Tegoroczna konferencja poświęcona była roślinom leczniczym ze stanowisk zbieranych w systemie ekologicznym. Jak się okazuje, może być to dodatkowe źródło dochodu dla gospodarstw ekologicznych. Jednak profesja ta wymaga odpowiedniej wiedzy pozwalającej na pozyskanie surowców o jak najwyższej jakości, a jednocześnie powinna być wykonywana z poszanowaniem dla środowiska, a szczególnie do naturalnych stanowisk występowania poszczególnych gatunków ziół.

O roślinach leczniczych ze stanowisk naturalnych oraz pozyskiwanych z nich surowcach  mówiła Pani dr Olga Kosakowska z SGGW w Warszawie. Zarówno pastwiska i suche ugory, jak również łąki, murawy wilgotne, brzegi rzek, lasy, polany śródleśne, pola uprawne, miedze są stanowiskami, na których mogą występować rośliny lecznicze. Ważna jest jednak znajomość poszczególnych gatunków, aby nie popełnić błędów, które mogą mieć ogromne konsekwencje zdrowotne. Należy pamiętać, że niektóre gatunki mogą mieć trujące sobowtóry, a jeszcze inne rośliny lecznicze znajdują się pod ochroną. O tym wszystkim mogliśmy się dowiedzieć w wykładzie pn. „Rośliny lecznicze na stanowiskach naturalnych i pozyskiwane z nich surowce”.

Wykład pn. „Zbiór dziko rosnących roślin leczniczych w systemie produkcji ekologicznej” został poprowadzony przez Panią prof. dr. hab. Katarzynę Bączek z SGGW w Warszawie. Pani Profesor omówiła zasady ekologicznego zbioru roślin leczniczych ze stanowisk naturalnych, jakość surowca, czystość surowca pod względem zawartości zanieczyszczeń m.in. mikrobiologicznych, pestycydów, i związków biologicznie czynnych.

Pani Dorota Metera jako przedstawiciel jednostki certyfikującej omówiła temat pn. „Wymogi formalno-prawne  certyfikacji surowca zielarskiego ze zbioru naturalnego”. W ramach wykładu omówione zostały wytyczne jakie muszą być spełnione aby zebrany surowiec spełniał kryteria surowca ekologicznego zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi.

Ważnym wykładem podczas konferencji był temat pn. „Jakie zmiany w przepisach czekają rolników ekologicznych po 1 stycznia 2022?”, omówiony przez Pana  Jana Golba Dyrektora Departamentu Systemów Jakości MRiRW. Z uwagi na fakt, że od dnia  1 stycznia 2022 zacznie obowiązywać nowe rozporządzenie Parlamentu Europejskiego Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych uchylające rozporządzenie Rady (UE) nr 834/2007 istotne było poruszyć ten temat, by rolnicy ekologiczni mogli się dobrze przygotować do zmian.

Powyższe tematy zostały bardzo szczegółowo omówione podczas konferencji.

Wszyscy, którzy chcieliby powrócić do powyższych zagadaniem zachęcamy do skorzystania z nagrania z konferencji zamieszczonego poniżej.

Poniżej dostępne są również materiały szkoleniowe:

D.Metera zbiór dziko rosnących 2021 12 03

Materiały szkoleniowe _ ROŚLINY DZIKO ROSNĄCE_2016-2018

Nowe przepisy dotyczące rol eko-ODR Minikowo, MRiRW

Opracowała:

Agnieszka Dobosz-Idzik
KPODR w Minikowie

Konferencja zrealizowana została  dzięki wsparciu finansowemu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony  Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.

17.11.2021 roku w Gostkowie w gospodarstwie Ewy i Jana Grodzickich przeprowadzono lustrację demonstracji polowej pszenic ozimych. W tym miejscu, na polu o powierzchni 1,6 ha, na stanowisku po ziemniakach wysiano 8 odmian pszenic ozimych, trzech firm hodowlano-nasiennych. Hodowla Roślin Smolice przekazała do siewu pszenicę orkisz odmiany ORKUS oraz 2 odmiany populacyjne ozime – SYMETRIA i BELISSA, Hodowla Roślin Strzelce demonstruje odmiany EUFORIA, RIPOSTA i WILEJKA, a Hodowla Roślin DANKO prezentuje odmiany REDUTA i LAWINA. Tematem tej demonstracji jest „Porównanie nowych odmian pszenicy ozimej w warunkach technologii gospodarstwa rolnego”.
 

