aromatyczne. Obecnie liczy on około 1500 taksonów, w tym 85 gatunków objętych ścisłą i 13 częściową ustawową ochroną. Specyfiką Ogrodu są kolekcje populacji dziko rosnących roślin leczniczych pozyskiwanych z obszaru Wschodniej Polski, stanowiące materiał badawczy wykorzystywany m.in. przez współpracujące z Ogrodem instytucje naukowe. W 2012 roku na terenie ogrodu powstał Ośrodek Edukacji Przyrodniczej zapewniający różnorodne formy aktywności, zarówno dla dzieci, młodzieży jak i osób dorosłych. Uczestnicy wyjazdu studyjnego mieli możliwość zapoznać się  z bogatą kolekcją roślin zielnych. Po ogrodzie i uprawach ziół  oprowadził nas właściciel Mirosław Angielczyk, który z pasją i zaangażowaniem opowiadał o zgromadzonej kolekcji roślin, uprawie ziół i ich przetwórstwie. Mieliśmy także okazję nabyć wytworzone w gospodarstwie i przetwórni produkty w doskonale zaopatrzonym sklepie z ekologiczną żywnością, który znajduje się na terenie Ziołowego Zakątka.

Po południu odbyły się warsztaty ziołowe, podczas których uczestnicy samodzielnie sporządzali mieszanki ziołowe, przyprawy do zup, do pizzy i do kanapek, oraz herbatki owocowo-ziołowe  na uspokojenie, oczyszczające i na serce.

Kolejny dzień wizyty studyjnej to pobyt w gospodarstwie ekologicznym Stanisława Kulpy w Wojszkach. Gospodarstwo od 1990 roku jest w systemie rolnictwa ekologicznego. To obecnie  duże, ponad 200 hektarowe gospodarstwo ekologiczne specjalizujące się w hodowli bydła mięsnego rasy limousine. Początki nie były łatwe, można powiedzieć, że startował od zera. W gospodarstwie nie było żadnych budynków. Dziś w Wojszkach stoją m.in. olbrzymie magazyny, silosy zbożowe, obora wolnostanowiskowa z wybiegami dla bydła mięsnego. Są wszystkie niezbędne, nowoczesne maszyny. Nie brakuje też innowacyjnych rozwiązań, takich jak np. ekologiczna suszarnia do zbóż – opalana słomą. Rolnik nie wyobraża sobie, że mógłby prowadzić gospodarstwo w inny sposób. Przyznaje, że plony w rolnictwie ekologicznym są sporo niższe. Gryki zbiera około 1 tonę z hektara, owsa od 2 do 4 ton, żyta ok. 3 tony, orkiszu również ok. 3 t. Jednak dużo mniejsze są też nakłady finansowe. Ciągle się jeszcze uczymy, coś poprawiamy – przyznaje Stanisław Kulpa. Gospodarz  uczy też innych, jak uprawiać ziemię bez nawozów i oprysków,  doradza, przyjmuje wycieczki krajowe i zagraniczne. W prowadzeniu gospodarstwa rolnikowi pomaga syn Adam, zagorzały ekolog, absolwent warszawskiej Szkoły Głównej Handlowej. Zajmuje się m.in. sprzedażą ekologicznych produktów. I jak mówi gospodarz nie ma z tym już najmniejszego problemu, nawet gdyby produkowali dwa albo trzy razy tyle, wszystko mogliby sprzedać. Dodaje jednak, że aby sprzedać ekologiczną żywność, trzeba spełniać jeden warunek. Jako, że trafia ona głównie na Zachód, trzeba mieć tyle danego produktu, by zapełnić nim całego tira.

 Na zakończenie pobytu na Podlasiu udaliśmy się do ekologicznego gospodarstwa Małgorzaty Wasiuk, które znajduje się w miejscowości Kolonia Porosły. Gospodarstwo demonstracyjne o powierzchni niespełna 17 ha, w którym głównym kierunkiem produkcji jest chów zwierząt. Hodowla obejmuje kozy, owce, kury nioski, indyki, gęsi, kaczki. W gospodarstwie hoduje się różne rasy owiec np.: rasa romanowska, wschodniofryzyjska, czarnonosa walizerska. Z owiec pozyskuje się mięso i wełnę. Kozy- rasa British Togenburg doskonale sprawdzają się w produkcji mleka i półtusz. Gospodarstwo specjalizuje się w wytwarzaniu serów kozich świeżych i dojrzewających oraz jogurtów z mleka koziego.

W gospodarstwie uprawia się również warzywa ekologiczne oraz zioła. Uprawa współrzędna w skrzyniach permakulturowych. Ten rodzaj upraw stosowany jest coraz częściej, szczególnie na ziemiach słabej jakości, które nie nadają się pod warzywa. Dodatkowo w wolnym czasie, którego gospodyni ma bardzo niewiele, pani Małgorzata grępluje pozyskaną z owiec wełnę, przędzie ją na kołowrotku i wyplata, szydełkuje, tka, tworząc swoiste  rękodzieło wełniane.

Tak zakończyła się nasza wizyta studyjna. Podlasie zachwyciło  nas bogactwem przyrody, różnorodnością biologiczną i naturalnie czystym środowiskiem. Prezentacja przykładów dobrych praktyk stosowanych w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym, okazała się dobrym  sposobem na poznanie i zgłębienie ekologicznego systemu produkcji  oraz wzajemną wymianę doświadczeń pomiędzy uczestnikami wyjazdu studyjnego. Produkty rolnictwa ekologicznego są coraz bardziej popularne i poszukiwane przez konsumentów. Dzięki edukacji i prezentacji dobrych przykładów gospodarowania wzrasta świadomość ekologiczna w społeczeństwie.  Ekologiczne metody gospodarowania sprzyjają utrzymaniu i zwiększaniu bioróżnorodności a gospodarstwa ekologiczne stanowią spójny organizm, w którym dominuje zrównoważony system gospodarowania w zgodzie z naturą.  

Tekst: Karina Wroniecka, KPODR w Minikowie, Oddział w Przysieku
Fot. Lidia Saganowska, Karina Wroniecka