Jarosław Domiński
Efektywne wykorzystanie w lokalnej turystyce i gastronomii potencjalu hodowlanego ras rodzimych
Szanowni Państwo!
Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, w partnerstwie z Małopolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Karniowicach, zapraszają do udziału w jednodniowych
warsztatach edukacyjno-kulinarnych "Efektywne wykorzystanie w lokalnej turystyce i gastronomii potencjalu hodowlanego ras rodzimych", zlokalizowanych w 8
województwach.
Odbywać się one będą w obiektach gastronomicznych znajdujących się na szlakach turystyczno-kulinarnych, w regionach, w których dostępne są rodzime rasy zwierząt
gospodarskich. Wydarzenie będzie przebiegać pod hasłem "Z rasami rodzimymi szlakiem Wisły od gór do morza".
Warsztaty skierowane są do mieszkańców województw: małopolskiego, śląskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego , lubelskiego, mazowieckiego, kujawsko-pomorskiego oraz pomorskiego.
Do udziału w wydarzeniu zapraszamy rolników, przedsiębiorców przedstawicielki/le kół gospodyń wiejskich, gastronom i, stowarzyszeń , jednostek samorządowych oraz nauki.
Udzial w warsztatach jest bezpłatny.
Informacje dotyczące terminów i miejsc, w których będą realizowane warsztaty:
l. 05.10.2022 – Hotel Batory, Park Górny 13, 34-460 Szczawnica – woj. małopolskie
2. 07.10.2022 – Ranczo Adama, ul. Wiosenna 15 , 34-331 Pewel Ślemeńska, woj. śląskie
3. 10.10.2022 – Posmakuj Warszawa, ul. Domaniewska 50B, 02-672 Warszawa, woj. mazowieckie
4. 11.10.2022 – Pałacyk Gazdowa, Łochocin 6, 87-600 Łochocin , woj. kujawsko-pomorskie
5. 12.10.2022 – Nordowy Mol, Celbowo 27A, 84-100 Puck, woj. pomorskie
6. 17.10.2022 – Pensjonat Roztocze, Obsza 138,23-413 Obsza, woj. lubelskie
7. 19.10.2022 – Hotel Tęczowy Młyn , ul. Zakładowa 4, 25-670 Kielce, woj.świętokrzyskie
8. 24.10.2022 – Restauracja Philadelphia, ul. Zdrojowa (Atrium) 28, 38-610 Polańczyk, woj . podkarpackie
Program wydarzenia:
9.30 – 1 0.00 Rejestracja/serwis kawowy
Cześć teoretyczna prowadzona przez ekspertów merytorycznych:
10.00 – 11.30 – Prezentacja wybranych ras rodzimych, w tym przedstawienie walorów surowca od nich pochodzącego z możliwością zastosowania w gastronomii i przetwórstwie;
11.30 – 12.30 – Przedstawienie zalet krótkiego łańcucha dostaw: hodowca – gastronom – konsument w oparciu o lokalny potencjał surowcowy rodzimych ras. Uwzględnienie lokalnej tradycji kulinarnej, jako aspektu spójnego z przedmiotem warsztatów, jakim są rodzime rasy;
12.30 – 13.30 Przerwa obiadowa
Cześć praktyczna prowadzona przez eksperta kulinarnego:
13.30 – 15.00 – Efektywne wykorzystanie lokalnych ras rodzimych w ofercie turystyczno-gastronomicznej regionu
15.00 – 15.30 Przerwa kawowa
15.30 – 17.15 – c.d. Efektywne wykorzystanie lokalnych ras rodzimych w ofercie turystyczno-gastronomicznej regionu.
17.15 – 18.00 Kolacja
W celu zgloszenia się na warsztaty prosimy o kontakt w godzinach od 8:00 do 14:00:
– Paweł Radomski, tel. 666081341 , e-mail: pawel.radomski@iz.edu.pl
– Piotr Moskala, tel. 666 081 118, e-mail: piotl..moskala@iz.edu.pl
Ilość miejsc ograniczona. decyduje kolejność zgłoszeń!
Instytucją odpowiedzialną za treść informacji jest Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy
Odwiedź portal KSOW – https://ksow.pl. Zostań partnerem Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich
Rozstrzygniecie konkursu Agroliga 2022/23 – etap wojewódzki
„Rozstrzygniecie konkursu Agroliga 2022/23 – etap wojewódzki
III Edycja w województwie kujawsko-pomorskim”
18 września 2022 r. W Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji im. Leona Janty-Połczyńskiego w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie odbyło się uroczyste podsumowanie konkursu AgroLiga 2022.
Dyrektor KPODR Ryszard Zarudzki po przywitaniu gości omówił sytuację ekonomiczno-produkcyjną oraz przedstawił możliwości rozwojowe gospodarstw rolnych w najbliższym okresie. Następnie poprosił o zabranie głosu Wojewodę Kujawsko-Pomorskiego Mikołaja Bogdanowicza. Zabierając głos Wojewoda pogratulował uczestnikom konkursu sukcesów i życzył dalszej pomyślności w prowadzeniu działalności rolniczej.
Informacje dotyczące przebiegu konkursu w województwie kujawsko-pomorskim przedstawiła Małgorzata Kołacz. Poinformowała uczestników spotkania o realizacji konkursu w ramach operacji przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie we współpracy z Mazowieckim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Warszawie, Warmińsko-Mazurskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Olsztynie, Podlaskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Szepietowie oraz Lubelskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Końskowoli, Lubelską Izbą Rolniczą oraz Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Brama na Podlasie”.
Podczas podsumowania zaprezentowano mistrzów i laureatów konkursu z województwa kujawsko-pomorskiego. Przedstawiono filmy prezentujące uczestników konkursu. Dotyczyły one skali i zakresu prowadzonej działalności, przedstawiały dorobek poszczególnych podmiotów, ich zaangażowanie w działalność zawodową. Na prezentacjach przedstawiana była estetyka siedlisk gospodarstw i firm uczestników konkursu.
Po prezentacjach dokonano uroczystego wręczenia nagród i wyróżnień w dwóch kategoriach: rolnicy i firmy. Wręczenia dokonali Wojewoda Kujawsko-Pomorski Mikołaj Bogdanowicz, Dyrektor KPODR w Minikowie Ryszard Kamiński, Wicedyrektor KPODR Ryszard Zarudzki.
Uczestnikami konkursu byli rolnicy i przedstawiciele agro-przedsiębiorstw, którzy wyróżniają się osiąganymi efektami technologicznymi i ekonomicznymi, rozwijają swą działalność przy pomocy funduszy unijnych oraz wykazują zaangażowanie w życie lokalnej społeczności. Podstawowym celem tego konkursu jest promocja dobrych przykładów w rolnictwie województwa kujawsko-pomorskiego. Uczestnicy konkursu byli typowani przez pracowników Powiatowych Zespołów Doradztwa Rolniczego KPODR. Do finału wojewódzkiego konkursu Agroliga 2022 przechodziły podmioty, które wyróżniały się osiągnięciami i stosowanymi innowacjami.