Fot. Rolnik zadowolony ze wschodów na kolekcji pszenic ozimych.

Po wielu spotkaniach i rozmowach z rolnikami okazało się, że wielu z nich chciałoby spróbować siewu większej liczby odmian zbóż, nie tylko pszenicy, w warunkach własnego gospodarstwa. Dlaczego? Odpowiedź może być tylko jedna – w warunkach, które sam stworzę mogę ocenić najlepiej, który typ roślin może być dla nich najlepszy. Takie praktyki stosuje wielu przodujących rolników w innych krajach o wysokim poziomie kultury rolnej. Jako doradca spotkałem się z tym w Danii, Niemczech czy Francji. Demonstracje, jakie tam spotkałem dotyczyły także nawożenia i ochrony roślin w różnym zakresie.

Rolnik Jan Grodzicki zasiał więc 8 odmian pszenic przy obsadzie około 350 szt./m². W przypadku pszenic populacyjnych ilość nasion oscylowała wokół 170 kg, a przy orkiszu 320 kg. Wysiewu dokonano siewnikiem pneumatycznym na szerokość 3 m i głębokość 2-3 cm. Stanowisko po ziemniakach jest w bardzo wysokiej kulturze na glebie klasy III b–IV a, o bardzo wysokiej zawartości fosforu i potasu. Dlatego przed siewem nie zastosowano tych nawozów. Natomiast wysiano 1,2 tony wapna węglanowego oraz 100 kg Kizerytu (siarczanu magnezowego). Na wiosnę planujemy zastosowanie około 60 kg soli potasowej i w kilku dawkach łącznie około 150 kg azotu.
 

Fot. Pobrane podczas lustracji rośliny pszenic populacyjnych są w fazie 3 liści, natomiast orkisz w fazie krzewienia i ma już 2 pędy.
 

Fot. Z lewej orkisz, z prawej pszenica populacyjna.
 

29 października zastosowano herbicyd BAKARA TRIO 516 w dawce 0,45 l/ha z dodatkiem Stabilanu 0,1 l/ha.

Jak widać na zdjęciach stan roślin na plantacji jest dobry do bardzo dobrego. Orkisz jest już w fazie krzewienia i ma już po 2 pędy. Wszystkie pozostałe odmiany mają po 3 liście i rozpoczynają krzewienie. Kondycja roślin i stan zdrowotny jest bardzo dobry.

Opracowanie i fot.
Marek Radzimierski
KPODR w Minikowie O/Przysiek

Serdecznie zachęcamy do obejrzenia najnowszego odcinka „Eko-opcji”, w którym o projekcie RENALDO i o tym, jak wpisuje się on w potrzebę poszukiwania nowatorskich rozwiązań w zakresie energii odnawialnej, opowiedzieli:

– Ryszard Kamiński – Dyrektor KPODR
– Justyna Lesiewicz – Koordynatorka projektu w KPODR

oraz przedstawiciele zaangażowanych gmin:

– Wojciech Konstanty – zastępca wójta w Gminie Łubianka,
– Rafał Zglinicki – prezes Zarządu Biogazowni Rypin oraz
– Hanna Grochowiecka – prezes spółki Wiatrak, członek Zarządu Biogazowni Rypin i specjalista ds. OZE.

Link do odcinka:

https://www.tvp.pl/regiony-tvp/regiony/bydgoszcz/przyroda-i-ekologia/ekoopcja/wideo/ekoopcja-20112021/57032391

Projekt „RENALDO – Rozwój obszarów wiejskich poprzez odnawialne źródła energii” jest realizowany z inicjatywy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW). Wykonawcą projektu jest Niemieckie Towarzystwo Współpracy Międzynarodowej (GIZ), które wdraża projekt za pośrednictwem 3 partnerów. Jednym z nich jest KPODR w Minikowie, który odpowiada za wdrożenie pilotażowych spółdzielni energetycznych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Projekt finansowany jest przez Unię Europejską oraz Rząd Federalny Republiki Niemieckiej.

