Kształtowanie patriotyzmu konsumenckiego a hodowla trzody chlewnej to konferencja online, która odbyła się 2 grudnia br. zorganizowana przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie przy współpracy z Instytutem Zootechniki Państwowym Instytutem Badawczym, Wojewódzkim Inspektoratem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Polskim Związkiem Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” oraz z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem „Wieprz Polski”.

Konferencję otworzył Pan Ryszard Zarudzki Dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie, który w swojej wypowiedzi zaznaczył jak wielkie znaczenie dla rynku polskiego, a w szczególności dla branży rolniczej ma patriotyzm konsumencki.  Zwrócił uwagę na coraz to większe wymagania i świadomość klientów co do wysokojakościowych produktów, którym czoła muszą stawiać hodowcy trzody chlewnej i przetwórcy.  Przytoczył również przykład współpracy producentów i różnych podmiotów jakim jest Konsorcjum pn. System jakości gwarancją dobrej wieprzowiny, która w ramach działania Współpraca objętego PROW na lata 2014-2020 złożyła wniosek na realizację projektu do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, którego celem jest wytworzenie wysokojakościowej wieprzowiny pozyskiwanej od świń żywionych paszami niemodyfikowanymi genetycznie.

Jednym z zadań Ośrodka Doradztwa Rolniczego jest przekazywanie wiedzy poprzez organizowanie konferencji, szkoleń, kursów i seminariów. Tym razem edukacja rolników odbyła się online. Pierwszym prelegentem był Pan Kamil Urbański z Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”, który przedstawił charakterystykę ras ojcowskich i matecznych, stan liczbowy świń w okręgu północnym w stadach zarodowych, a także opisał zalety i jakość mięsa wieprzowego.

Następnym prezenterem była Pani dr hab. Magdalena Szyndler-Nędza z Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego, która przedstawiła obszerny zakres nt. ras rodzimych. Z przedstawionej prezentacji można było się dowiedzieć jakie są zalety hodowli świń ras rodzimych, jakie są cele programu ochrony zasobów genetycznych świń, jak można do niego przystąpić i jakie są potrzebne dokumenty. Zostały omówione podstawowe zasady udziału w programie certyfikacji „Rasa rodzima” wraz z obowiązującym regulaminem. Zostało również pokazane występowanie świń ras chronionych w Polsce, a także liczba loch i stad na przestrzeni lat. Bardzo ciekawym tematem stała się odmienność fenotypowa od ras nowoczesnych. Pani doktor zaprezentowała zalety mięsa wieprzowego pochodzącego od świń ras rodzimych, a także przedstawiła listę produktów tradycyjnych MRiRW.

Podczas konferencji przeznaczonej patriotyzmowi konsumenckiego nie moglibyśmy pominąć kwestii związanej ze znakiem PRODUKT POLSKI, dzięki któremu konsument dostaje możliwość szybkiego odnalezienia na półkach w sklepie produktów pochodzenia krajowego. O tym znaku opowiedział Pan Waldemar Sieńko Dyrektor Wojewódzkiego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Oprócz tego zwrócono uwagę również na znak Wyprodukowano bez stosowania GMO. Są to znaki dobrowolne, ale muszą być udowodnione i nie mogą wprowadzać w błąd, muszą być rzetelne i podparte dowodami.  Poruszono obowiązki podmiotów przystępujących do systemu oznakowania, zasady kontroli, a także kary za naruszenie przepisów ustawy. Pan Waldemar Sieńko wspomniał również, że od 30 września 2020 r. wszedł w życie obowiązek znakowania mięsa sprzedawanego na wagę z grafiką kraju pochodzenia produktu.

Ostatnim przemawiającym był Pan Sławomir Homeja Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia „Wieprz Polski”, który opisał działalność Stowarzyszenia i możliwości współpracy z producentami, opowiedział o patriotyzmie konsumenckim oraz wspomniał o znakach, które można użyć do wyróżnienia produktów mięsnych.

Podczas konferencji pokazano czynniki, które wpływają na budowanie postaw konsumenckich, a mianowicie patriotyzmu konsumenckiego. Zachęcam do zwracania uwagi przy wyborze produktów na znaki oraz pochodzenie. Dzięki temu będziemy wspierać przedsiębiorców, rolników, a w konsekwencji wspieramy nasz rynek krajowy. Pamiętajmy, że to od nas zależy.

Prezentacje użyte w czasie konferencji do pobrania:

Zalety hodowli świń ras rodzimych i znak RASY RODZIME

Znaki Produkt Polski i Wyprodukowano bez stosowania GMO

KSZTAŁTOWANIE PATRIOTYZMU KONSUMENCKIEGO A HODOWLA TRZODY CHLEWNEJ

Materiały  z Konferencji zostały udostępnione w celach edukacyjnych. Zabrania się publikacji prezentacji i materiałów zawartych w celach komercyjnych, czerpania indywidualnych korzyści materialmych

Tekst: Daria Rucińska

Fot.: Anna Mońko-Łanucha
KPODR w Minikowie

Konferencja pn. „Rolnictwo sprzymierzeńcem bioróżnorodności”, która odbyła się 25.11.2020r. w formie online cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. Została dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu. Uczestniczyli w niej m.in. przedstawiciele instytucji działających na rzecz ochrony środowiska i rolnictwa, pracownicy parków krajobrazowych, nadleśnictw, doradcy rolni, przyrodnicy i oczywiście rolnicy. Słuchaczy przywitał pan dr Ryszard Zarudzki, dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Pan dyrektor nakreślił jak wielkie znaczenie dla rolnictwa ma zachowanie bioróżnorodności. Przedstawił rolę i miejsce różnorodności biologicznej w europejskich strategiach rozwoju obszarów wiejskich. Również w czytelny sposób przełożył kwestię wspierania, a w wielu przypadkach dopiero budowy bioróżnorodności  na poziomie gospodarstwa rolnego.

Tematyka wykładów została tak dobrana, żeby pokazać społeczeństwu jak ważna jest ochrona bioróżnorodności i jak wielką rolę w tym procesie pełnią rolnicy. Rolnictwo odgrywa kluczową rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej. To rolnicy jako jedni z pierwszych odczuwają skutki utraty różnorodności biologicznej, ale są też jednymi z pierwszych, którzy będą czerpać korzyści z jej odbudowy. Dzięki różnorodności biologicznej rolnicy mogą łatwiej zapewnić nam bezpieczną, zdrową żywność w dobrej cenie, tym samym osiągając dochód umożliwiający im dobre funkcjonowanie i rozwój. Jednocześnie niektóre praktyki rolnicze są główną przyczyną spadku różnorodności biologicznej. Dlatego ważne jest, aby edukować rolników, zachęcać do stosowania w pełni zrównoważonych praktyk.

Poprawa stanu różnorodności ekosystemów rolniczych spowoduje wzrost odporności sektora na zmianę klimatu. Kryzys klimatyczny i kryzys różnorodności biologicznej są ze sobą nierozerwalnie związane. Zmiana klimatu przyspiesza degradację środowiska naturalnego, powodując susze, powodzie i pożary lasów. Niszczenie przyrody i jej niezrównoważona eksploatacja są z kolei głównymi czynnikami wywołującymi zmianę klimatu. Związek między tymi kryzysami oznacza jednak, że ich rozwiązania też są powiązane. Przyroda jest również ważnym sojusznikiem w walce ze zmianą klimatu. Wywiera wpływ na klimat, a rozwiązania oparte na zasobach przyrody, takie jak ochrona i przywracanie terenów podmokłych, torfowisk,  ekosystemów przybrzeżnych, zrównoważone gospodarowanie obszarami morskimi, lasami, użytkami zielonymi oraz glebami rolnymi, będą miały zasadnicze znaczenie dla redukcji emisji i przystosowania się do zmiany klimatu.