Komisja wojewódzka w okresie 11-18 lipca oceniła zgłoszone podmioty i postanowiła przyznać:
W kategorii gospodarstw rolnych tytuł Mistrza Wojewódzkiego uzyskało gospodarstwo Iwony i Przemysława Kawula z Frydrychowa.
Gospodarstwo Państwa Iwony i Przemysława Kawula jest jednym z najlepszych gospodarstw w gminie Kowalewo Pomorskie. Właściciele gospodarstwa są młodymi, ambitni i przedsiębiorczymi osobami. Wyspecjalizowali się w hodowli bydła mlecznego. Stawiają sobie cele i dążą do ich realizacji. W drodze ich realizacji korzystają ze środków pomocowych jakimi są kredyty oraz fundusze pomocowe UE. W ramach działania ,,Młody Rolnik,, „Modernizacja gospodarstw rolnych” PROW 2014-2020. Obecnie gospodarstwo jest w trakcie powiększana stada podstawowego bydła mlecznego. Wysoki poziom wiedzy i doświadczenia w hodowli bydła mlecznego umożliwia uzyskiwanie wysokiej jakości parametrów mleka krowiego jak również wysokich standardów co do zdrowotności stada. Stado podstawowe liczy 125 sztuk, roczna wydajność mleka od 1 krowy 12 000,00 l, roczna produkcja mleka 1 500 000,00 l. Budynki inwentarskie znajdujące się w gospodarstwie rolnym zapewniają możliwość przechowywania sprzętu rolnego, pasz, płodów rolnych. W gospodarstwie znajdują się budynki służące hodowli zwierząt. Produkcja roślinna prowadzona jest na powierzchni 53 ha i jest całkowicie podporządkowana hodowli bydła mlecznego. W strukturze zasiewów są: kukurydza, trawy, mieszanki motylkowatych z trawami, lucerna mieszańcowa. Wszystkie te uprawy wykorzystywane są na pasze objętościowe, składowane w formie pryzm kiszonek oraz balotów sianokiszonek. Park maszynowy zabezpiecza potrzeby gospodarstwa w zakresie zabiegów agrotechnicznych oraz obsłudze bydła mlecznego. Gospodarstwo wyróżnia się funkcjonalnością zagrody, porządkiem w obejściu, oraz wysokim stopniem estetyki.
W kategorii rolnik Wicemistrzem Konkursu Agroliga 2022 w województwie kujawsko-pomorskim zostało gospodarstwo Judyty i Łukasza Łęgowskich z Osieczka.
Gospodarstwo o powierzchni 36 hektarów zakupiono w 2012 r. Po zakupie gospodarstwa rozpoczęto poszukiwanie rozwiązań w celu wyspecjalizowania się w konkretnym kierunku. Rozpoczęto produkcję trzody chlewnej. Jednak ta produkcja nie była satysfakcjonująca z uwagi na zmniejszającą się dochodowość. Z uwagi duże zainteresowanie okolicznej ludności jajami konsumpcyjnymi postanowiono zmienić kierunek produkcji zwierzęcej. Pomysł na tą produkcję zrodził się na przełomie 2015-2016 roku a zaczęto go realizować w 2017 roku pod hasłem „Łęgowscy – jaja z wiejskiej zagrody”. Zmodernizowano budynki na kurniki z wolierami o powierzchni 600 m2, zainstalowano paszociągi, wyposażono w linie do pojenia oraz gniazda do zbioru jaj. Gospodarstwo w dalszym ciągu skupia się na sprzedaży jaj bezpośrednio do klientów. Producenci dostosowywali technologie w celu osiągnięcia jak najwyższych parametrów żywieniowych i jakościowych produkowanych jaj do wymogów odbiorców i rynku.
W gospodarstwie jest wielka dbałość o dobrostan drobiu. Obecnie gospodarstwo posiada 120 ha gruntów ornych i utrzymuje stado kur nieśnych w systemie wolnowybiegowym o liczebności 7500 sztuk. Gospodarstwo korzystało z dofinansowania na produkcję w ramach działania „Młody rolnik”. Obecnie wyposażone jest ono w nowoczesny park maszynowy w skład którego wchodzą m.in.: dwa traktory o mocy 160 KM, opryskiwacz, agregat uprawowo-siewny, pług obrotowy 4-skibowy, agregat talerzowy. Przy gospodarstwie działa firma handlowo usługowa „Handel i sprzedaż jaj z gospodarstwa”.
W kategorii gospodarstw rolnych laureatami konkursu zostali:
-
Tomasz Pochowski z Samsieczynka
-
Katarzyna i Karol Chmiel zSzerzawy
-
Magdalena i Łukasz Pawłowscy zRudzka Dużego
-
Łukasz Lech z Białochowa
W kategorii firma Mistrzem Konkursu Agroliga 2022 w województwie kujawsko-pomorskim została firma Arend Jan Hendriks, Hendripol Sp. z o o. z Kawęcina.
Pan Arend Jan Hendriks prowadzi w Polsce gospodarstwo od 24 lat. Zaczął od przebudowy, adaptacji i budowy od nowa budynków inwentarskich, magazynów paszowych, garaży dla maszyn
i urządzeń rolniczych. Zakupioną ziemię przywrócił do dobrej kultury stosując właściwe zabiegi agrotechniczne i nawożenie. Zajmuje się hodowlą bydła mlecznego i produkcją mleka. Nowa obora wybudowana w 2012 r. została w pełni zautomatyzowana i znajduje się w niej wyłącznie bydło mleczne. Główny cel Pana Hendriksa to polepszanie warunków produkcji i zarządzania stadem poprzez gromadzenie danych i ich analizę. Powyższy cel zapewnia stosowanie innowacyjnego sprzętu, działającego w oparciu o dedykowane oprogramowanie. Właściciela cechuje otwartość w dzieleniu się wiedzą i doświadczeniem jak i ciągłym pogłębianiu problemowej tematyki poprzez uczestnictwo w szkoleniach, konferencjach poświęconych bydłu mlecznemu. Gospodarstwo odwiedzają wycieczki rolniczych szkół średnich, jak i młodzi rolnicy z całego kraju rozpoczynający podobną hodowlę. Hendripol Sp. z o.o. ściśle współpracuje z firmą Lely oraz innymi firmami produkującymi pasze dla zwierząt, prowadzi testowe poletka kukurydzy. Rolnik posiada umowę kontraktacyjną na zbyt mleka z jedną z największych polskich spółdzielni mleczarskich. Poza mlekiem gospodarz sprzedaje cielne jałówki, byki oraz krowy pierwiastki, prowadzi działalność pozarolniczą, świadcząc usługi serwisu ciągników rolniczych i wysięgników teleskopowych.
Tytuł Wicemistrza Konkursu Agroliga 2022 w województwie kujawsko-pomorskim kategorii firma otrzymała firma „ROL-MAR” Mariusz Dębowski z Lubrańca Parcele.