Kontakt w sprawie realizacji projektu na terenie woj. kujawsko-pomorskiego:

Anna Kaszkowiak: tel. +48 52 386 72 46, e-mail: anna.kaszkowiak@kpodr.pl

Justyna Lesiewicz: tel. +48 52 386 72 13, e-mail: justyna.lesiewicz@kpodr.pl 

Informacja nt. działań ogólnokrajowych: https://www.kowr.gov.pl/odnawialne-zrodla-energii/spoldzielnie-energetyczne

Projekt jest realizowany na wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które angażuje się w przedsięwzięcie merytorycznie i organizacyjnie za pośrednictwem Krajowego Ośrodka Wspierania Rolnictwa (KOWR) oraz ekspertów centralnych. Wykonawcą projektu jest niemiecka organizacja Deutsche Gesellschaft fur Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH, która wdraża projekt za pośrednictwem 3 partnerów. Jednym z nich jest Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie (KPODR), który odpowiada za wdrożenie pilotażowych spółdzielni energetycznych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego.  

Projekt jest finansowany przez Unię Europejską oraz Rząd Federalny Republiki Niemieckiej. Realizację projektu nadzoruje Komitet Sterujący, w skład którego wchodzą przedstawiciele Komisji Europejskiej, Niemieckiego Ministerstwa Ochrony Środowiska i Klimatu, GIZ, MRiRW oraz Ministerstwa Klimatu.

Ziemniak jest jedną z ważniejszych roślin towarowych w systemie ekologicznym.  O jego uprawie decyduje wiele czynników wśród, których na pierwszym miejscu należy postawić zapotrzebowanie rynku , kolejne to czynniki decydujące o jakości i plonie: zachwaszczenie, odpowiedni płodozmian, nawożenie oraz walka z chorobami i agrofagami.

O tym wszystkim była mowa podczas szkolenia „Ekologiczna produkcja ziemniaka” dnia 25 listopada br. w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie, które odbyło się dzięki wsparciu finansowemu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.

Podczas szkolenia dr Cezary Trawczyński z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie Oddział w Jadwisinie omówił kwestie dot. technologii uprawy ziemniaka w systemie rolnictwa ekologicznego. Wskazane zostały wymagania pokarmowe ziemniaka, wymagania co do  stanowiska, przedplonu, kwestii typu gleby. Pan doktor zaznaczył podczas szkolenia, że jeśli powyższe czynniki będą uwzględnione  w technologii z należytą starannością, warunkują powodzenie w uprawie ekologicznej ziemniaka. Niestety choroby i agrofagi w uprawie ekologicznej do zmora każdego rolnika, nie koniecznie tylko ekologicznego. Również i te kwestie zostały uwzględnione w programie szkolenia.

Prof. dr. hab. Jolanta Kowalska z Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu, szeroko omówiła kwestie dot. walki z powszechnymi chorobami i szkodnikami ziemniaka. Pani profesor zwróciła uwagę, że ryzyko wystąpienia chorób i szkodników zależne jest  od zastosowanej agrotechniki. Szczególnie nawożenie jest istotnie ważne, w tym zawartość potasu w glebie, który warunkuje wysokie i stabilne plony ziemniaków. Magnez, który jest pobierany przez ziemniaki w późniejszym okresie wegetacji. Ziemniaki potrzebują również dużej zawartości próchnicy i wprowadzania nawozów organicznych. Jak zaznaczyła Pani Jolanta Kowalska, w przypadku obornika, ważny jest termin jego stosowania, który jest ściśle powiązany z typem gleby. W przypadku gleb lekkich obornik powinien być stosowany wczesną wiosną. Nie wolno jednak przekraczać dawki 30t/ ha w ciągu roku. Istotne jest również odpowiednie pH pamiętając, że kwaśny odczyn gleby 5- 5,5 warunkuje dobre warunki dla rozwoju patogenów ziemniaka, dlatego warto pomyśleć analizie gleby i o wapnowaniu gleby w razie konieczności. Odczyn obojętny to najlepsze warunki dla rozwoju pozytywnych mikroorganizmów glebowych. Należy jednak pamiętać by unikać wapnowania gleby przed sadzeniem ziemniaków, ponieważ może się to wiązać z ryzykiem wystąpienia parcha. Podczas planowania zmianowania należy również pamiętać, że ziemniaki powinny wrócić na to samo pole po 4-5 lat.