Z uwagi na to, że nasz Ośrodek zajmuje się przede wszystkim edukacją rolników, wykłady zostały poświęcone możliwości zwiększania bioróżnorodności w gospodarstwach rolnych. Pierwszy wykład pn. Bioróżnorodność gospodarstw rolnych skuteczną ochroną środowiska zaprezentowała pani Katarzyna Kupczak z Centrum Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa w Krakowie. Podczas tego wykładu uczestnicy  dowiedzieli się jak duży wpływ na kształtowanie różnorodności biologicznej ma działalność człowieka. Prelegentka podkreślała ogromną rolę jaką odgrywa prawidłowy płodozmian w gospodarstwie. Jest on podstawą do tego, żeby zmniejszyć lub nawet wyeliminować stosowanie środków ochrony roślin oraz nawożenia mineralnego. Odpowiedni dobór gatunków roślin, prawidłowe następstwo  po sobie, wykorzystanie zjawiska allelopatii w znaczący sposób ogranicza ilość agrofagów w uprawach. Zwrócono uwagę na potrzebę powiększania warstwy próchniczej, która decyduje o żyzności gleby i bez której nie jest możliwe zachowanie równowagi biologicznej oraz uzyskanie zdrowych plonów. Podkreślono również potrzebę uprawy roślin pyłko i nektarodajnych, gdyż przekłada się to na troskę o owady zapylające. Wiadomo, że bez obecności zapylaczy plony obniżą się w drastyczny sposób, a  uprawa wielu gatunków roślin nie będzie możliwa.

Drugi wykład również przedstawiony przez panią Katarzynę Kupczak dotyczył Znaczenia i uprawy roślin wysokobiałkowych. Pewnie wiele osób zastanawia się dlaczego rośliny wysokobiałkowe omawiano podczas konferencji dotyczącej bioróżnorodności. Z punktu widzenia rolnictwa rośliny wysokobiałkowe są niezwykle cennymi roślinami, których niestety w Polsce uprawia się zbyt mało. Wysoka zawartość białka w ziarnach tych roślin jest bardzo ważna ze względu na bezpieczeństwo białkowe kraju. Rośliny białkowe wchodzą w symbiozę z bakteriami brodawkowymi, które mają zdolność wiązania azotu atmosferycznego. Uprawa roślin białkowych w gospodarstwie rolnym przekłada się na mniejsze zużycie syntetycznych nawozów azotowych, a to z kolei oznacza mniejsze skażenie gleby, wód gruntowych, a w konsekwencji Bałtyku. Ważną cechą roślin wysokobiałkowych są właściwości strukturotwórcze. Poprawiają właściwości fizyko-chemiczne gleby, zwiększają zawartość próchnicy, zużywają mniej wody w porównaniu z innymi roślinami. Każdy hektar obsiany roślinami bobowatymi jest wielkim ukłonem w kierunku środowiska. Wiele roślin wysokobiałkowych ma również duże znaczenie dla owadów zapylających.

Wykład pn. Agroleśnictwo  – sposób na zrównoważony ekosystem rolniczy zaprezentowała pani Barbara Baj Wójtowicz z Uniwersytetu w Oxfordzie. Prelegentka jest inicjatorką grupy operacyjnej Agroleśnictwo w Dolinie Zielawy. Agroleśnictwo to bardzo ciekawa metoda użytkowania gruntu rolnego. Polega na uprawie roślin w sposób naśladujący piętra lasu. Oznacza to, że na jednej powierzchni uprawianych jest kilka różnych gatunków roślin. Zapewnia to uzyskanie wielokrotnego dochodu z tego samego areału. Taki system uprawy zmniejsza nakłady na produkcję rolniczą, w tym na plewienie, nawożenie i na nawadnianie. Rezygnacja z nawadniania w dobie postępujących zmian klimatycznych
i trwającej od kilku lat w Polsce suszy ma duże znaczenie. Umiejętny dobór gatunków oraz ściółkowanie pozwala na zatrzymanie wody w glebie, zwiększając uwodnienie pola i zapobiegając intensywnemu parowaniu. Zadarnienie gleby niskimi roślinami współrzędnymi zapobiega wzrostowi chwastów oraz erozji gleby.

Dodatkową zaletą agroleśnictwa jest efektywne wykorzystanie nawozów. Najpierw składniki pokarmowe zostają pobierane przez korzenie roślin płytko ukorzenionych, a w dalszej kolejności przez rośliny głęboko korzeniące się. W ten sposób eliminuje się spływanie nadmiaru nawozów do wód gruntowych, rowów, cieków wodnych. W konsekwencji ogranicza to zanieczyszczanie morza Bałtyckiego.

Uprawa dwóch lub kilku gatunków na tym samym polu eliminuje szkodliwe monokultury i wspiera bioróżnorodność. Za sprawą wprowadzenia do uprawy agroleśnej gatunków rzadkich i przyrodniczo cennych, rolnictwo zapewnia ich przetrwanie, ochronę oraz dostęp do cennego surowca. Agroleśnictwo jest ciekawą propozycją dla wielu gospodarstw i ogromnym wsparciem dla bioróżnorodności.

Ochrona środowiska naturalnego jest bardzo ważnym tematem, który dotyczy całego społeczeństwa. Odpowiedzialne i mądre rolnictwo wspiera środowisko, dlatego tak ważna jest edukacja społeczeństwa poprzez wskazywanie dobrych rozwiązań i sposobów uprawy roli oraz chowu i hodowli zwierząt.

Poniżej wykłady do pobrania, przedstawione podczas konferencji:

Agroleśnictwo sposób na zrównoważony ekosystem rolniczy

Bioróżnorodność gospodarstw rolnych skuteczną ochroną środowiska

Znaczenie i uprawa roślin wysokobiałkowych w gospodarstwie

Opracowanie:
Ilona Oleś
Dział Rolnictwa Ekologicznego i Ochrony Środowiska
KPODR w Minikowie

Do pobrania:

Konferencja – Nawadnianie upraw sadowniczych – materiały konferencyjne

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt realizowany przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Projekt  współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.

Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Rolnictwo ekologiczne jest bardzo trudnym systemem produkcji, wymagającym dużej wiedzy, zaangażowania oraz doświadczenia. Gwarantuje powstawanie produktów najwyższej jakości oraz poszanowanie środowiska naturalnego. W celu umożliwienia rolnikom zdobywania wiedzy oraz doświadczenia Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie zrealizował projekt pn. „Upowszechnianie wiedzy oraz dobrych praktyk w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym” (operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020). Dzięki zorganizowanemu wyjazdowi studyjnemu w dniach od 12-17 października 2020 roku rolnicy mieli możliwość odwiedzić Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach oraz rolników ekologicznych z województwa lubelskiego i podkarpackiego. Projekt skierowany był do rolników i przetwórców ekologicznych, rolników konwencjonalnych zainteresowanych systemem rolnictwa ekologicznego oraz doradców i specjalistów Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego odpowiedzialnych za doradztwo w zakresie rolnictwa ekologicznego.