Pan Mariusz Dębowski gospodaruje na 296 ha. W gospodarstwie uprawiane są zboża, rzepak ozimy i buraki cukrowe. Stosowane są nowoczesne, energooszczędne technologie uprawy. Uprawa roślin wykonywana jest w systemie bezorkowym i tradycyjnym. Corocznie do zasiewów stosuje się kwalifikowany materiał siewny. W gospodarstwie prowadzona jest racjonalna gospodarka nawozowa. Nawożenie stosuje się na podstawie analiz glebowych z zastosowaniem rozsiewacza nawozu z nawigacją GPS. Wykorzystywanie rozsiewacza w połączeniu z zakupionym do wykonywania zabiegów ochrony roślin i nawożenia opryskiwacza wyposażonego w nawigację GPS wpływa na precyzyjne stosowanie nawozów i środków ochrony roślin. Stosowana technologia przekłada się bezpośrednio na uzyskiwane plony oraz na dbałość o ochronę środowiska naturalnego. Działalność firmy „ROL-MAR” Mariusz Dębowski to między innymi skup i usługowe przechowywanie płodów rolnych dla okolicznych rolników. Odbywa się to na powierzchni 3300 m2 magazynów płaskich oraz 8043 m3 kubatury silosów zbożowych. Wyposażenie w suszarnie pozwala na ciągłość prac załadowczych magazynów. Dla okolicznych rolników firma oferuje usługi uprawy, siewu oraz zbioru. Prowadzona jest sprzedaż nawozów, materiału siewnego, środków ochrony roślin.
Laureatem w tej kategorii została: firma Karolczyk&Karolczyk z Rypina
Zapraszamy do obejrzenia filmu promującego wojewódzki etap konkursu
https://drive.google.com/file/d/1DdGAjVJvKCs1eCdOnZFs6z62aEu-hopO/view?usp=sharing
Etap wojewódzki konkursu finansowany został z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: „Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
A tu można obejrzeć zapis video konkursu Agro-Liga 2022 z terenu całej Polski
https://www.youtube.com/channel/UCPSobEES-jU3ybmXp1pAxKw/videos
Za treść merytoryczną odpowiada podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie.
„Odwiedź portal KSOW – https://ksow.pl. Zostań partnerem Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich”.
Tekst: Małgorzata Kołacz
Foto: Marzena Zwiewka
KPODR w Minikowie
Dofinansowanie na zadania związane z działalnością statutową KGW – już ostatnie dni
Do 30 września br. Koła Gospodyń Wiejskich mogą ubiegać się o dofinansowanie na realizację zadań związanych z działalnością statutową. Wsparcie mogą uzyskać koła, które wpisane są do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wysokość pomocy uzależniona jest od liczby członków ustalonej na dzień składania wniosku i wynosi:
- 5 000,00 zł, jeżeli koło gospodyń wiejskich liczy nie więcej niż 30 członków,
- 6 000,00 zł, jeżeli koło gospodyń wiejskich liczy od 31 do 75 członków,
- 7 000,00 zł, jeżeli koło gospodyń wiejskich liczy ponad 75 członków.
Otrzymane fundusze koła gospodyń wiejskich mogą przeznaczyć na aktywność społeczno-wychowawczą, oświatowo-kulturalną, na rozwój obszarów wiejskich, na rozwój przedsiębiorczości kobiet oraz na rzecz poprawy warunków ich życia i pracy. Otrzymaną pomoc należy wykorzystać do 31 grudnia 2022 r. Rozliczenie poprzez złożenie sprawozdania należy przedstawić do 31 stycznia 2023 roku. Dokładne informacje o zasadach składania wniosków są dostępne pod adresem: https://www.gov.pl/web/arimr/kgw-nabor-2022-pomoc-finansowa-przeznaczona-na-realizacje-celow-statutowych-kol
Więcej informacji:
Magdalena Kulus
tel. 52 386 72 46, kom. 723 692 551
Dzień Kukurydzy, Soi, Buraka cukrowego, Święto Ziemniaka
Wydarzenie to jest jesienną odsłoną Kujawsko-Pomorskich Dni Pola Minikowo 2022. Na kolekcji odmian zlokalizowanej w Minikowie, 18 września w godz. od 10:00 do 14:00 prezentowaliśmy potencjał odmian roślin późno schodzących z pola. Odwiedzający wydarzenie mogli zwiedzać bogatą kolekcję:
- 73 odmiany kukurydzy prezentowane przez 13 firm
- 25 odmian ziemniaka prezentowanych przez 5 firm
- 27 odmian buraka cukrowego prezentowanych przez 9 firm
- 12 odmian soi prezentowanych przez 4 firmy
- 3 odmiany słonecznika prezentowane przez 3 firmy.
Łącznie 27 wystawców prezentowało 140 odmian roślin późno schodzących z pola.
Dodatkowo swoją ofertę prezentowały firmy z branży nawozowej i z branży ochrony roślin.
Poletka kukurydzy – widok z drona
Święto ziemniaka
Wydarzenie to było swego rodzaju realizacją strategii „Od pola do stołu”. W ramach Kujawsko-Pomorskich Dni Pola w Minikowie 5 firm hodowlanych prezentowało łącznie 25 odmian ziemniaka. Dodatkowo prezentowana była odmiana GARDENA, odporna na zarazę ziemniaka. Odmiany te można było zwiedzać na kolekcji i porównywać między sobą oceniając potencjał hodowlany każdej z nich.
Zorganizowano także konkurs „Najsmaczniejsza odmiana ziemniaka”. W konkursie tym wzięło udział 5 Hodowli ziemniaka, które zgłosiły do konkursu po 1 odmianie. Wszystkie odmiany konkursowe pochodziły z jednego pola – kolekcji odmian Kujawsko-Pomorskich Dni Pola Minikowo 2022.
Do konkursu zgłoszono odmiany, które oznakowano literami – poniżej;
- Odmiana MIA zgłoszona przez NORIKA Polska Sp. z o.o. (A)
- Odmiana QUEEN ANNE zgłoszona przez SOLANA Polska Sp. z o.o. (B)
- Odmiana WERBENA zgłoszona przez Hodowlę Ziemniaka Zamarte Sp. z o.o. (C)
- Odmiana POGORIA zgłoszona przez PMHZ Strzekęcino Sp. z o.o. (D)
- Odmiana CORINNA zgłoszona przez Europlant Polska Sp. z o.o. (E)
W konkursie konsumenci próbowali każdą z odmian. Oddano łącznie 206 głosów.
I miejsce zdobyła odmiana CORINNA zakodowana literą E, na którą oddano 53 głosy
II miejsce zdobyła odmiana QUEEN ANNE zakodowana literą B, na którą oddano 52 głosy
III miejsce zdobyła odmiana POGORIA zakodowana literą D, na którą oddano 43 głosy
Konkurs miał opiekę merytoryczną ze strony IHAR O/Jadwisin.
Komisji konkursowej przewodniczył dr inż. Wojciech Nowacki.
Dodatkowo w ramach Święta Ziemniaka odwiedzający wydarzenia w Minikowie mieli okazję spróbować najsmaczniejszych odmian ziemniaka każdego z hodowców. W tym celu odmiany te zostały uparowane i oferowane odwiedzających w ramach degustacji. Wydano około 1000 porcji ziemniaków parowanych. W promocji wzięło udział 15 odmian jadalnych w tym wszystkie konkursowe oraz odmiana GARDENA.