Wśród prelegentów szkolenia był również Pan Bartłomiej Piskorski, rolnik ekologiczny z województwa kujawsko-pomorskiego, który rozpoczynając swoją przygodę z rolnictwem ekologicznym zetknął się z wieloma problemami. Dziś poszukuje rozwiązań, technologii, które pozwolą na ulepszanie produkcji ekologicznej, a przy tym chętnie się dzieli doświadczeniami. Pan Bartłomiej podczas szkolenia zaprezentował innowacyjne metody odchwaszczania, które wdraża w swoim gospodarstwie.

Te i inne cenne wskazówki dotyczące uprawy ekologicznego ziemniaka pojawiły się podczas szkolenia. Zachęcam Państwa do ponownego skorzystania ze szkolenia klikając na poniższą miniaturkę, pod którą kryje się nagranie.

Szkolenie zrealizowano w ramach projektu WFOŚiGW w Toruniu pn.: „Bioróżnorodność szansą dla przyszłych pokoleń” – kampania edukacyjno-informacyjna dla mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego.

Opracowała:
Agnieszka Dobosz-Idzik
KPODR w Minikowie

Praktyki korzystne dla rolników i środowiska

17 listopada br. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie zaprosił rolników na szkolenia z zakresu uprawy międzyplonów oraz uprawy uproszczonej w rolnictwie ekologicznym. W szkoleniach udział wzięły 34 osoby. Uczestnikami szkolenia byli zarówno rolnicy ekologiczni, którzy od wielu lat prowadzą swoje gospodarstwa zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego, rolnicy zainteresowani przestawieniem gospodarstw na ekologiczne metody produkcji oraz rolnicy konwencjonalni świadomi potrzeby dbania o naturalną żyzność gleb.

Zgromadzonych uczestników przywitał pan Ryszard Zarudzki, wicedyrektor KPODR w Minikowie. Celem szkoleń było zwrócenie uwagi na zły stan gleb, spowodowany stosowaniem uproszonego płodozmianu, w którym dominują głównie zboża. Na przestrzeni lat taki sposób gospodarowania przyczynił się do znacznego spadku materii organicznej w glebie, a w konsekwencji spowodował wyraźny spadek zawartości próchnicy. Zjawisko to nasila zagrożenia związane zarówno z erozją wietrzną jak wodną. Szczególnie w ostatnich czasach, w sytuacji znacznego niedoboru wody dużego znaczenia nabiera możliwość akumulacji wody w warstwie próchniczej gleby.

Pierwszy temat pn. „Uprawa międzyplonów korzyścią dla rolnika i środowiska” wygłoszony przez dr Tomasza Piechotę z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu miał za zadanie podpowiedzieć rolnikom jak w prosty sposób mogą wzbogacić glebę w znaczne ilości materii organicznej. Podczas szkolenia prelegent omówił rolę i znaczenie upraw międzyplonowych w stosowanym płodozmianie. Wyjaśnił jakie procesy zachodzą w nieokrytej glebie w okresie jesienno – zimowym, naświetlił jak ogromne straty składników pokarmowych następują w wyniku mineralizacji w okresie nieprodukcyjnym. Wykładowca zwrócił uwagę na potrzebę zwiększania biologicznej aktywności gleby, dzięki której procesy krążenia materii organicznej przebiegają sprawniej wpływając tym samym na zasobność i urodzajność gleb. Omówił także rolę międzyplonów w zakresie ograniczania chwastów i szkodników upraw oraz jako źródła składników pokarmowych dla roślin następczych. Ma to ogromne znaczenie w dobie rosnącego zanieczyszczenia środowiska chemicznymi środkami produkcji oraz rosnących cen nawozów.