Poszerzenie wiedzy z zakresu ekologicznego systemu produkcji oraz nawiązanie współpracy między rolnikami jest bardzo cennym doświadczeniem, gdyż w znaczący sposób ułatwi proces produkcji w gospodarstwach rolnych. Prezentacja dobrych praktyk spowoduje również ożywienie w zakresie przetwórstwa produktów ekologicznych. Program wyjazdu został tak zaplanowany, żeby uczestnicy mieli możliwość zdobycia zarówno wiedzy teoretycznej popartej naukowymi badaniami oraz praktycznej podczas wizyt w gospodarstwach. Podczas wizyty w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach uczestnicy wysłuchali kilku ciekawych wykładów dotyczących rolnictwa ekologicznego. Pierwszym wykładowcą był dr hab. Krzysztof Jończyk, który omówił temat pn. „Organizacja i specyfika produkcji ekologicznej, kluczowe elementy agrotechniki wybranych grup roślin” Wykładowca zwrócił uwagę na ważne elementy, które sprzyjają rozwojowi rolnictwa ekologicznego. Wśród nich wymienił nadprodukcję artykułów żywnościowych, spadek zaufania konsumentów do jakości surowców żywnościowych oraz nasilające się ujemne oddziaływania rolnictwa na środowisko przyrodnicze. Duże znaczenie mają również instrumenty polityki rolnej oraz popyt na produkty ekologiczne. Niezaprzeczalnym faktem w rolnictwie ekologicznym są zwiększone nakłady pracy, które w przypadku uprawy zbóż zwiększają się o ok. 10 %, owoców miękkich o 10-20 %, ziemniaka o 20-40 %, a warzyw nawet o 30-80 %. Kluczowym elementem agrotechniki w rolnictwie ekologicznym jest oczywiście płodozmian, który jest kompromisem między oddziaływaniem czynników przyrodniczych i ekonomicznych. Ponadto integralną częścią gospodarstwa ekologicznego powinna być produkcja zwierzęca na poziomie 0,8 do 1,5 DJP na 1 ha. W rolnictwie ekologicznym zasada uprawy roli brzmi następująco „Zabiegów uprawowych powinno się stosować tak dużo jak to jest konieczne, aby stworzyć uprawianej roślinie korzystne warunki wzrostu i rozwoju, z zarazem tak mało jak to jest możliwe”.  Oznacza to, że rolnik powinien podejmować decyzje o sposobie uprawy roli na podstawie rozeznania gleb i przebiegu pogody. Powinien również uwzględnić stan pola po zbiorze rośliny przedplonowej i wymagania rośliny następczej, okres od zbioru przedplonu do wysiewu kolejnej rośliny oraz wyposażenie gospodarstwa w sprzęt do uprawy roli i siewu. Plony uzyskiwane w gospodarstwach ekologicznych charakteryzują się znaczną zmiennością w latach, ze względu na brak możliwości kompensowania dostępnymi metodami agrotechnicznymi niekorzystnego przebiegu pogody czy błędów w agrotechnice.

W ramach drugiego wykładu pn. „Gospodarowanie składnikami pokarmowymi oraz kształtowanie żyzności gleby w rolnictwie ekologicznym” dr hab. Krzysztof Jończyk zwrócił uwagę na fakt, że naturalna żyzność i urodzajność gleby muszą być wspierane odpowiednio zbilansowanym nawożeniem. W rolnictwie ekologicznym dopuszczalnym źródłem składników pokarmowych dla roślin są nawozy naturalne, organiczne, azot wiązany biologicznie oraz składniki uwalniane z substancji mineralnej gleby. Zawartość materii organicznej w glebie jest tak istotna, gdyż decyduje o możliwości gromadzenia składników pokarmowych, o stosunkach powietrzno-wodnych, strukturze gleby i trwałości agregatów glebowych. Ponadto ma wpływ na odczyn gleby oraz ilość mikroorganizmów glebowych odpowiedzialnych za procesy biochemiczne, w wyniku których uruchamiane są składniki pokarmowe dla roślin. W przypadku, gdy w gospodarstwie ekologicznym stosowanie nawozów naturalnych i organicznych nie zapewnia poprawy żyzności gleby dozwolone jest stosowanie nawozów i środków poprawiających właściwości gleby zawartych w wykazie, dopuszczonych do obrotu zgodnie z przepisami obowiązującymi w danym państwie członkowskim. Należy pamiętać, że w rolnictwie ekologicznym dopuszczone jest stosowanie nawozów mineralnych niepochodzących z syntezy chemicznej o niskim stopniu rozpuszczalności i koncentracji składnika pokarmowego. Nie zezwala się na stosowanie mineralnych nawozów azotowych. Wykaz nawozów i środków poprawiających właściwości gleby zakwalifikowanych do stosowania w rolnictwie ekologicznym publikowany jest na stronie www.iung.pl

Kolejny wykład pn. „Jak skutecznie chronić i zwiększać różnorodność biologiczną w rolnictwie, znaczenie bioróżnorodności w gospodarstwie ekologicznym” wygłosiła dr hab. Beata Feledyn-Szewczyk. Zapewne nasuwa się pytanie, czym właściwie jest bioróżnorodność i jaki ma związek z rolnictwem. Otóż bioróżnorodność obejmuje całe bogactwo życia na Ziemi, od zróżnicowania genetycznego, przez różnorodność odmian, gatunków po bogactwo ekosystemów i krajobrazów. Inaczej można powiedzieć, że jest to złożona sieć życia, której częścią jesteśmy też my sami. Różnorodność biologiczna obejmuje nie tylko dziką przyrodę, ale także rasy zwierząt i odmiany roślin wyhodowane przez człowieka. Od bogactwa roślin, zwierząt i mikroorganizmów zależy wyżywienie ludzkości, zdrowie, opał, bezpieczeństwo społeczne. Z podanej definicji wynika, że rolnictwo ma ogromny wpływ na bioróżnorodność, a stan bioróżnorodności z kolei wpływa na rolnictwo. Rolnictwo ekologiczne jest systemem produkcji najbardziej przyjaznym środowisku. Jest wręcz sprzymierzeńcem bioróżnorodności. Rolnik dzięki utrzymywaniu dużej różnorodności biologicznej w gospodarstwie uzyskuje szereg korzyści takich jak: lepsze zapylanie upraw, biologiczna ochrona roślin, utrzymanie odpowiedniej struktury i żyzności gleby, zapobieganie erozji gleby, prawidłowy obieg składników pokarmowych, kontrola przepływu i dystrybucji wody. W efekcie uzyskuje wyższe i bardziej stabilne plony, o lepszej jakości.