Konkurs – Najsmaczniejsza odmiana ziemniaka
Etap powiatowy (nakielski) konkursu Bitwa Regionów
W ostatnim w naszym województwie etapie powiatowym (nakielski) konkursu Bitwa Regionów komisja wybrała zwycięzców:
I miejsce zajęło Koło Gospodyń Wiejskich "Wieszkowianki" za Gęś faszerowaną kaszą i grzybami leśnymi
II miejsce zajęło Koło Gospodyń Wiejskich w Wielu za Czarninę z szarymi kluskami z Doliny Noteci
III miejsce zajęło Koło Gospodyń Wiejskich Szaradowo za Pałucką czerninę z owijonką
Fot: Jarosław Domiński
Ziemniak w tradycji kuchni Pomorza i Kujaw
W konkursie „Ziemniak w tradycji kuchni Pomorza i Kujaw” komisja wybrała zwycięzców:
I miejsce zajęło Koło Gospodyń Wiejskich Pturek za Bambrzok (placek pieczony z ziemniaków tartych)
II miejsce zajęło Koło Gospodyń Wiejskich Kobiety Rządzą za Garnuszek Babuni
III miejsce zajęło Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Olszewki i Lubaszcza za Knedle ze śliwkami
Wyróżnienia otrzymały:
Koło Gospodyń Wiejskich w Królikowie za Placki ziemniaczane z kwaśną śmietaną
Koło Gospodyń Wiejskich Wolwark „Koło jak marzenie” za Kluchy z kapustą
Marlena Bałka za Babeczki ziemniaczane
Foto: Jarosław Domiński
Konkurs na Najlepsze Gospodarstwo Ekologiczne – rozstrzygnięty
18 września 2022 roku w Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji im. Leona Janty-Połczyńskiego odbyło się podsumowanie etapu wojewódzkiego konkursu na Najlepsze Gospodarstwo Ekologiczne. Konkurs na Najlepsze Gospodarstwo Ekologiczne stał się już tradycją, gdyż organizowany jest od wielu lat zarówno na szczeblu wojewódzkim jak i krajowym. Na szczeblu krajowym organizatorem konkursu jest Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Radomiu, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego. Tegoroczny etap wojewódzki konkursu nasz Ośrodek przeprowadził we współpracy z Kujawsko – Pomorskim Urzędem Marszałkowskim, Kujawsko-Pomorską Izbą Rolniczą oraz Terenowym Oddziałem Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w Bydgoszczy.
Celem Konkurs na Najlepsze Gospodarstwo Ekologiczne jest prezentacja dobrych praktyk stosowanych w rolnictwie ekologicznym, zarówno w produkcji roślinnej jak i zwierzęcej oraz upowszechnienie innowacyjnych metod produkcji rolniczej. Zadaniem konkursu jest inspirowanie rolników do podejmowania wyzwań i działań w zakresie rolnictwa ekologicznego.
W tegorocznej edycji wojewódzkiego etapu konkursu udział wzięło 5 gospodarstw ekologicznych o różnym profilu produkcji. Zwycięzcą został pan Robert Michałkiewicz właściciel gospodarstwa ekologicznego z miejscowości Zgniłobłoty, w gminie Bobrowo, w powiecie brodnickim. Zwycięskie gospodarstwo posiada długą tradycję, gdyż ekologiczne metody produkcji wprowadził pan Andrzej, ojciec pana Roberta, certyfikat uzyskało już w 1990 roku. Oznacza to, że znalazło się w grupie pierwszych gospodarstw, które otrzymały certyfikat rolnictwa ekologicznego w Polsce. Pan Robert gospodaruje na powierzchni 42 ha. W gospodarstwie utrzymywane jest bydło mięsne, które w całości jest żywione paszami ekologicznymi wyprodukowanymi w gospodarstwie. Płodozmian jest poprawny pod względem przyrodniczym jak i produkcyjnym. Udział zbóż stanowi około 50 procent, uprawiane są stare odmiany takie jak pszenica orkisz, samopsza, ale także zwyczajna, owies, jęczmień, żyto. Rośliny bobowate drobnonasienne jak i grubonasienne z uwagi na działanie strukturotwórcze oraz znaczną wartość nawozową zajmują stałe miejsce w strukturze upraw. Corocznie po zbożach wysiewane są poplony, praktykowany jest wysiew koniczyny w owies. Rolnik części płodów rolnych, głównie zbóż sprzedaje do przetwórni ekologicznej. Natomiast warzywa sprzedawane są klientom bezpośrednio z gospodarstwa.
Drugie miejsce w konkursie na Najlepsze Gospodarstwo Ekologiczne zajęło gospodarstwo ekologiczne Folwark Warzyn, państwa Sędłak z miejscowości Warzyn, w gminie Gniewkowo, w powiecie inowrocławskim. Pani Maja i pan Michał prowadzą certyfikowaną produkcję sadowniczą od 2018 roku. Obecnie powierzchnia objęta zobowiązaniem ekologicznym wynosi 2,27 ha. Co roku rolnicy powiększają powierzchnię ekologicznych sadów. Uprawiają wiele gatunków, takich jak grusze, jabłonie, wiśnie, śliwy, brzoskwinie, maliny, borówki. Ciągle podnoszą bioróżnorodność w gospodarstwie wprowadzając nowe gatunki uprawne, ale także bardzo dbają o nieprodukcyjne elementy takie jak, miedze, łąki kwietne, zadrzewienia, wysiew wielogatunkowych poplonów. Dużym atutem gospodarstwa jest niewątpliwie prowadzenie przetwórstwa oraz wielokierunkowa sprzedaż m.in. poprzez udział w konsorcjum rolniczym wiejska e-skrzynka, w projekcie Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu Nasze Lokalne, platformę internetową, udział w festynach, jarmarkach oraz bezpośrednio z gospodarstwa.
Trzecim laureatem Konkursu zostali Państwo Dominika i Maciej Mączyńscy z miejscowości Kretki Małe, w gminie Osiek, w powiecie brodnickim. Gospodarstwo o powierzchni 17 ha, które posiadają zakupili w 2007 roku i od razu postanowili uprawiać ziemię zgodnie z wytycznymi systemu rolnictwa ekologicznego. Certyfikat uzyskali w 2009 roku. Państwo Mączyńscy od początku specjalizują się w produkcji warzywniczej. Na przestrzeni lat były to różne warzywa, w tym roku uprawiali 1 ha ogórka i prawie 6 ha cukinii. Rolnicy produkują rozsadę we własnym zakresie, rośliny uprawiane są na foli, stosowane jest nawadnianie kropelkowe. Na glebach słabszych uprawiane są stare odmiany zbóż, takie jak płaskurka, samopsza, owies bezłuskowy. Państwo Mączyńscy w ostatnim czasie dokupili 3 ha ziemi na których chcą dalej rozwijać produkcję warzywniczą, gdyż uprawa warzyw pomimo ogromnego trudu jest ich pasją.