Drugi wykład pn. „Uprawa uproszczona w rolnictwie ekologicznym” również został przeprowadzony przez dr Piechotę. Miał on na celu zwrócenie uwagi na stosowane zabiegi agrotechniczne w gospodarstwie. Uprawa roli w rolnictwie ekologicznym powinna odbywać się w myśl głównej zasady, a mianowicie głęboko spulchniać, płytko odwracać. Gleba jest podstawowym narzędziem pracy rolnika, to od jej stanu i kondycji zależy jakość i ilość plonów. Szczególnie w  rolnictwie ekologicznym jest to niezwykle ważne z uwagi na fakt, że wiele środków produkcyjnych, które kształtują poziom plonów takich jak syntetyczne nawozy mineralne, herbicydy oraz wiele środków ochrony jest niedozwolonych.

Podstawowym narzędziem pracy rolnika ekologicznego jest zasobność gleb. Wszystkie działania muszą być nakierowane na zwiększanie ilości materii organicznej w glebie. Dlatego tak ważna jest wiedza, że jednym z najistotniejszych elementów rozchodów próchnicy jest mechaniczna uprawa roli. Intensywność mineralizacji materii organicznej zależy bezpośrednio od sposobu jej uprawy. Ograniczenie ilości i głębokości uprawek do niezbędnego minimum jest ważnym i bardzo skutecznym sposobem na wzrost zawartości próchnicy w glebie. Znajomość tematyki związanej ze stosowaniem uprawy uproszczonej jest niezbędna po to by realizować złotą zasadę, która mówi, uprawiać tak dużo jak to jest konieczne, ale tak mało, jak to jest możliwe.

Szkolenie dedykowane było wszystkim rolnikom, którzy poprzez dbałość o jakość gleb mogą wyrazić troskę o stan środowiska naturalnego. Od wiedzy oraz decyzji każdego rolnika zależy jakie skutki środowiskowe będzie miała prowadzona przez nich produkcja rolnicza.

Tekst i zdjęcia: Ilona Oleś

19 listopada br. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie zorganizował szkolenie stacjonarne o charakterze warsztatowym pn. „Przetwórstwo owoców i warzyw w gospodarstwie rolnym”. W wydarzeniu wzięło udział 13 osób. Uczestnikami byli rolnicy, sadownicy oraz koła gospodyń wiejskich.

Pan Ryszard Zarudzki, zastępca dyrektora KPODR, dokonał oficjalnego otwarcia i przywitał zgromadzonych słuchaczy. Celem szkolenia było przybliżenie uczestnikom tematyki związanej z zakładaniem małego przetwórstwa, zapoznanie ich z formami sprzedaży oraz wymaganiami higieniczno-sanitarnymi dla kuchni domowej w ramach rolniczego handlu detalicznego.

Prowadząca Pani Magdalena Kulus opowiedziała uczestnikom szkolenia o dostawach bezpośrednich oraz o rolniczym handlu detalicznym. W drugiej części przedstawiła jakie wymagania higieniczno-sanitarne należy spełnić w kuchni domowej, aby móc prowadzić małe przetwórstwo w gospodarstwie rolnym. W ostatniej warsztatowej części uczestnikom zaprezentowano tłoczenie soku jabłkowego przy użyciu rozdrabniacza oraz hydroprasy, które mogą być stosowane w warunkach domowych.

Soki tłoczone charakteryzują się mętną barwą, zawierają cząsteczki miąższu surowca z którego wyciśnięto sok oraz stanowią niezwykle bogate źródło witamin, substancji odżywczych, makro- i mikroelementów.