Ostatni wykład przeprowadzony przez dr hab. Beata Feledyn-Szewczyk z IUNG – PIB w Puławach pn.  Dobór odmian wybranych grup roślin w rolnictwie ekologicznym. System Ekologicznego Doświadczalnictwa Odmianowego – EDO był bardzo wyczekiwaną prelekcją. W rolnictwie ekologicznym odpowiedni dobór odmian oprócz płodozmianu jest kluczowym elementem agrotechniki. Odmiany, które są pożądane w uprawie ekologicznej powinny charakteryzować się dużą zdolnością konkurowania z chwastami, która determinowana jest m.in. wysokością roślin, typem ulistnienia (odmiany wyższe, o liściach ustawionych bardziej poziomo lepiej konkurują z chwastami), rozkrzewieniem, budową łanu. Niezwykle ważna jest większa odporność na choroby grzybowe, krótszy okres wegetacji (odmiany wcześniej dojrzewające w mniejszym stopniu porażane są przez choroby grzybowe), dobre zdolności pobierania składników pokarmowych z gleby oraz mniejsze wymagania glebowe. W 2018 roku powstała Sieć Ekologicznego Doświadczalnictwa Odmianowego (EDO). IUNG – PIB w Puławach wraz z COBORU wyznaczyło 6 punktów badawczych na terenie Polski dla każdego badanego gatunku (pszenica, owies, jęczmień). Dzięki prowadzonym obserwacjom polowym i analizom, można m.in. określić podatność poszczególnych odmian na porażenie przez patogeny, wysokość i jakość plonu, konkurencyjność w stosunku do chwastów, a po zbiorze np. określić zawartość białka, ocenić przydatności ziarna do produkcji mąki, chleba czy makaronów. Informacje na temat badanych odmian i gatunków można znaleźć na stronie www.iung.pl w zakładce EDO.

Kolejnym punktem programu wyjazdu studyjnego były wizyty w gospodarstwach ekologicznych. Uczestnicy odwiedzili gospodarstwo pana Tomasza Obszańskiego, które znajduje się w Tarnogrodzie, w powiecie biłgorajski, w województwie lubelskim. Pan Tomasz od 1998 roku gospodaruje zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego, zaczynał od powierzchni ok. 8 ha, obecnie wraz z dzierżawami uprawia 50 ha. Gospodaruje na ziemiach 3 i 4 klasy. Początkowo uprawiał głównie zboża, rośliny okopowe oraz malwę czarną, obecnie jego gospodarstwo specjalizuje się w uprawie roślin jagodowych, warzyw oraz roślin oleistych. W gospodarstwie funkcjonuje linia do pakowania warzyw i owoców, a także do produktów sypkich, takich jak kasze, mąki, czy suszone owoce. Od kilku lat w gospodarstwie tłoczony jest olej. W olejarni rocznie powstaje jest ok. 3 tys. litrów oleju z rożnych nasion, głównie z rzepaku, lnu, ostropestu, lnianki siewnej, dyni, czarnuszki.

Pan Tomasz jest współwłaścicielem funkcjonującej od 15 lat tłoczni soków Owocowe Smaki, która znajduje się w Nowej Sarzynie w powiat leżajskim, w województwie podkarpackim.W Owocowych Smakach oprócz tłoczenia soków, produkcji napojów na bazie fermentowanej herbaty (kambucha) suszone są również owoce. W ostatnim czasie właściciele tłoczni pozyskali fundusze z Lokalnej Grupy Działania i zakupili nową linię technologiczną do tłoczenia soków, która funkcjonuje w ramach inkubatora przetwórczego. Oznacza to, że zainteresowani rolnicy mogą przywieźć swoje surowce, przetworzyć je i sprzedać własną markę produktów w ramach rolniczego handlu detalicznego. Oprócz tłoczni soków, jest również linia do rozlewania soków oraz nowo zakupione urządzenie do gazowania napojów.  Pan Tomasz cały czas rozwija swoje gospodarstwo, w ramach ostatnich inwestycji zakupił linię technologiczną do obierania cebuli. Pomimo, że był to znaczący wydatek, jednak uzasadniony ekonomicznie, gdyż cena sprzedaży cebuli obranej jest znacząco wyższa od cebuli w łupinie. Cebula obierana jest powietrzem oraz mechanicznymi obcinaczkami, jednak kilka osób musi weryfikować jakość ostatecznego produktu.

Pan Obszański zainwestował również w branżę mięsną, kupił zakłady mięsne, które obecnie nazywają się Farmy Roztocza, zlokalizowane są w Księżpolu, w powiecie biłgorajskim. W Farmach Roztocza prowadzony jest również ubój, moce przerobowe zakładu to ok. 200 szt. dziennie trzody chlewnej. Żywiec w jakości ekologicznej oraz konwencjonalnej skupowany jest od lokalnych rolników. Z uwagi na duże zapotrzebowanie na ekologiczne produkty mięsne pan Obszański wyraził zainteresowanie współpracą z rolnikami z naszego województwa w zakresie chowu i hodowli trzody chlewnej. Produkty wytwarzane w Farmach Roztocza oparte są na tradycyjnych recepturach, charakterystycznych dla Lubelszczyzny.

Pan Tomasz Obszański nieustanie rozwija swoje gospodarstwo, uprawia wiele gatunków roślin, a także wprowadza nowe, takie jak jagoda kamczacka czy świdośliwa. Ciągle poszerza asortyment produktów przetworzonych. W ten sposób wprowadza na rynek bogatą ofertę produktów ekologicznych oraz tworzy nowe miejsca pracy, obecnie zatrudnia 150 osób. Przy każdym zakładzie, a także w gospodarstwie istnieją sklepiki, w których można nabyć wytwarzane w gospodarstwie produkty oraz wyroby z innych gospodarstw ekologicznych jak i przetwory z rolnictwa konwencjonalnego wykonane metodami tradycyjnymi. Właściciel gospodarstwa również zaproponował współpracę rolnikom z naszego województwa w zakresie sprzedaży produktów. Pan Tomasz jest osobą, która angażuje się w rozwój rolnictwa ekologicznego biorąc udział w wielu projektach z instytucjami działającymi na rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego, m.in. z IUNG-PIB w Puławach. Jest członkiem Podkarpackiej Izby Rolnictwa Ekologicznego, Polskiej Izby Technologii i Wyrobów Naturalnych, należy do klastra Dolina Ekologicznej Żywności. Promuje rolnictwo ekologiczne na targach żywności ekologicznej w kraju i za granicą.

Wśród odwiedzanych znalazło się gospodarstwo należące do pana Tadeusza Rolnika. Znajduje się ono w Niebieszczanach, powiat sanocki, województwo podkarpackie. Systemem rolnictwa ekologicznego objęte jest od 2007 roku. Rolnik gospodaruje na 74 ha, z czego 40 jest klasy II i III a, a pozostałe grunty zostały sklasyfikowane jako V i VI klasa. Uprawia stare odmiany zbóż, takie jak pszenica orkisz, płaskurka, samopsza, grykę, nostrzyk biały, ziemniaki, marchew i buraki. Współpracuje z Instytutem Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie. W gospodarstwie utrzymywane jest 11 sztuk bydła rasy Jersey. Rasa ta jest długowieczna, cechuje się wysoką zdrowotnością i odpornością na choroby, ma łagodny temperament, więc jak najbardziej sprawdza się w gospodarstwie ekologicznym. Rolnik ponadto posiada pasiekę – 10 pni oraz utrzymuje trzodę chlewną i drób (kury, gęsi, indyki, kaczki) oraz króliki. Pan Tadeusz jest propagatorem rolnictwa ekologicznego, organizuje w swoim gospodarstwie dożynki ekologiczne, podczas których prowadzone są wykłady na temat rolnictwa ekologicznego, pszczelarstwa oraz zdrowego odżywiania. Jest inicjatorem akcji „Cała Polska piecze chleb”, w ramach której m.in. namawia społeczeństwo do pieczenia chleba ze starych odmian zbóż, wytwarza zakwas chlebowy i rozsyła go w różne miejsca Polski, a nawet za granicę. Jest również propagatorem akcji pn. „Zamieniamy trawniki na warzywniki”, w której zachęca do zakładania podwyższonych rabat i uprawiania warzyw na własne potrzeby. Stara się uświadomić społeczeństwu, że zdrowe jedzenie wyprodukowane metodami ekologicznymi jest w zasięgu ręki każdego, kto dysponuje nawet niewielką powierzchnią. W gospodarstwie Rol – Apis należącym do pana Tadeusza wytwarzana jest mąka oraz makarony ze starych odmian zbóż, ciekawostką są te z dodatkiem np. soku z buraka, z pokrzywy czy selera. Ponadto sprzedawane są miody oraz przetwory z warzyw. Przy gospodarstwie funkcjonuje sklepik, w którym można nabyć produkty z gospodarstwa oraz towary innych producentów korzystnie wpływające na zdrowie.