Ponadto w konkursie wyróżniono dwa bardzo ciekawe i rozwijające się gospodarstwa. Pierwsze – Gospodarstwo Państwa Katafiaszów znajduje się w miejscowości Królikowo, w gminie Szubin, w powiecie nakielskim. Państwo Katafiasz uzyskali certyfikat w 2008 roku. Rolnicy na powierzchni prawie 30 ha uprawiają m.in. stare odmiany zbóż, facelię, grykę, saradelę. Ponadto utrzymują kury i gęsi, oraz prowadzą pasiekę. Dzięki uprawie roślin miododajnych, takich jak facelia, czy gryka zbiory miodu są obfite, natomiast obecności pasieki zapewnia wyższe plony roślin uprawnych.
Gospodarstwo ekologiczne pani Moniki Wika, które otrzymało drugie wyróżnienie znajduje się we wsi Gromadno, w gminie Kcynia w powiecie nakielskim. Posiada powierzchnię prawie 70 ha, zgłoszone do systemu certyfikacji zostało w 2015 roku. Rolnicy zajmują się głównie uprawą roślin zbożowych oraz utrzymują bydło oraz drób. Bydło stanowią mieszańce różnych ras mięsnych. Państwo Wika w najbliższej przyszłości zamierzają rozwijać potencjał swojego gospodarstwa poprzez wprowadzanie nowych gatunków w płodozmianie oraz powiększanie produkcji zwierzęcej.
Promocja rolnictwa ekologicznego jest niezwykle ważna m.in. ze względu na zwiększanie świadomości konsumentów na temat jakości produktów ekologicznych. Istotna jest również dostępność produktów ekologicznych dla klientów, szczególnie na rynku lokalnym. Prowadzenie produkcji ekologicznej jest również wyrazem troski o środowisko naturalne.
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie życzy laureatom Konkursu dalszego rozwoju gospodarstw, satysfakcji z wykonywanej pracy oraz wszelkiej pomyślności.
Tekst: Ilona Oleś
Foto: Marzena Zwiewka, Jarosław Domiński
BARWY LATA – DARY JESIENI
BARWY LATA – DARY JESIENI
Impreza plenerowa się skończyła. Stoiska naszych wystawców były oblegane.
Oprócz Targów odbyły się: Dzień Kukurydzy, Soi, Buraka cukrowego, Święto Ziemniaka, Pokaz drobnego inwentarza, konkursy ekologiczne i inne.
Mieszkańcy wsi i miast mięli wiele atrakcji.
ZAPRASZAMY do obejrzenia fotorelacji!
Barwy lata,dary jesieni godz.12.
Poletka kukurydzy – widok z drona
Barwy lata,dary jesieni godz.9.
Przykłady dobrych praktyk w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym. Wyjazd studyjny na Podlasie.
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Projekt realizuje Kujawsko-Pomorskie Stowarzyszenie Producentów Ekologicznych EKOŁAN.
Zostań partnerem KSOW-www.ksow.pl
Przykłady dobrych praktyk w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym.
Wyjazd studyjny na Podlasie.
W dniach 6-9 września 2022r. 30 osobowa grupa rolników ekologicznych, członków Stowarzyszenia EKOŁAN, rolników konwencjonalnych zainteresowanych ekologicznymi metodami produkcji, przetwórców oraz przedstawicieli instytucji działających na rzecz rolnictwa ekologicznego województwa kujawsko-pomorskiego uczestniczyła w wyjeździe studyjnym na Podlasie. Dzięki realizacji operacji pn. „Przykłady dobrych praktyk w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym” mogliśmy poznać tamtejsze gospodarstwa ekologiczne i przetwórnie. Operacja została zrealizowana w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Plan operacyjny 2022-2023. Projekt realizowało Kujawsko-Pomorskie Stowarzyszenie Producentów Ekologicznych EKOŁAN, przy współpracy z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Celem wyjazdu studyjnego było usprawnienie ekologicznego systemu produkcji poprzez wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy rolnikami. Ważną kwestią wyjazdów studyjnych jest nawiązanie kontaktów, podejmowanie współpracy, poszukiwanie nowych kierunków produkcji żywności wysokiej jakości, propagowanie inicjatyw dotyczących zrzeszania się rolników ekologicznych oraz podejmowanie działań mających na celu zwiększenie bioróżnorodności. Rolnictwo ekologiczne stanowi pozytywny przykład działalności rolniczej dbającej o bioróżnorodność i ochronę środowiska. Takie działania dają szansę na zrównoważony rozwój gospodarstw rolnych i jednocześnie są okazją do zainicjowania sieci współpracy partnerskiej wśród istniejących gospodarstw ekologicznych, zakładów przetwórczych i innych podmiotów działających na rzecz rolnictwa ekologicznego.
W drodze na Podlasie – dzień I
W pierwszym dniu wyjazdu mieliśmy okazję zapoznać się z przetwórstwem zbóż w działającej od 1991 roku Wytwórni Makaronu BIO w Pokrzydowie. Był to pierwszy przystanek na trasie w kierunku malowniczego Podlasia. Pan Mieczysław Babalski oprowadził nas po wytwórni, przedstawił zasady funkcjonowania wytwórni oraz zapoznał z szeroką ofertą produktów. Mąki, kasze, makarony, płatki zbożowe i kawy zbożowe z wytwórni cieszą się ogromnym uznaniem i zainteresowaniem wśród konsumentów. Właściciele starają się dopasować do oczekiwań klienta odnajdując stare, prymitywne gatunki zbóż, które były uprawiane jeszcze przed naszą erą a ze względu na bogate właściwości są poszukiwane przez coraz bardziej świadomych klientów. Państwo Babalscy od wielu lat współpracują z Bankiem Genów w Radzikowie, skąd otrzymują nasiona starych odmian zbóż. Produkty z ziarna pradawnego orkiszu i samopszy cieszą się uznaniem wśród klientów poszukujących wysokiej jakości żywności ekologicznej.
Z Pokrzydowa udaliśmy się w malownicze rejony Podlasia. To tutaj, w Korycinach. wśród malowniczych lasów i pól, z dala od zgiełku i miejskich zanieczyszczeń znajduje się Ziołowy Zakątek unikatowy w skali świata obiekt agroturystyczny, którego właścicielem jest pan Mirosław Angielczyk. Na powierzchni prawie 20 ha skupia bogatą kulturę i tradycję tego obszaru. Można tu znaleźć charakterystyczne dla regionu zabudowy, rękodzieło i przede wszystkim wszechobecne zioła.