Uczestnicy szkolenia poszerzyli wiedzę z zakresu przetwarzania produktów pochodzenia roślinnego przy zachowaniu odpowiednich przepisów higieniczno-sanitarnych, które są związane z małym przetwórstwem oraz formami sprzedaży.  Warsztat z tłoczenia soków pozwolił na zapoznanie się z zakresem technologii produkcji, dystrybucją oraz dobrymi praktykami higienicznymi i produkcyjnymi w gospodarstwie rolnym. Szkolenie połączone z warsztatem stało się płaszczyzną wymiany doświadczeń oraz praktyk w zakresie lokalnego przetwórstwa i wprowadzania na rynek żywności produkowanej sposobem tradycyjnym, którą można wytwarzać w ramach rolniczego handlu detalicznego, wpisującego się w krótkie łańcuchy dostaw żywności (bezpośrednio od producenta do konsumenta finalnego). Małe przetwórstwo zwiększa rentowność gospodarstwa, stając się coraz bardziej znaczącym dodatkowym źródłem dochodów mieszkańców obszarów wiejskich. 

Wielu rolników pamięta co się stało w sezonie 2011/2012 (nastąpiło prawie całkowite wymarznięcie rzepaku i zbóż), a także duże straty zimą 2015/2016 jakie ponieśli rolnicy. Wtedy mrozy, jakie wtedy miały miejsce zniszczyły zdecydowaną większość ozimych zasiewów. Układ pogody był taki, że gdy wystąpiły mrozy, to trwały długo, a spadki temperatur wyniosły nawet -25^oC. Diodatkowo wiały silne wiatry i brakowało okrywy śnieżnej. Takich niekorzystnych warunków nie było w kolejnych latach, więc i straty nie były wtedy tak duże. Trudno się jednak dziwić, że rolnicy o tej porze martwią się o przezimowanie roślin. Jest to bardzo ważne, chociażby ze względu na koszty, które ponieśli.

Każdy rolnik wie że:

– straty po zimie, choćby najniższe ale zawsze występują,
– w rzepakach i jęczmieniach ozimych, straty zawsze następują szybciej i są większe,
– poza soradycznymi, zajmującymi najczęściej duże obszary zjawiskami klęskowymi, straty zazwyczaj mają charakter zjawisk lokalnych nie tylko w znaczeniu regionalnym, ale także indywidualnym, tzn. występują w obrębie wsi, samego gospodarstwa, a nawet każdego pola.

W naszym regionienajczęściej martwimy się o zasiewy rzepaku ozimego oraz jęczmienia ozimego. Nieco mniej o zasiewy żyta, pszenicy i pszenżyta. Od stworzonych przez rolnika warunków glebowych, właściwego doboru odmian, terminów, gęstości i głębokości siewu oraz przedsiewnego nawożenia w dużej mierze zależy jak rośliny przygotują się do zimy.

Fot. Stan plantacji w tym sezonie przed zimą jest w większości dobry i bardzo dobry. Na zdjęciu po lewej prawidłowo przygotowana do zimy roślina rzepaku.
 

O zimotrwałości decyduje zdolność danej rośliny do maksymalnego zahartowania się, które następuje w warunkach stopniowego obniżania się temperatur i dopiero znaczne ich spadki bez okrywy śnieżnej sprawiają, że rośliny słabiej przygotowane do zimy mają mniejsze szanse na przetrwanie. Zimotrwałość jest cechą, na którą składa się odporność na: wymarzanie, wyprzenie, skorupę lodową, wysmalanie oraz wysadzanie roślin i rozrywanie korzeni.

Mrozoodporność zależy od gatunku i odmiany rośliny oraz jej zahartowania. Hartowanie polega na przejściu przez roślinę wewnętrznych przemian fizjologicznych i chemicznych, w procesie których zmienia się metabolizm.

Wymarzanie to bezpośrednie działanie mrozu na nieokryte śniegiem rośliny, kryształki lodu rozrywają tkanki roślin.

Wysmalanie roślin występuje wtedy, gdy przy braku okrywy śnieżnej na polu wieje mroźny i suchy wiatr, powodując wysuszanie roślin. Zamarznięta gleba uniemożliwia pobieranie wody i roślina powoli zamiera, a jej organy nadziemne wyglądają jak spalone.  Gdy jest śnieg zagrożenie praktycznie nie występuje. Możliwe małe straty lokalne na przewiewach.

Wyprzenie roślin ma miejsce wówczas, gdy obfite opady śnieżne pokrywają niedostatecznie zamarzniętą glebę.