Uczestnicy wyjazdu mieli możliwość zwiedzenia muzeum znajdującego się w Bieszczadzkim Parku Narodowym oraz wysłuchania ciekawej prelekcji na temat walorów przyrodniczych Parku oraz sposobów ich ochrony. Bieszczady zachwycają bioróżnorodnością gatunków zarówno roślinnych jak i zwierzęcych. Na obszarze parku chronionych jest ok. 50 różnych ekosystemów, takich jak torfowiska wysokie, ziołorośle, szuwarowe czy półnaturalne ekosystemy łąkowe i pastwiskowe, które wymagają ochronny czynnej. Mówiąc o Bieszczadach nie możemy nie wspomnieć o pięknych połoninach, które występują powyżej 1150 m n.p.m. i zachwycają swych widokiem.

Wyjazd studyjny rolników z naszego województwa do IUNG w Puławach pozwolił znaleźć odpowiedzi na wiele pytania stawianych sobie zarówno przez rolników, którzy dopiero myślą o przestawieniu gospodarstw na ekologiczny system produkcji, rolników w okresie konwersji oraz rolników ekologicznych z wieloletnim doświadczeniem. Odwiedzone gospodarstwa pokazały, że przetwórstwo surowców w gospodarstwie daje szansę na rozwój gospodarstw, co przekłada się na zadawalający efekt finansowy. Ważna jest również inicjatywa służąca podejmowaniu współpracy z innymi rolnikami ekologicznymi, gdyż ułatwia to podejmowania nowych przedsięwzięć. Forma wyjazdu studyjnego daje możliwość wymiany doświadczeń, a także ułatwia współpracę między rolnikami, tak ważną dla rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce.

Więcej zdjęć wkrótce.

Tekst i zdjęcia:
Ilona Oleś
Kujawsko-Pomorski
Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Minikowie

Na początku października w Minikowie, gościliśmy grupę dziennikarzy, którzy przyjechali w ramach projektu „Szlakiem dobrych praktyk PROW. Wizyty studyjne dla dziennikarzy”. Całe przedsięwzięcie pilotowało Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Uczestników wizyty podjął dr Ryszard Zarudzki, dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego (KPODR), który przedstawił działalność Ośrodka. KPODR działa od ponad 60 lat. Dzięki wykwalifikowanej kadrze świadczy usługi, udziela wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom. Zadanie realizuje poprzez szkolenia, kursy, konferencje, targi, wyjazdy studyjne i inne przedsięwzięcia upowszechniające wiedzę rolniczą i nowe technologie produkcji.

Dyrektor w swoim wystąpieniu przedstawił stan realizowanych przez Ośrodek projektów krajowych i zagranicznych. Między innymi zaprezentował działanie portalu e-bazarek, strony internetowej dla kujawsko-pomorskich rolników, producentów rolnych, przetwórców żywności regionalnej i ekologicznej. Portal jest dostępny dla wymienionych beneficjentów, tym samym mogą oni zamieszczać oferty handlowe produkowanej w gospodarstwach żywności i mieć bezpośredni kontakt z konsumentem.

Dziennikarze mieli okazję obejrzeć Centrum Dziedzictwa Kulinarnego i Turystyki Wiejskiej, które funkcjonuje przy Ośrodku w Minikowie. W Centrum znajduje się między innymi piec chlebowy i urządzenia do produkcji serów. Jest ono bardzo dobrze, wyposażone w sprzęt, dzięki którem prowadzone są szkolenia i warsztaty kulinarne.

W ramach dobrych praktyk PROW, specjaliści Ośrodka zaprezentowali materiał o gospodarstwach, w których prowadzi się sprzedaż bezpośrednią oraz realizuje plan poprawy dobrostanu zwierząt.

Goscie mięli okazję zobaczć nowo otwarte Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji im. Leona Janty-Połczyńskiego. Jest to nowoczesny kompleks, wyposażony w system inteligentnego zarządzania. Budynek ma powierzchnię 1230 m². Sale konferencyjne mają możliwość podziału, dzięki czemu Centrum dysponować może, w zależności od potrzeb pięcioma salami wykładowymi.

Po spotkaniu w Minikowie dziennikarze wraz z przedstawicielem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi udali sie do gospodarstwa ekologicznego, w którym właściciel prowadzi sprzedaż bezpośrednią.

W wyniku wizyty planowane są liczne medialne publikacje, dotyczące głównie dobrostanu zwierząt i sprzedaży produktów wytwarzanych bezpośrednio w gospodarstwach, czyli wzmacnianie pozycji rolnika w łańcuchu od producenta do konsumenta.

Katarzyna Szczepaniak

9 października w Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji im. Leona Janty-Połczyńskiego odbyło się trzecie spotkanie w sprawie tworzenia Lokalnych Partnerstw na rzecz Wody w powiecie nakielskim. Uczestników spotkania przywitała Małgorzata Kołacz z KPODR w Minikowie. Zapoznała uczestników z zasadami bezpieczeństwa podczas spotkania. Następnie głos zabrał Grzegorz Smytry – dyrektor RZGW w Bydgoszczy, który zapoznał słuchaczy z zadaniami retencyjnymi Zarządu Zlewni w Pile i Inowrocławiu. Jako dobry przykład przedstawił współpracę z Prezesem Grupy Producenckiej „DOBROL” Pawłem Barczak. We współpracy założono podział obowiązków, gdzie rowy melioracyjne, zbiorniki i oczka wodne do magazynowania wody, wykup pasa drogowego przy każdym rowie były przede wszystkim po stronie Gminnych Spółek Wodnych i rolników.

Następnie Zenon Lewandowski przedstawiał koncepcję utworzenia i funkcjonowania Lokalnego Partnerstwa na rzecz Wody (LPW) na terenie Powiatu Nakielskiego. Zaprezentował cele nakielskiego LPW:

1. Zintegrowania działań na rzecz racjonalnego gospodarowania wodą poprzez stworzenie mechanizmów zapewniających partnerom uczestnictwo w procesie decyzyjnym i działaniach inwestycyjnych.
2. Stworzenie na terenie powiatu systemu służącego przepływowi informacji, prowadzeniu konsultacji i koordynacji działań wszystkich podmiotów prowadzących działania inwestycyjne i remontowe w zakresie gospodarowania wodą.
3. Podniesienie świadomości w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą wśród mieszkańców i podmiotów związanych z tą tematyką.
4. Wyzwolenia różnorodnych inicjatyw społecznych na rzecz racjonalnego gospodarowania wodą poprzez promocję tej problematyki.
5. Budowanie dobrych relacji między interesariuszami,w tym podniesienie rangi Spółek Wodnych jako ważnego czynnika kształtującego stosunki wodne.
6. Stworzenie instrumentów pomocy partnerom i rolnikom w zakresie tworzenia dokumentów planistycznych, analitycznych i wniosków finansowych dotyczących inwestycji wodnych.