Gospodarstwa ekologiczne na Podlasiu – dzień II
Drugi dzień pobytu na Podlasiu to wizyta u państwa Wandy i Ryszarda Hryc w Jeńkach. Gospodarze prowadzą gospodarstwo ekologiczne i agroturystyczne od 2005 roku. Na powierzchni 10 ha uprawiają owies, jęczmień, koniczynę czerwoną, warzywa, ziemniaki i aronię oraz wierzbę plecionkarską. W gospodarstwie hoduje się kozy. Z pozyskiwanego mleka wytwarza się sery podpuszczkowe, twarogi, masło i śmietanę na potrzeby własne i odwiedzających gospodarstwo. Goście mają możliwość zapoznania się z zasadami pracy w tradycyjnym gospodarstwie. Gospodarze chętnie uczą uprawy warzyw pieczenia chleba czy wyrobu serów. Uczestnicy wyjazdu z zaciekawieniem wysłuchali informacji o gospodarstwie przekazanych przez przemiłą gospodynię. Pani Wanda wręcz zaraża optymizmem i pozytywną energią. Z żalem opuściliśmy to wyjątkowe miejsce, by udać się do kolejnego gospodarstwa ekologicznego pana Stanisława Kulpy w miejscowości Wojszki.
Gospodarstwo od 1990 roku jest w systemie rolnictwa ekologicznego. To obecnie duże, ponad 200 hektarowe gospodarstwo ekologiczne specjalizujące się w hodowli bydła mięsnego rasy limousine. Początki nie były łatwe, można powiedzieć, że startował od zera. W gospodarstwie nie było żadnych budynków. Dziś w Wojszkach stoją m.in. olbrzymie magazyny, obora wolnostanowiskowa z wybiegami dla bydła mięsnego. Są wszystkie niezbędne, nowoczesne maszyny. Nie brakuje też innowacyjnych rozwiązań, takich jak np. ekologiczna suszarnia do zbóż – opalana słomą. Rolnik nie wyobraża sobie, że mógłby prowadzić gospodarstwo w inny sposób. Przyznaje, że plony w rolnictwie ekologicznym są sporo niższe. Gryki zbiera około 1 tonę z hektara, owsa od 2 do 4 ton, żyta ok. 3 tony, orkiszu również ok. 3 t. Jednak dużo mniejsze są też nakłady finansowe. Ciągle się jeszcze uczymy, coś poprawiamy – przyznaje Stanisław Kulpa. Gospodarz uczy też innych, jak uprawiać ziemię bez nawozów i oprysków, doradza, przyjmuje wycieczki krajowe i zagraniczne. W prowadzeniu gospodarstwa rolnikowi pomaga syn Adam, zagorzały ekolog, absolwent warszawskiej Szkoły Głównej Handlowej. Zajmuje się m.in. sprzedażą ekologicznych produktów. I jak mówi gospodarz nie ma z tym już najmniejszego problemu, nawet gdyby produkowali dwa albo trzy razy tyle, wszystko mogliby sprzedać. Dodaje jednak, że aby sprzedać ekologiczną żywność, trzeba spełniać jeden warunek. Jako, że trafia ona głównie na Zachód, trzeba mieć tyle danego produktu, by zapełnić nim całego tira.
Podlaski Ogród Ziołowy i warsztaty zielarskie – dzień III
Podlaski Ogród Ziołowy został założony w 2007 roku, chociaż przygotowania do jego utworzenia rozpoczęto już na początku lat 90-tych ubiegłego wieku. W 2011 roku uzyskał on status Ogrodu Botanicznego oraz członka Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce. W Ogrodzie gromadzone są przede wszystkim rośliny lecznicze i aromatyczne. Obecnie liczy on około 1500 taksonów, w tym 85 gatunków objętych ścisłą i 13 częściową ustawową ochroną. Specyfiką Ogrodu są kolekcje populacji dziko rosnących roślin leczniczych pozyskiwanych z obszaru Wschodniej Polski, stanowiące materiał badawczy wykorzystywany m.in. przez współpracujące z Ogrodem instytucje naukowe. W 2012 roku przy Ogrodzie powstał Ośrodek Edukacji Przyrodniczej prowadzący zajęcia dla dzieci, młodzieży szkolnej oraz studentów wyższych uczelni. Ogród wyposażony jest w infrastrukturę w postaci izby tradycji zielarskich, sali obserwacji mikroskopowej oraz zaplecza gastronomiczno-noclegowego. Na terenie ogrodu powstał Ośrodek Edukacji Przyrodniczej zapewniający różnorodne formy aktywności, zarówno dla dzieci, młodzieży jak i osób dorosłych. Uczestnicy wyjazdu studyjnego zapoznali się z bogatą kolekcją roślin. Po ogrodzie oprowadził nas właściciel pan Mirosław Angielczyk, który z pasją i zaangażowaniem opowiadał o zgromadzonej kolekcji roślin.
Pan Angielczyk posiada ogromną wiedzę z zakresu właściwości i uprawy ziół, którą podzielił się z uczestnikami wyjazdu. Rolnicy skrupulatnie notowali nazwy ziół pomocne, a wręcz niezastąpione w walce z wieloma poważnymi schorzeniami i chyba wszyscy zapamiętali, że przetacznik leśny jest w stanie uregulować cholesterol w ciągu 2 tygodniu regularnego stosowania, czy podagrycznik, który nieco zapomniany, a wspaniale radzi sobie z tzw. podagrą, rwą kulszową, czy chorobami reumatycznymi.
Po południu odbyły się warsztaty ziołowe, podczas których uczestnicy samodzielnie sporządzali mieszanki ziołowe, przyprawy do rosołu, do pizzy i do kanapek, oraz herbatki owocowo-ziołowe na uspokojenie, oczyszczające i na przeziębienie.
Dary Natury – dzień IV
Ostatni dzień pobytu w Korycinach rozpoczął się zwiedzaniem firmy Dary Natury, która specjalizuje się w produkcji ekologicznych produktów, takich jak: przyprawy, herbatki, mieszanki ziołowe, oleje. Do firmy poprowadził unoszący się w powietrzu, niezwykle silny zapach ziół. Pan Mirosław Angielczyk opowiedział uczestnikom wyjazdu o początkach powstania firmy o tym, że w rejonie Podlasia zbieractwo ziół ze względu na czystość regionu zawsze było i nadal jest ważną formą zarobkowania dla wielu gospodarstw domowych. Jednak z uwagi na to, że zapotrzebowanie na preparaty ziołowe jest coraz większe, z pozyskiwanie ziół z natury mniejsze, istnieje konieczność wprowadzania ziół do upraw polowych. Zioła używane w produkcji pochodzą głównie z gospodarstwa „Ziołowy Zakątek”, jak również od okolicznych zbieraczy. Oprócz współpracy z zawodowymi zbieraczami pan Angielczyk uprawia zioła w swoim gospodarstwie na powierzchni ok 19 ha, w tym na 12 ha uprawia róże pomarszczoną oraz dziką oraz na 7 ha takie zioła jak nagietek, kolendrę, rumianek, koper, ogórecznik, kilka gatunków mięt. Zwiedzanie firmy rozpoczęto od miejsca w którym suszy się zioła metodą liofilizacji potocznie nazywaną suszenie mrozem, jest to proces suszenia przez zamrażanie, a następnie odsysanie wody. W kolejnym budynku mogliśmy zobaczyć proces tłoczenia oleju na zimno. Uczestnicy wyjazdu studyjnego byli świadkami produkcji oleju z siemienia lnianego. Oglądali urządzenia do produkcji herbatek ekspresowych oraz weszli do pomieszczenia, w którym następowało ważenie i pakowanie surowców zielarskich. Firma Dary Natury wciąż się rozwija i zwiększa asortyment oferowanych produktów, które dostępne są zarówno na rynku polskim jak i na rynkach zagranicznych.