Wysadzanie występuje na przedwiośniu, gdy temperatura w dzień jest dodatnia, a nocą ziemia zamarza. Na glebach bogatych w próchnicę i gromadzących wodę dochodzi wtedy do uszkadzania i rozrywania korzeni, a nieraz do „wysadzania”, czyli wypychania ich na powierzchnię. Zagrożenie dla większości naszych gleb – małe.

Jaka będzie tegoroczna zima jeszcze nie wiemy. Na pewno będzie się nieco różniła się od kilku poprzednich, choć należeć powinna do tych normalnych w naszej strefie klimatycznej, i mamy nadzieję, że podobnie jak w ubiegłym sezonie, raczej nie narobi dużych szkód w oziminach. Jednak, jak zawsze tu i ówdzie pojawią się puste place (widać je już jesienią) na polach wynikające z wielu czynników, od mozaiki gleby począwszy, poprzez susze lokalne aż po błędy agrotechniczne. Na wiosnę wystąpi także zapewne efekt lokalnych podtopień (tzw. wymakanie), a także uszkodzenia  wywołane przez szkodniki, takie jak śmietka kapuściana i pchełki w rzepaku, śmietka ozimówka i łokaś garbatek czy mszyce w zbożach i choroby, jak np. sucha zgnilizna kapustnych i czerń krzyżowych w rzepaku oraz zgorzele, a także pleśń śniegowa czy septoriozy i mączniak w zbożach.

Podczas kilku lustracji wykonanych pod koniec października i na początku listopada można z całą pewnością stwierdzić, że nie jest źle, a nawet, w naszym regionie jest dość dobrze. Na szczęście warunki (opady deszczu i temperatura), jakie panowały pod koniec lata i jesienią pozwoliły spokojnie i dobrze zasiać zarówno rzepak, jak i zboża ozime. Ich stan prawie wszędzie jest dobry.

Fot. Lustracje w połowie października pokazały obecność śmietki kapuścianej i początek deficytu pokarmowego. W połowie listopada nie wzrosło zagrożenie ze strony śmietki natomiast deficyt pokarmowy (azotu N i fosforu P) wraz ze spadkiem temperatur znacznie się zwiększył.

Dla siewek rzepaku największym zagrożeniem są szkodniki, zwłaszcza śmietka kapuściana i pchełki, tym bardziej, że wycofano szereg zapraw nasiennych służących ich ograniczeniu. Jak pokazały lustracje, jeśli rolnicy wysiali odpowiedni materiał siewny zaprawiony nowymi zaprawami (materiał siewny kwalifikowany przy współpracy z uznanymi firmami hodowlanymi i nasiennymi) efekt jest bardzo dobry. Lustracje nie wykazały dużej ilości larw i zbyt dużych uszkodzeń korzeni (na poziomie 5-15% roślin). Jeśli chodzi o presję ze strony chorób (sucha zgnilizna i czerń krzyżowych) nie odbiega ona od ubiegłorocznej. Większość rolników wykonała jeden zabieg i to w zupełności wystarczyło. Widać na niektórych polach deficyt pokarmowy, głównie azotu i fosforu. Objawia się to poprzez jasno-zieloną barwę liści i fioletowe przebarwienia, które są tym większe im większy deficyt azotu.

Fot. Z lewej pszenica siana w optymalnym terminie jest w fazie krzewienia, z prawej późno siana pszenica w fazie 2 liści.
Generalnie zboża też wyglądają dobrze. Ich zaawansowanie w rozwoju widać wyraźnie na polach, a wszystko zależy od terminu i głebokości siewu.Większość rolników wysiała zboża na głębokość 2-3 cm i różnice na polach wynikają przede wszystkim z różnych terminów siewu. Wcześniej zasiane jęczmień i żyto przeważnie mają już 2-3 rozkrzewienia. Zasiane w optymalnym terminie pszenice i pszenżyta aktualnie krzewią się, mają już po 2 pędy. Siane po 5 października mają 2 liście i będą się krzewić nieco później. Ogólnie stan zdrowotny jest dobry. Na niektórych roślinach pojawiają się już pierwsze oznaki chorób.

Opracowanie i fot.
Marek Radzimierski
KPODR w Minikowie O/Przysiek