Następnie poddano pod dyskusję warianty modeli organizacyjnych wg stopnia zinstytucjonalizowania. Przedyskutowano z uczestnikami możliwości i ograniczenia poszczególnych rozwiązań. Większość uczestników opowiedziała się za Partnerstwem afiliowanym przy innej instytucji posiadającej osobowość prawną np. przy jednym z partnerów.

Spotkanie zakończono prośbą o przeanalizowanie pomysłów na inwestycje w ramach opracowanych fiszek projektowych.

Małgorzata Kołacz
KPODR Minikowo

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”
Operacja realizowana jest przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Zagadnienie przedsiębiorczości na wsi to temat rozległy, barwny i ciekawy – wiem o tym dobrze, gdyż zajmuję się nim w Ośrodku od kilkunastu lat. Formy przedsiębiorczości to nie tylko „zwykła” pozarolnicza działalność gospodarcza, ale także agroturystyka, rękodzielnictwo, oddolne inicjatywy, zagrody edukacyjne, skracanie łańcuchów dostaw żywności (od pola do stołu). Doświadczenie uczy nas, że można uczestniczyć w wielu szkoleniach dotyczących tematów nas interesujących, obejrzeć niezliczone prezentacje i nie będzie z tego żadnego efektu, jeśli nie zobaczymy czegoś w praktyce. Dlatego Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie postanowił zorganizować wyjazd studyjny dla grupy mieszkańców obszarów wiejskich z terenu naszego województwa. Powstał projekt pod hasłem „Innowacyjne rozwiązania w przedsiębiorczości na obszarach wiejskich – dobre przykłady z Dolnego Śląska i Małopolski” (operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi).

W ramach w/w projektu odbył się wyjazd w dniach 28.09.2020 – 02.10.2020. Uczestnikami byli mieszkańcy obszarów wiejskich oraz doradcy rolniczy zajmujący się na co dzień w swej pracy zawodowej zagadnieniami związanymi z przedsiębiorczością. Pierwszą z grup stanowili rolnicy prowadzący gospodarstwa agroturystyczne, osoby prowadzące w gospodarstwach działalność edukacyjną dla grup zorganizowanych, bądź planujący utworzyć zagrodę edukacyjną, rękodzielnicy oraz rolnicy prowadzący Rolniczy Handel Detaliczny (RHD), zajmujący się przetwórstwem na niewielką skalę. Za cel wyjazdu wybrano Dolny Śląsk i Małopolskę, gdyż na tamtejszych terenach rozwinęło się wiele ciekawych inicjatyw godnych naśladowania. Jak pokazał pięciodniowy wyjazd – było co oglądać.

Podczas wyjazdu uczestnicy mieli okazję wysłuchać wielu interesujących prelekcji przygotowanych przez przedstawicieli Lokalnych Grup Działania oraz Lokalnych Organizacji Turystycznych (między innymi Stowarzyszenie LGD Partnerstwo Kaczawskie, Stowarzyszenie LGD Gościniec 4 Żywiołów, Dolnośląska Organizacja Turystyczna, Małopolska Organizacja Turystyczna). Jednak wyjazd to głównie wizyty studyjne w wielu ciekawych obiektach. Na początku grupa odwiedziła Zamek Grodziec, który oprócz tego, że jest unikatową atrakcją turystyczną pod względem architektonicznym, to obecnie stanowi bazę dla wielu lokalnych wydarzeń. Kasztelan Zamku jest także członkiem Stowarzyszenia LGD Partnerstwo Kaczawskie. To właśnie na Zamku Grodziec zainicjowano Agroturystyczny Szlak Winno-Miodowy, którego celem jest integracja gospodarstw agroturystycznych, pasiek i organizacji, które działają na rzecz ochrony i kultywowania kultury i tradycji kresowych. Tu na przestrzeni roku odbywa się szereg imprez turystycznych przyciągających zwiedzających do regionu, na przykład: Śląskie Święto Pieśni, Święto Kwitnących Lip czy Majówka na Zamku. Podczas prelekcji na zamku Partnerstwo Kaczawskie przybliżyło między innymi inicjatywę utworzenia Geoparku „Kraina Wygasłych Wulkanów”. Pomysł zrodził się dlatego, że na terenie Gór i Pogórza Kaczawskiego miało miejsce wiele procesów geologicznych, których efektem są między innymi wzniesienia stanowiące pozostałość skał powstałych jako wypełnienie kominów dawnych wulkanów, tak zwane neki, których w okolicy znajdziemy sporo. To niewątpliwa atrakcja turystyczna. Partnerstwo ubiega się o status Geoparku UNESCO dla „Krainy Wygasłych Wulkanów”, dzięki czemu nastąpi wzrost rozpoznawalności marki regionu, zwiększenie ruchu turystycznego, a także prestiż, który idzie za członkostwem w sieci UNESCO. Jest to przykład wykorzystania walorów regionu do rozwoju turystycznego i budowania marki miejsca. Marek Janczyszyn z Dolnośląskiej Organizacji Turystycznej przybliżył ideę funkcjonowania Szlaku Kulinarnego Smaki Dolnego Śląska.

Istotnym elementem wyjazdu były wizyty studyjne w zagrodach edukacyjnych należących do prowadzonej przez Centrum Doradztwa Rolniczego Oddział w Krakowie, Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych (w Dobkowie – Sudecka Zagroda Edukacyjna, Galeria Pod Aniołem, ponadto Wiśniowy Gaj w Kobyłczynie, Dworek Młynarza w miejscowości Rudze koło Zatora). Uczestnicy mieli okazję zapoznać się z ich funkcjonowaniem i z korzyściami płynącymi z przynależności do Sieci. Wizyty ukazały różnorodność profili działalności zagród, każda z nich była inna i nastawiona na nieco innych odbiorców. Działająca od 2015 roku Sudecka Zagroda Edukacyjna wyspecjalizowała się w kierunku warsztatów geologicznych stacjonarnych i terenowych dla dzieci, młodzieży, ale także dla studentów. Wiedza i umiejętności są tu przekazywane w sposób interaktywny, dynamiczny, oparty na modelach, wizualizacjach cyfrowych i samodzielnie przeprowadzanych doświadczeniach. Uczestnicy wyjazdu mieli okazję między innymi poczuć się jak podczas trzęsienia ziemi, korzystając ze specjalnego symulatora. Galeria Pod Aniołem to z kolei miejsce wyjątkowe, szczególnie ze względu na osobę właścicielki – Bogusławy Rudnickej – która wraz ze swoją rodziną wytwarza wyroby z gliny i prowadzi zajęcia warsztatowe na bazie gliny. Opowiadając swą wzruszającą historię sprawiła, że wiele osób z pewnością uwierzyło w siebie i we własne możliwości. Zagrody z Dobkowa stanowią część całego „systemu naczyń połączonych” w tej miejscowości, razem z Villą Greta oraz lokalnymi organizacjami (Stowarzyszeniem LGD Partnerstwo Kaczawskie, Stowarzyszeniem Dobków). Korzystano tu z wielu środków unijnych, również z dofinansowań Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. Na uwagę zasługuje jeszcze realizowany na terenie LGD od 2007 roku Lokalny Program Grantowy „Działaj Lokalnie”, którego głównym celem jest aktywizowanie mieszkańców do działań o charakterze dobra wspólnego. Program „Działaj Lokalnie” powstał w 2000 roku i jest przedsięwzięciem Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności (PAFW). Od początku realizuje go Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce (ARFP). Przedstawiając przedsięwzięcia w ramach tego programu zachęcono uczestników do korzystania z różnego rodzaju funduszy, nie tylko unijnych.  W Wiśniowym Gaju u pani Ireny Szewczyk uczestnicy mieli okazję zapoznać się z działalnością edukacyjną obiektu, skierowaną głównie do dzieci  ze szkół podstawowych i przedszkoli. Ponadto poznali tradycyjną metodę produkcji wędzonej śliwki węgierki – suski sechlońskiej. Produkt ten wytwarzany jest tylko na terenie siedmiu pobliskich gmin (Czchów, Gnojnik, Iwkowa, Łososina Dolna, Gródek nad Dunajcem, Lipnica Murowana i Laskowa). Posiada on  Chronione Oznaczenie Geograficzne Unii Europejskiej. Produkcja suski sechlońskiej jest kluczowym źródłem utrzymania dla wielu tamtejszych gospodarstw. Rolnicy produkujący śliwkę założyli grupę producencką, dzięki czemu są bardziej konkurencyjni na rynku. Istotna jest także wymiana doświadczeń i informacji dotyczących technologii produkcji i stosowanych udogodnień między producentami. Uczestnicy mieli okazję obejrzeć tradycyjną wędzarnię i skosztować wędzonych śliwek. W tej zagrodzie ujawniła się też wielopoziomowa, nieformalna lokalna współpraca – pani Irena z własnej inicjatywy zaprezentowała uczestnikom jeszcze jedno ciekawe miejsce – pobliską Zagrodę na Jędrzejkówce oraz prywatny skansen na Jędrzejkówce. W drodze do tych obiektów towarzyszył grupie Piotr Firlej – przewodnik-animator, również współpracujący z miejscowymi zagrodami. Rozweselił on i zaciekawił grupę animacjami i opowieściami na temat odwiedzanej okolicy. Ta własna inicjatywa objawiła się również w Dworku Młynarza. Tutaj gospodyni, pochodząca z rodziny o wieloletnich tradycjach młynarskich– pani Beata Sopicka – po wizycie studyjnej w swoim gospodarstwie powiodła uczestników wyjazdu do położonego w pobliżu gospodarstwa swojego wuja, gdzie grupa zwiedziła starodawny, działający jeszcze, młyn wodny. Obok pobudowano nowy, elektryczny młyn, jednak rodzina młynarzy pozostawiła ten relikt przeszłości. W czasie, gdy nie mieli on mąki, wytwarza prąd dla gospodarstwa domowego. Oba gospodarstwa położone są w urokliwej okolicy, w otoczeniu stawów, które zakładane były jeszcze przed wojną, a gdzie hoduje się słynnego karpia zatorskiego, karmionego pokarmem stawowym oraz za pomocą pszenicy, jęczmienia, pszenżyta i kukurydzy od lokalnych wytwórców. 28 lutego 2007 roku karp zatorski został wpisany na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w kategorii produkty rybołówstwa w województwie małopolskim. 20 maja 2011 nazwa „karp zatorski” została zarejestrowana przez Komisję Europejską jako Chroniona Nazwa Pochodzenia dla gmin Spytkowice, Przeciszów i Zator.

W trakcie wyjazdu zaprezentowano uczestnikom miejscowe inicjatywy takie jak Szlak Kulinarny Smaki Dolnego Śląska oraz Małopolski Szlak Winny. Odwiedzano obiekty należące do tych szlaków, aby uczestnicy zapoznali się z ideą ich działania w praktyce. Kosztowano więc wina w Winnicy Dąbrówka w Dąbrówce Szczepanowskiej. Tu właściciel – pan Robert Beściak – przedstawił uczestnikom wszelkie aspekty zakładania i prowadzenia własnej winnicy. Próbowano lokalnych specjałów w Villi Greta w Dobkowie, rybnych potraw w „Siedlisku Pstrąga” w Mysłakowicach oraz przepysznych serów łomnickich z Gospodarstwa „Kozia Łąka” w Łomnicy. Ten ostatni obiekt zasługuje na szczególną uwagę. Państwo Bożena i Daniel Sokołowscy opowiedzieli swą niezwykłą historię utworzenia gospodarstwa ekologicznego, które z czasem nastawiło się na produkcję serów kozich w ramach MLO (produkcja marginalna, lokalna i ograniczona), a dziś jest zakładem serowarskim produkującym już na rynek całego kraju oraz za granicę. Tu dochodzimy do kolejnego ważnego elementu będącego jednym z tematów przewodnich wyjazdu – skracanie łańcuchów dostaw, drobne przetwórstwo, produkcja zdrowej żywności. Przykładem małego zakładu przetwórczego z Dolnego Śląska była właśnie „Kozia Łąka”. Przedsiębiorstwo jest w trakcie realizacji operacji w ramach PROW 2014-2020 – Poddziałanie 4.2 "Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój". Z końcem bieżącego roku składany będzie wniosek o płatność. W ramach operacji zakupiony został między innymi nowoczesny kocioł serowarski oraz inne wyposażenie. W Małopolsce zaś przede wszystkim na uwagę zasługuje miejscowość Rzuchowa w powiecie tarnowskim. To tu funkcjonuje dziś Centrum Produktu Lokalnego, skąd na teren całego kraju dostarczane są „Paczki Od Rolnika”. Inicjatywa, której twarzą jest charyzmatyczny rolnik z Małopolski – Jan Czaja, funkcjonuje już ponad 10 lat. Jest to dowód na to, że współpraca się opłaca oraz że pojedyncze małe gospodarstwo rolne niewiele zdziała i nie jest w stanie samemu wygenerować dużych zysków. Paczka od rolnika to przede wszystkim wzajemne zaufanie, skracanie łańcucha żywnościowego, zadowoleni klienci. Ale to wymaga nieustannej pracy, poświęcenia i wielu wyrzeczeń. O wszystkim opowiadał uczestnikom pan Jan Czaja, człowiek należący do niezliczonej ilości organizacji lokalnych, których już nawet nie sposób teraz wymienić. Świadczy to również o tym, że aby osiągnąć sukces trzeba być człowiekiem otwartym, wytrwałym i chętnym do współpracy, jak również społecznie zaangażowanym. Miłym akcentem było powitanie naszej grupy przez rozumiejącego potrzeby regionu Wójta Gminy Pleśna – Józefa Knapika. Kolejnym dobrym przykładem z Małopolski był Gościnie 4 Żywiołów – Stowarzyszenie LGD o tej nazwie swą siedzibę ma w Zakrzowie. Przy LGD działa pierwszy w Polsce inkubator kuchenny oraz Spółdzielnia Socjalna Smaki Gościńca. Na utworzenie inkubatora LGD pozyskała środki finansowe z Unii Europejskiej oraz z Funduszy Szwajcarskich w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej (dziś fundusze te nie są już dostępne). Korzystano również z programów pomocowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. W inkubatorze kuchennym każdy miejscowy rolnik może, za odpowiednią opłatą, przetworzyć swoje produkty, jeśli nie dysponuje odpowiednimi warunkami lub sprzętem w swoim gospodarstwie. Uczestnicy zapoznali się z działalnością LGD i Spółdzielni, inicjatywą KOKOSZYK, która jest spożywczą ofertą lokalnych producentów i rolników pochodzących z terenu Lokalnej Grupy Działania ,,Gościniec 4 Żywiołów” (gminy Lanckorona, Kalwaria Zebrzydowska, Stryszów, Mucharz). Charakterystycznymi cechami  produktów są świeżość, tradycyjne receptury oraz mała skala produkcji. Każdy produkt jest znakomity, pełen smaków regionu, miłości do gotowania i tradycji. Obecnie KoKoszyk funkcjonuje jako tzw. Kooperatywa Lanckorońska. Uczestnicy wyjazdu, w towarzystwie pani Prezes LGD Gościniec 4 Żywiołów Renaty Bukowskiej, mieli okazję zwiedzić urokliwy ryneczek w pobliskiej Lanckoronie, zapoznać się z unikatowymi zabudowaniami należącymi do Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce oraz odwiedzić sklepy lokalnych wytwórców rękodzieła i zdrowej żywności.

Wyjazd był okazją do zdobycia konkretnej wiedzy związanej z prowadzeniem różnych form przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Myślę, że to niezwykle pouczający i przydatny projekt. Dowodem na to  były liczne pytania uczestników do prelegentów, właścicieli odwiedzanych obiektów i pozyskane przez nich odpowiedzi, zapewne pomocne w dalszej działalności. W trakcie odwiedzin poszczególnych obiektów powtarzało się spostrzeżenie, że aby osiągnąć sukces, trzeba być człowiekiem otwartym i chętnym do współpracy, nawet tej nieformalnej,  w ramach lokalnej społeczności. W wielu obiektach ta współpraca objęła także członków rodziny angażując ich w podjęty biznes. Uczestnicy zapoznali się również z szerokim wachlarzem  możliwości skorzystania z różnych form wsparcia finansowego. I choć pogoda płatała nieustanne figle, bogaty program wyjazdu nie pozwolił na nudę, a grupa okazała zadowolenie i wielką chęć uczestniczenia w podobnych wyjazdach szkoleniowych.

Anna Dykczyńska
KPODR Minikowo O/Zarzeczewo

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”
Projekt realizowany przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
„Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi”
„Operacja wspófinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020”
Rejestracja partnerów KSOW – http://ksow.pl

8 października 2020 roku w Turznie, w XXX, jubileuszowej Olimpiadzie Wiedzy Rolniczej wzięli udział rolnicy – zwycięzcy eliminacji powiatowych, doradcy oraz uczniowie Zespołu Szkół, Centrum Kształcenia Ustawicznego w Gronowie. Obecni byli także przedstawiciele firm i instytucji współpracujących z rolnictwem, którzy przygotowali stoiska informacyjne.

Eliminacje powiatowe odbyły się 2 października 2020 roku i mogli wziąć w nich udział właściciele gospodarstw rolnych oraz osoby gospodarujące wspólnie z rodzicami, posiadający grunty rolne na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, a także prowadzący własną, dodatkową działalność w ramach gospodarstwa, w wieku od 18 do 40 lat. Rolnicy, którzy uzyskali największą liczbę punktów reprezentowali powiat podczas finału wojewódzkiego.

Spośród dziewiętnastu zwycięzców etapu powiatowego, na podstawie odpowiedzi, jakich udzielili na 30 pytań testowych, komisja wyłoniła pięciu rolników, którzy następnie rywalizowali ze sobą odpowiadając na pytania ustne. Każdy z pięciu zestawów zawierał 8 pytań z zakresu produkcji roślinnej i zwierzęcej, ekologii i ochrony środowiska, ekonomiki, funduszy unijnych, grup producentów rolnych. Cztery pytania praktyczne dotyczyły: rozpoznania nasion roślin uprawnych, szkodników występujących w uprawach rolnych, ras zwierząt hodowlanych oraz obliczenia nadwyżki na samofinansowanie rozwoju (inwestycji) dla podanego przykładu gospodarstwa rolnego.

Pytania były odczytywane na głos oraz wyświetlane na ekranie po to, by pozostali rolnicy, uczniowie i doradcy również starali się udzielić odpowiedzi, choć tylko w myślach i tylko oni wiedzą, jaki wynik osiągnęli. Wszyscy z uwagą słuchali odpowiedzi finalistów oraz uzupełnień i rozwinięć poruszanych zagadnień przekazywanych przez przewodniczącego komisji.

Rezultaty olimpijskich zmagań rzetelnie i wnikliwe komisja w składzie: Stanisław Piątkowski – przewodniczący oraz Adam Piszczek i Waldemar Poświata, przyznając kolejno miejsca:

I.     Kazimierz Gadomski, pow. rypiński

II.    Patryk Nowak, pow. żniński

III.   Grzegorz Chylewski, pow. sępoleński

IV.   Łukasz Lisiński, pow. brodnicki

V.    Łukasz Jankowski, pow. lipnowski

Wszyscy uczestnicy finału wojewódzkiego Olimpiady Wiedzy Rolniczej z uwagą wysłuchali wykładu dotyczącego działania grup producentów rolnych, który wygłosił Tomasz Bieliński, główny specjalista do spraw producentów rolnych i ogrodniczych. Wykładowca omówił zagadnienia związane z procedurą rejestracji, pozyskiwania środków i funkcjonowania grup. Przedstawił też ciekawe przykłady dobrych praktyk. Zainteresowani omawianym tematem skorzystali z indywidualnych konsultacji, które przez ponad dwie godziny prowadził wykładowca, udostępniając omawianą prezentację oraz posiadane materiały i opracowania.

Finaliści otrzymali atrakcyjne nagrody, w tym również pieniężne.

Nagrody ufundowali: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego, ARiMR Kujawsko-Pomorski Oddział Regionalny w Toruniu, Kujawsko-Pomorska Izba Rolnicza, Anwil S.A. producent m.in. nawozów azotowych, firma Ampol-Merol z Wąbrzeźna zajmująca się kompleksowym zaopatrzeniem rolnictwa, Bayer Polska – w dziedzinie rolnictwa producent środków ochrony roślin, BASF Polska – producent, między innymi środki ochrony roślin, FMC Polska – producent środków ochrony roślin, Yara Polska oferująca między innymi, nawozy dla rolnictwa i ogrodnictwa, firma Agrami ze Śmielina, która produkuje innowacyjne nawozów, firma Bacto Tech z Torunia tworząca naturalne, bezpieczne i skuteczne bioprodukty, których skład stanowią mikroorganizmy glebowe, Agencja Promocji Rolnictwa i Agrobiznesu "APRA” – czołowy polski wydawca specjalistycznych tytułów rolniczych.

Organizatorzy gratulują wszystkim rolnikom, którzy wzięli udział w XXX Olimpiadzie Wiedzy Rolniczej, dziękują uczestnikom i sponsorom.

Tekst:
Laura Maciejewska
KPODR O/Zarzeczewo
 

Foto:
Marek Rząsa