I tak zakończyła się nasza wizyta studyjna. Podlasie zachwyciło nas bogactwem przyrody, różnorodnością biologiczną i naturalnie czystym środowiskiem. Prezentacja przykładów dobrych praktyk stosowanych w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym, okazała się dobrym sposobem na poznanie i zgłębienie ekologicznego systemu produkcji oraz wzajemną wymianę doświadczeń pomiędzy uczestnikami wyjazdu studyjnego. Produkty rolnictwa ekologicznego są coraz bardziej popularne i poszukiwane przez konsumentów. Dzięki edukacji i prezentacji dobrych przykładów gospodarowania wzrasta świadomość ekologiczna w społeczeństwie. Ekologiczne metody gospodarowania sprzyjają utrzymaniu i zwiększaniu bioróżnorodności a gospodarstwa ekologiczne stanowią spójny organizm, w którym dominuje zrównoważony system gospodarowania w zgodzie z naturą.
Karina Wroniecka
KPODR w Minikowie, Oddział w Przysieku
Regionalne serowanie – promocja produktów i integracja sektora przetwórstwa mleka
,,Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej ,,Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich”
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Przeżyjmy to jeszcze raz
„Regionalne serowanie – promocja produktów i integracja sektora przetwórstwa mleka”
Projekt „Regionalne serowanie – promocja produktów i integracja sektora przetwórstwa mleka” został zrealizowany przez Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie Oddział Radom wraz z partnerami Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich:
- Lubelskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Końskowoli,
- Kujawsko–Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie,
- Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Bratoszewicach.
Podczas realizacji projektu zorganizowano dwudniowe warsztaty serowarskie i pięciodniowy wyjazd studyjny „Szlakiem Oscypkowym” w okolice Zakopanego i Podhala.
Projekt ten zrealizowano w ramach konkursu nr 6/2022 dla partnerów Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Celem głównym było przekazanie wiedzy z zakresu produkcji, przetwórstwa i sprzedaży żywności na niewielką skalę oraz wprowadzania jej na rynek w krótkich łańcuchach żywności i podjęcie działań, zmierzających do wyznaczenia kierunków rozwoju gospodarstw rolnych poprzez aktywne uczestnictwo rolników w rozpoczęciu działalności przetwórczej.
Pierwszy dzień warsztatów: wizyta w Zakładzie Mleczarskim FigAnd sp z o.o.
FigAnd to firma rodzinna. Dzisiaj, po 30 latach funkcjonowania w branży mleczarskiej, jest liderem rynku radomskiego, zatrudniającym ponad 160 osób, skupującym ponad 120.000l mleka dziennie. Zakład mleczarski FigAnd jest producentem wyrobów wyprodukowanych wyłącznie z polskiego mleka. Specjalizuje się w świeżych produktach mleczarskich o krótkich terminach przydatności. Wytwarza także produkty dla HoReCa, gastronomii i branży cukierniczo-piekarniczej. Są one dostępne na terenie: Anglii, Czech, Słowacji i Niemiec. Uczestnicy projektu prześledzili zautomatyzowany ciąg produkcyjny, degustowali sery i jogurty, które są wizytówką firmy oraz zapoznali się z wymogami weterynaryjnymi, jakie trzeba spełnić przy zakładaniu działalności z przetwórstwie mleka, które zostały omówione przez trzech trenerów: kierownika zakładu, kierownika laboratorium i pełnomocnika zarządu spółki, prokurenta (zdj. 1,2,3,4).
Drugi dzień warsztatów: wykład na temat zasad bezpiecznego przetwarzania żywności
Przeprowadzono wykład z zakresu zasad bezpiecznego przetwarzania żywności w świetle nowych przepisów prowadzenia działalności przetwórczej w gospodarstwach rolnych z zakresu Rolniczego Handlu Detalicznego i przetwórstwa w ramach Działalności Marginalnej, Lokalnej i Ograniczonej (MOL), które to pozwolą na przetwarzanie własnych produktów lokalnych, a z czasem staną się marką o zasięgu regionalnym lub krajowym (zdj. 5,6).
Następnie Serowar Żuławski Pan Krzysztof Jaworski poprowadził warsztaty warzenia serów, podczas których ich uczestnicy wytwarzali sześć rodzajów sera oraz mieli możliwość zapoznania się z mikrobiologią mleczarską, oferującą różne kultury startowe, które mają przeprowadzić szybką fermentację mleka, bez lub z jednoczesnym wytworzeniem atrakcyjnego aromatu i profilu smakowego, a mianowicie: bakterii prostej fermentacji mlekowej, bakterii propionowej fermentacji, bakterii rozkładu oraz drożdży i pleśni w mleku. Jeszcze kilka lat temu serowarzy skupiali się na cechach sera zaraz po jego produkcji. Dziś standardem staje się kontrola jakości aż do samego końca okresu przydatności – często to właśnie wtedy pojawia się problem gorzknienia, wynikający między innymi z rozwoju niepożądanej mikroflory.
Możliwość uczestniczenia w warsztatach dla rzemieślniczych producentów sera metodą tradycyjną i wizytowanie linii technologicznej dużego zakładu mleczarskiego pozwoliły zwrócić uwagę uczestnikom na to, iż serowar tradycyjny ma bardzo istotną przewagę nad wielkotowarową produkcją sera. Otóż zna on swój surowiec – mleko, w sposób odpowiedni je traktuje przy pozyskaniu, transporcie i chłodzeniu. Mleko udojowe nie ma tak długiego łańcucha chłodniczego, ma o wiele krótszą tak zwaną drogę mleczną. Dzięki temu nie jest „wymęczone” mechanicznie transportem, zachowuje świeżość i ma pierwotny skład mikroflory bakteryjnej kwaszącej, bez obcych szczepów zimnolubnych (są zmorą serowarów w mleczarstwie, gdzie mleko trzeba długo chłodzić i transportować na duże odległości). Dzięki tak wielu sprzyjającym okolicznościom serowar tradycyjny już na samym początku wytwarzania ma przewagę nad dużą mleczarnią, która ponadto ma duże koszty i wiele utrudnień. Produkt serowara tradycyjnego będzie ceniony przez konsumentów jako zdrowszy i smaczniejszy. W związku z tym tradycyjny ser uzyska dużo wyższą cenę, co przy niskich kosztach, przyczyni się do dobrej opłacalności wytwarzania rzemieślniczego sera (zdj. 7,8,9,10,11,12).
Wyjazd studyjny „Szlakiem Oscypkowym”
W okolicach Zakopanego i Podhala uczestnicy wyjazdu zapoznali się z funkcjonującymi tam organizacjami producentów – przetwórców mleka oraz mogli przyjrzeć się relacjom rolnik – przetwórstwo – handel. W trakcie wyjazdu studyjnego uczestnicy operacji uczestniczyli w spotkaniu z przedstawicielami Stowarzyszenia „Szlak Oscypkowy”, organizacji zajmującej się promocją produktu regionalnego, jakim jest „oscypek”.
