Kuchnia i Tradycja na Kujawach

Zanikają na Kujawach pewne obrzędy i tradycje, które miały miejsce jeszcze w latach 50-tych XX wieku jak sypanie wzorów piaskiem, ale są też takie, które od prawie 200 lat niezmiennie kultywowane są przez kolejne pokolenia. Mowa o „Przywołówkach z Szymborza” (dzisiaj dzielnica Inowrocławia), które w 2016 roku zostały wpisane na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

„Pierwszy numer ode dwora,
jest tam dziewczyna ładno, urodno,
do ludzi podobno.
Niech się nie boji,
Bo Józek Kornecki za niom stoji!"

To tekst przywołówki dyngusowe j- kujawskiej rymowanki tradycyjnie wygłaszanej przez Klub Kawalerów w pierwszy dzień Świąt Wielkiej Nocy z szymborskiej ambony.

O tych ginących oraz tych ciągle żywych tradycjach przypomniała Urszula Nowakowska (KPODR w Minikowie) podczas pokazu produktów tradycyjnych „Kuchnia i Tradycja na Kujawach”, który odbył się 12 marca w świetlicy wiejskiej w Czołowie i nawiązywał do potraw oraz zwyczajów związanych ze Świętami Wielkanocnymi. Główną atrakcją pokazu były Święconki, czyli produkty, które powinny znaleźć się w kujawskim koszyku w Wielką Sobotę. Koła Gospodyń Wiejskich z terenu powiatu radziejowskiego, reprezentujące poszczególne gminy przygotowały je jak zwykle starannie, mając na uwadze regionalizmy i tradycje kulinarne.

Koszyki, a raczej kosze przypominały te dawniejsze, kiedy to całe jadło przeznaczone na świąteczne śniadanie przynoszono do poświęcenia przed spożyciem. Szynki parzone oraz dojrzewające w towarzystwie białej, gotowanej lub obsuszanej kiełbasy kusiły swoim aromatem, obok pyszniły się drożdżowe lub piaskowe baby, między pętkami kiełbasy mieniły się  kraszanki czyli jajka barwione w łupinach cebuli lub buraczkach, z rzadka tylko zdobione drapanym na skorupce ornamentem. Nie zabrakło  wypiekanego przez gospodynie pszennego lub pszenno-razowego chleba  oraz  baranka , całości dopełniały sól i  chrzan. A wszystko otulone białymi serwetkami i ozdobione zielenią barwinka, bukszpanu -zwanego przez niektórych mieszkańców Kujaw gryszpanem i sezonowym kwieciem. Produkty były przygotowane według dawnych receptur.

Pokaz zainicjowała Powiatowa Rada KGW w Radziejowie oraz Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w Radziejowie. To  kolejne  działanie, mające na celu kultywowanie i promowanie  kujawskich tradycji  kulturowych, podtrzymywanie lokalnej tożsamości oraz aktywizację Kół Gospodyń Wiejskich powiatu radziejowskiego. Podczas pokazu oprócz wykładu na temat zwyczajów Kamil Kotarski, szef kuchni wygłosił prelekcję pt.: „Wykorzystanie znaczenia produktów regionalnych, tradycyjnych, lokalnych w rozwoju przedsiębiorczości i promocji regionu”. Z kolei pani Katarzyna Kotarska przybliżyła uczestnikom temat:  „Jak soczyście pisać i mówić o jedzeniu – czyli jak skutecznie i interesująco promować jedzenie w mediach i podczas eventów”.

Na Kujawach powiedzenie „Zastaw się , a postaw się” jest ciągle żywe i odczuwalne. Gospodynie imprezy, Koło Gospodyń Wiejskich z Czołowa, przygotowały stół suto zastawiony – jak to na Wielkanoc.

Urszula E. Nowakowska
KPODR w Minikowie