Prezes Stowarzyszenia – Towarzystwo Produktu Górskiego, Pan Andrzej Gąsienica Makowski zapoznał uczestników projektu z historią powstania produktów górskich, do których należą: oscypek, bryndza, bundź, redykołka, gołka i ser kozi. Większość z tych produktów jest ekologiczna, częstokroć pozbawiona konserwantów, co nadaje im charakter produktu zdrowego i godnego zaufania. Stworzony system, jakim jest „Szlak Oscypkowy”, ma edukować, trafiać w wyszukane gusta konsumenta i być dostępny w takich miejscach, jak: hotele, ośrodki rekreacyjne, lotniska, małe punkty sprzedaży żywności ekologicznej. System ma być przyjazny dla funkcjonujących już na terenie Polski klubów zakupowych. Śmiało może być też elementem funkcjonowania w kilku tego typu systemach dystrybucyjnych (zdj. 13,14).
Spotkanie z Kołem Gospodyń Wiejskich w Kościelisku to spotkanie z niesamowitymi paniami z talentem i temperamentem. Wszystkie łączy chęć do pracy na rzecz swojej gminy, zapał i energia oraz potrzeba zdobywania nowych umiejętności. Działalność KGW jest nastawiona przede wszystkim na aktywizację i promowanie kobiet z Gminy Kościelisko i Zakopane, a także na pracę na rzecz integracji pokoleń oraz propagowanie i pielęgnację tradycji regionalnych. Panie zorganizowały dotąd różne kursy, m.in.: języka angielskiego, kurs komputerowy, zielarstwa, haftu tradycyjnego, malowania na tkaninach czy szkle, carvingu oraz kurs przyprawiania strzępków (ozdabianie chust). Uczestnicy projektu mogli posmakować produkty będące próbką możliwości kulinarnych. Spotkanie zakończyło się mini występem KGW, podczas którego wysłuchaliśmy regionalnych piosenek i pieśni góralskich (zdj. 15, 16).
W Muzeum Oscypka w Zakopanem grupa uczestniczyła w pokazie prowadzonym przez bacę, który swoje duże doświadczenie zawodowe łączy z wielkim poczuciem humoru, co w efekcie daje pokaz prowadzony w prawdziwej góralskiej gwarze plus świetną zabawę. Poza przekazywaniem wiedzy o samym oscypku baca opowiada o tradycjach, kulturze i codziennym życiu górali. Jasno i prosto tłumaczy, jak odróżnić prawdziwego, chronionego prawem oscypka od gołków sprzedawanych na straganach. Na naszych oczach powstał oscypek, najpopularniejszy z góralskich serów. Zobaczyliśmy etapy jego produkcji zgodnie z tradycyjną recepturą. Uczestnicy projektu brali czynny udział w jego wytworzeniu, poznając jednocześnie tradycyjne sprzęty pasterskie. Wszyscy mieli także okazję samodzielnie zrobić swój własny serek (zdj. 17,18,19).
Muzeum Tatrzańskie – Willa Koliba w Zakopanem jest jedynym w Polsce miejscem, gdzie można poznać historię i dokonania pierwszej teoretycznie opracowanej i praktycznie realizowanej koncepcji polskiego stylu narodowego, opartego na budownictwie i zdobnictwie górali podhalańskich. Kolekcja ubiorów ludowych zgromadzona w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego stanowi dziś cenny dokument i przedmiot opracowań dla badaczy, źródło wzorów i inspiracji dla ludowych krawców i hafciarzy oraz projektantów mody i filmowców. Jej elementy są często pokazywane na ekspozycjach własnych Muzeum, a także na wystawach w innych placówkach muzealnych w Polsce i za granicą. Muzeum zostało wybudowane według projektu Stanisława Witkiewicza, a muzealne wnętrza aranżował Władysław Hasior (zdj. 20,21).
Podczas kolejnych dni uczestnicy projektu wizytowali 6 bacówek z hodowlą: owiec, kóz i krów. Podczas każdej z wizyt studyjnych właściciele bacówek przedstawiali historię, związaną z powstaniem bacówki, wykonywali sery oraz zorganizowali degustację swoich produktów (zdj.22-40).
Baca Andrzej Staszel „Furtek” bacuje w Kuźnicach i na Kalatówkach. Obydwie jego bacówki są położone na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Baca ten wywodzi się z rodu bacowskiego. Przejął chwalebne tradycje po ojcu i dziadku.
Wojciech Komperda to baca pełną piersią. Wypasa swoje owce w Czorsztynie w Pienińskim Parku Narodowym przy szlaku turystycznym na Trzy Korony. Przy stadku liczącym ponad 800 owiec potrzebuje 4 juhasów, ale i sam nie ma lekko. Swoje oscypki promuje na targach międzynarodowych w Turynie.
Stanisław Łaś bacuje przy lotnisku nieopodal Nowego Targu. Zajmuje się owcami już 25 lat. Baca ma jedno z największych stad owiec, liczące około 1200 sztuk. Oscypki produkuje od ponad 23 lat, ale wciąż nie zna recepty na najlepszy ser. Baca wyjaśnia: „Jak się robi sery, to się chce, żeby każdy kolejny był lepszy. Jak smakuje rodzinie, to znaczy, że trzeba go sprzedać turystom”.
Bacówka „Na Polanie Biały Potok” znajduje się pomiędzy Doliną Kościeliską a Doliną Chochołowską na Polanie Biały Potok we Witowie. Tradycje pasterskie sięgają tu XVII wieku. To miejsce słynie z najlepszych oscypków i serów tatrzańskich. Wszystkie sery z tej bacówki są robione z mleka owczego i krowiego, według specjalnej pochodzącej z ojca na syna, kilkusetletniej receptury, a następnie wędzone drzewem nieżywicznym, liściastym, olchą albo bukiem.
Janina Rzepka to pierwsza w Polsce kobieta, która została bacą. Pani Janina zdała nietypowy dla kobiety egzamin i została dyplomowanym bacą. W czasie próby góralka pucyła (czyli robiła) oscypki, strzygła owce czy zaklagała (dodawała podpuszczkę) mleko. Do tego wykazała się nadzwyczajną wiedzą na temat zawodu bacy. Pani Janina wraz z mężem tworzy też pierwsze polskie bacowskie małżeństwo. Wspólnie prowadzą bacówkę w Brzegach przy drodze z Bukowiny Tatrzańskiej na Łysą Polanę a ich bacówka jest popularnym punktem postoju dla turystów zmierzających w stronę szlaku do Morskiego Oka.
Bacówka „Kozie ranczo” Domek Bacy jest położona w miejscowości Bańska Niżna. Baca Andrzej Gut jest hodowcą posiadającym w swoim stadzie kozy karpackie. To stara, polska rasa, liczna jeszcze na przełomie XIX i XX w. na terenach górskich. Wytwarzane są tu sery kozie z dodatkami oraz owcze i z mleka krowiego.
Ewa Stanik
ewa.stanik@modr.mazowsze.pl
Instytucją odpowiedzianą za treść informacji jest Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie.