Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie

Ziemniak od bardzo dawna jest dla nas podstawowym produktem spożywczym, a dla dużej grupy rolników producentów ziemniaka – także w naszym regionie – ważnym elementem dochodu z działalności gospodarczej. Jednak nie od dziś wiadomo, że nie tylko plon jest najważniejszy ale także jego jakość.

Nie cały plon w przypadku ziemniaków jadalnych nadaje się do sprzedaży konsumentowi.  Ziemniaki przeznaczone dla przetwórstwa na chipsy czy frytki też muszą mieć inne odpowiadające technologii produkcji cechy. Dlatego wygląd, smak i zapach, odpowiedni kształt i wyrównanie, kolor miąższu, głębokość oczek, obecność chorób, ilość skrobi a nawet opakowanie i inne cechy decydują o ich przydatności w danym sezonie dla konkretnego odbiorcy. Niewątpliwie smak, łatwość obierania skórki, płytkie oczka, kolor miąższu i brak ciemnienia po ugotowaniu są najczęściej wskazywanymi cechami ziemniaka jadalnego dla przeciętnego Kowalskiego.

Fot. Nie tylko plon się liczy, ale także jakość, zdrowotność, wygląd i smak ziemniaka.

Jak podkreśla specjalista dr inż. Wojciech Nowacki o jakości bulw ziemniaka decydują warunki glebowe, cechy genetyczne odmiany, warunki pogodowe konkretnego roku oraz stosowana przez rolnika agrotechnika. Każda odmiana ma inną odporność na choroby i stres warunków uprawy (gleba, nawożenie, uwilgotnienie). Co roku obserwujemy, że oferta firm hodowlanych jest pod tym względem coraz bogatsza i lepsza. Widać to było na Kujawsko-Pomorskich Dniach Pola w Minikowie w tym sezonie, gdzie 5 firm hodowlanych pokazało swoją aktualną ofertę 26 odmian ziemniaka jadalnego. A podczas Święta Ziemniaka w dniu 18 września można było zobaczyć, dotknąć wszystkich tych odmian i posmakować aż 16 spośród nich. 

Hodowcy wiedzą, że zanim nowa odmiana trafi na rynek, dobrze ją przetestowane pod kątem jej przydatności dla konsumentów. Umożliwiają to konkursy jakie odbywają się podczas Krajowych Dni Ziemniaka każdego roku w różnych regionach Polski, czy podczas takich imprez jak „Barwy Lata – Dary Jesieni”. Tej imprezie co roku towarzyszy bowiem „Święto Ziemniaka” podczas którego organizowany jest konkurs „Najsmaczniejsza Odmiana Ziemniaka” 

Fot. Podczas „Święta ziemniaka” przygotowano stoisko konkursowo-promocyjne. Prowadzono promocję odmian poprzez zaprezentowanie kolekcji 26 odmian i degustacji 16 odmian ziemniaków uparowanych w parnikach. To była duża atrakcja dla odwiedzających.

Nasz Ośrodek wspólnie z IHAR Oddział Jadwisin organizuje ten konkurs już od 2007 roku. W tym sezonie była to już jego 16 edycja, 13 z nich odbyło się w Przysieku, a 3 ostatnie w Minikowie i tak już zostanie na kolejne lata.

Jak zwykle konkursowi przewodniczył dr inż. Wojciech Nowacki jako ekspert IHAR Oddział Jadwisin, a członkami komisji byli: 1 przedstawiciel KPODR i 2 przedstawicieli hodowców.

Fot. Podczas konkursu pracownicy Restauracji „Gęsia Dolina” wydali konsumentom 206 zestawów konkursowych, każdy z próbką 5 odmian ziemniaków. Głosy wrzucane były do urny. Niestety, ilość oddanych głosów limitowała pojemnością garnków – po wyczerpaniu ziemniaków jednej konkursowej odmiany, oddawanie głosów jest przerywane, a oddane głosy liczone przez komisję konkursową. Konkurs cieszył się bardzo dużym powodzeniem.

W konkursie „Najsmaczniejsza odmiana ziemniaka Minikowo 2022” wzięło udział 5 hodowli ziemniaka, które zgłosiły do konkursu po jednej odmianie. Wszystkie odmiany konkursowe pochodziły z jednego pola – kolekcji odmian Kujawsko Pomorskich Dni Pola Minikowo 2022. Zgłoszone odmiany oznakowano literami:

A – Odmiana MIA zgłoszona przez NORIKA Polska Sp. z o.o.

B – Odmiana QUEEN ANNE zgłoszona przez SOLANA Polska Sp. z o.o.

C – Odmiana WERBENA zgłoszona przez Hodowlę Ziemniaka Zamarte Sp. z o.o.

D – Odmiana POGORIA zgłoszona przez PMHZ Strzekęcino Sp. z o.o.

E – Odmiana CORINNA zgłoszona przez Europlant Polska Sp. z o.o.

W konkursie głos oddało 206 konsumentów (o 12% więcej niż w ubiegły roku). Obsługę oraz przygotowanie ziemniaków, bezpieczną konsumpcję, i niezwykle sprawne wydawanie konkursowych porcji degustacyjnych zapewniła Restauracja Regionalna „Gęsia Dolina”, której bardzo dziękujemy.

Najlepszą odmianą okazała się CORINNA (53 głosy) oznaczona literą E, drugą lokatę zajęła odmiana QUEEN ANNE (52 głosy) oznaczona literą B, a 3 lokatę odmiana POGORIA (43 głosy) oznaczona literą D. Jednak w opinii ekspertów, każda odmiana zyskała uznanie jakiejś grupy konsumentów, czyli była najlepsza w ich opinii (odmiana MIA uzyskała 32 głosy, a Werbena 26 głosów) – to bardzo dobrze świadczy o postępie hodowlanym w zakresie cech konsumenckich nowych odmian ziemniaka.

Fot. Piękne puchary i dyplomy wręczał zwycięzcom dyrektor KPODR dr Ryszard  Kamiński, a ostatniego podsumowania dokonał dr Wojciech Nowacki – przewodniczący komisji konkursowej. Jak widać laureaci byli bardzo zadowoleni z nagród, a jeszcze bardziej z wyników głosowania konsumentów.

Tradycyjnie już konkurs cieszył się bardzo dużym zainteresowaniem zarówno hodowców jak i konsumentów. W ciągu 60 minut wydano do konsumpcji w porcjach wszystkie ugotowane bez soli ziemniaki konkursowe. Przy okazji konkursu zorganizowano promocję prezentowanych na Kujawsko-Pomorskich Dniach pola odmian ziemniaka jadalnego w formie specjalnej wystawy zebranych z kolekcji bulw ziemniaka (podano także wyniki próbnego ważenia z próby 4 krzaków). Dzięki takiemu podejściu hodowcy poznają gusty konsumentów, a konsumenci zapoznają się z wyglądem i walorami smakowymi prezentowanych przez hodowle nowych odmian ziemniaka.

Fot. Ziemniaki z parników bardzo wszystkim smakowały.

Podczas promocji wydano ponad 1000 porcji ziemniaka parowanego. Praktycznie wszystkie odmiany – a było ich 16 – uparowane w parnikach i podawane w ten sposób konsumentom z dodatkiem sosów lub soli. Na koniec podsumowania dr inż. Wojciech Nowacki stwierdził, że jako przewodniczący wielu tego typu konkursów dostrzega regionalne zróżnicowanie gustów konsumenckich pod względem nie tylko smaku, ale także wyglądu i konsystencji gotowanego ziemniaka. W naszym regionie konsumenci lubią ziemniaki żółte o delikatnej skórce i zwięzłe po ugotowaniu.

Fot. Przedsięwzięcia uzyskały wsparcie ze środków UE w ramach SIR.

Zarówno konkurs jak i promocja ziemniaka zostały dofinansowane ze środków „Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” realizowana w ramach operacji pn. „Kujawsko-Pomorskie Dni Pola Minikowo 2022 – Innowacje w produkcji roślinnej” wpisanej do Planu operacyjnego KSOW na lata 2022-2023. Operacja współfinansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Opracowanie:
Marek Radzimierski, KPODR w Minikowie, Oddział w Przysieku

Zdjęcia:
Marek Rząsa i Marek Radzimierski

W minioną niedzielę  25 września w Poznaniu, podczas Targów Smaki Regionów 2022, miał miejsce finał XXI edycji konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów”. Konkurs wyłonił najlepsze regionalne i tradycyjne produkty żywnościowe oraz najlepsze dania i potrawy regionalne. Impreza organizowana jest przez Polską Izbę Produktu Regionalnego i Lokalnego. Eliminacje regionalne konkursu odbyły się w maju – podczas targów „Lato na Wsi” w Minikowie.

Główne nagrody konkursu – PERŁY otrzymali przedstawiciele naszego regionu:

1. Koło Gospodyń Wiejskich  Gminy Górzno za zupę klopsową z lanymi kluskami oraz kaczkę z weka z ziemniaki tłuczonymi ze śmietaną, kapustą biała szmurowaną z koperkiem
2. Koło Gospodyń Wiejskich  w Brzeźnie „Żurawinki” za kaczkę po myśliwsku
3. Koło Gospodyń Wiejskich  Pturek za piernik notecki
4. „Gruczniak” Elżbieta Górska za piwo jasne pełne „Gruczniak”
5. Anna Patyk za „Kulis” – kwas z buraczków

Poniżej fotorelacja z imprezy.

Tekst Beata Chełminiak

Zdjęcia Anna Kulesza

To ważne przedsięwzięcie zrealizowane zostało w dniu 7 września br. w Minikowie. „Innowacyjne rozwiązania w uprawie, przechowalnictwie i wprowadzaniu na rynek polskiej odmiany ziemniaka wysoko odpornej na Phytophthora infestans”, to pełen tytuł tego projektu funkcjonującego pod nazwą skróconą „Gardena”.

Jest to przedsięwzięcie podjęte w ramach Działania WSPÓŁPRACA, współfinansowane ze środków „Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.

Konferencję otworzyli dr Ryszard Kamiński, Dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie oraz dr hab. Małgorzata Szczepanek, prof. PBŚ, która jako kierownik projektu zaprezentowała wszystkich współuczestników przedsięwzięcia, a także cele i zadania, jakie przyszło wszystkim realizować od 13 lutego 2020 roku do końca 2022 roku.

Fot. Kierownik Projektu GARDENA dr hab. inż. prof. PBŚ Małgorzata Szczepanek i dr Ryszard Kamiński, dyrektor KPODR zainaugurowali spotkanie.

Jak podano we wprowadzeniu, działania podejmowane w projekcie realizowała kadra naukowa uczelni rolniczej, instytutu badawczego i hodowli ziemniaka, a także specjaliści doradztwa rolniczego oraz przedsiębiorca i rolnicy prowadzących gospodarstwa rolne. Działania zmierzały do opracowania technologii uprawy i metod przechowania nowej, odpornej na zarazę ziemniaczaną odmiany ziemniaka z przeznaczeniem do wykorzystania w gospodarstwach ekologicznych i konwencjonalnych. Podstawą ich opracowania były ścisłe doświadczenia polowe, prace laboratoryjne oraz doświadczenia badawczo-wdrożeniowe. Wdrażaną i upowszechnianą odmianą jest nowo zarejestrowana odmiana ziemniaka jadalnego GARDENA, wysoko odporna na Phytophthora infestans z Hodowli Ziemniaka Zamarte spółka z o.o.

Fot. W spotkaniu wzięło udział ponad 50 osób, w tym przedstwiciele wszystkich konsorcjantów.

Liderem projektu jest Politechnika Bydgoska im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich. Partnerami są Kujawsko Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowy Instytut Badawczy z siedzibą w Radzikowie, Oddział Jadwisin, Hodowla Ziemniaka Zamarte spółka z o.o. – Grupa IHAR, Przedsiębiorstwo „Wiśniewscy” Spółki z Ograniczoną Odpowiedzialnością, spółka z o.o. w Sławkowie, a także grupa rolników: Waldemar Kozłowski, Tytlewo gmina Lisewo, Scholastyka Niemczyk, Luchowo gmina Łobżenica, Andrzej Borzych Nieżychowice gm. Chojnice i Gerszon Płóciennik, Ćwierdzin gmina Witkowo.

Po zaprezentowaniu uczestników przedsięwzięcia i przedstawieniu celów i zadań przewodniczący konferencji, specjalista KPODR Marek Radzimierski poprowadził dalszą, szczegółową część spotkania, na którą składały się referaty podsumowujące poszczególne zadania, jakie zostały wykonane w ramach prac badawczych. Na początku wyniki swoich prac przedstawili pracownicy naukowi IHAR – PIB Oddział Jadwisin.

Fot. Specjalista KPODR poprowadził dalszą część spotkania w której wystąpili prelegenci reprezentujący IHAR – PIB Oddział w Jadwisinie, który prowadził doświadczenia polowe.

Wpływ systemu produkcji i zróżnicowanej architektury łanu na plon i jakość bulw odmiany Gardena zaprezentowała dr hab. Krystyna Zarzyńska. Ocenę plonowania i wybranych cech jakości bulw odmiany Gardena pod wpływem nawożenia mineralnego azotem przedstawił dr Cezary Trawczyński. Optymalizację metod ochrony roślin ziemniaka odmiany Gardena przed wybranymi chorobami okresu wegetacji przedstawiła mgr Milena Pietraszko. Wpływ wybranych zabiegów agrotechnicznych na produktywność roślin i jakość plonu odmiany Gardena zaprezentowała dr Dominika Boguszewska-Mańkowska i na koniec dr inż. Wojciech Nowacki przedstawił Kodeks dobrego przechowywania bulw odmiany Gardena w nasiennictwie i produkcji towarowej ziemniaka.

Po przerwie grupa pracowników naukowych Politechniki Bydgoskiej Jana i Jędrzeja Śniadeckich przedstawiła wynik swoich prac badawczych.

Fot. Naukowcy PBŚ podsumowują swoją pracę, a dodatkowo prof. Małgorzata Szczepanek zademonstrowała broszurę podsumowującą wyniki badań, która została wręczona wszystkim uczestnikom spotkania.

Wpływ stosowania przyjaznych dla środowiska preparatów na rozwój chorób grzybowych i bakteryjnych sadzeniaków podczas przechowywania podsumował dr hab. inż. Grzegorz Lemańczyk, prof. PBŚ. Ocena wskaźników stanu fizjologicznego ziemniaka odmiany Gardena w systemie uprawy konwencjonalnej i ekologicznej to temat podsumowania przedstawiony przez dr inż. Magdalenę Tomaszewską-Sowę. Potencjał oksydacyjny bulw ziemniaka jadalnego Gardena w zależności od technologii uprawy przedstawiła dr hab. Elżbieta Wszelaczyńska, prof. PBŚ. Wartość prozdrowotną ziemniaka ekologicznego w zależności od miejsca uprawy przedstawiła dr inż. Katarzyna Gościnna.

Podczas przerwy można było uzyskać konsultację firm hodowlanych, a także wymienić się informacjami i podzielić własnymi doświadczeniami w zakresie produkcji i hodowli ziemniaka.

Fot. Film „Projekt GARDENA” prezentowano na monitorze w holu, a wymiana doświadczeń i konsultacje odbywały się przez cały czas trwania konferencji jak i szkolenia/warsztatów.

Na koniec Marek Radzimierski zaprezentował działania promocyjne, jakie prowadzone były przez Politechnikę Bydgoską, za realizację których odpowiadał dr Piotr Prus, prof. PBŚ oraz przedsięwzięcia zrealizowane dotychczas przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Zwieńczeniem tego wystąpienia było wyświetlenie filmu Projekt „GARDENA”, a także zaproszenie uczestników spotkania na podsumowanie warsztatów, na których porównano wyniki plonowania i jakości bulw odmiany Gardena do 25 innych odmian jadalnych, jakie w ramach Kujawsko-Pomorskich Dni Pola uprawiano na kolekcji odmian ziemniaka w Minikowie.

Konkluzją ogólną spotkania są końcowe wypowiedzi dr Piotr Kamińskiego, Prezesa Hodowli Ziemniaka Zamarte, autora odmiany Gardena oraz Kierownika Projektu prof. Małgorzaty Szczepanek.  Cyt: „Dzięki udziałowi w projekcie uzyskaliśmy ogromną ilość informacji, dzięki którym prowadzenie tej trudnej w uprawie odmiany będzie na pewno znacznie łatwiejsze. To chyba najbardziej przebadana odmiana spośród tych, które funkcjonują na rynku, a wyniki pokazują, że w zakresie opracowania nowych technologii w uprawie i przechowaniu ziemniaków jesteśmy właściwie na początku drogi".  

Generalnie podsumowując projekt odmianę Gardena zalecono przede wszystkim dla gospodarstw ekologicznych, opracowano też zalecenia agrotechniczne dla jej uprawy zarówno w technologii tradycyjnej jak i technologii ekologicznej. Zamieszczone zostały one w broszurze podsumowującej.

Opracowanie:
Marek Radzimierski, KPODR w Minikowie, Oddział w Przysieku

Zdjęcia:
Marek Radzimierski i Marek Czerwiak

Niedawno, bo na początku sierpnia dyskutowano w Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Bielicach o ziemniakach skrobiowych, a już 7 września w Minikowie oceniano ziemniaki jadalne. W Bielicach oceniano 15 odmian skrobiowych, a w Minikowie 26 odmian jadalnych i ogólnoużytkowych. Podstawą takich szkoleń/warsztatów są kolekcje odmian ziemniaka zakładane w ramach Kujawsko-Pomorskich Dni Pola. To już kolejne takie spotkanie cieszące się zawsze dużym zainteresowaniem nie tylko rolników i doradców, ale także samych firm zajmujących się hodowlą ziemniaka.To dzięki nim zakładane są kolekcje. Duże zainteresowanie wynika z faktu, że każdy rok jest inny pod względem warunków pogodowych, co bezpośrednio przekłada się na plonowanie i jakość bulw. W Minikowie tradycyjnie ocenę plonowania i zdrowotności oraz jakości handlowej prezentowanych odmian przeprowadzili znani w środowisku ziemniaczarzy naukowcy związani z IHAR – PIB dr inż. Jerzy Osowski i dr inż. Wojciech Nowacki. 

Fot. W ocenie odmian ziemniaków specjalistom pomagali pracownicy KPODR. Dr Jerzy Osowski prowadził ocenę zdrowotności bulw w odniesieniu do warunków pogodowych tego roku. Dr Wojciech Nowacki oceniał zagrożenia w przechowalnictwie w tym sezonie wynikające z zagrożeń chorobowych. Oceniano także plon brutto i tzw. plon handlowy.

Na to spotkanie obaj specjaliści przygotowali specjalne prezentacje dla uczestników szkolenia/warsztatów,. Prezentację dotyczącą zagrożeń chorobowych w ziemniaku przygotował dr inż. Jerzy Osowski, natomiast prezentację dotyczącą problemów przechowalnictwa dr inż. Wojciech Nowacki (linki do prezentacji znajdują się pod artykułem)

Oprócz tego organizatorzy zadbali o przygotowanie odpowiedniej wystawy ziemniaków wykopanych do oceny wg tzw. próby 4 krzaków.

Fot. Kolekcja 26 odmian ziemniaka prezentowanych na Kujawsko-Pomorskich Dniach Pola w Minikowie w 2022 roku.

Natomiast przybyli na warsztaty przedstawiciele hodowli ziemniaka HZ Zamarte, PMHZ Strzekęcino, Solana Polska, Norika Polska i Europlant HZ zaprezentowali charakterystyki swoich odmian, które wysadzono na kolekcji w Minikowie.

Fot. Przedstawiciele Hodowli HZ Zamarte Aleksandra Bech, EUROPLANT HZ Katarzyna Zdziechowicz oraz PMHZ Strzekęcino Krystian Chwalisz charakteryzują swoje ziemniaki.

Efektem końcowym oceny była sporządzona tabela oceny plonowania i jakości odmian uzyskanych na badanej kolekcji odmian w Minikowie. Podkreślono jednak, że nie jest ona podstawą do wyciągania ocen, która odmiana jest najlepsza, ponieważ nie spełnionych jest wiele warunków obiektywnych, niezbędnych dla prowadzenia doświadczeń polowych. Ocena ta ma jednak charakter poglądowy polegający na próbie wskazania, ułatwienia rolnikom rozpoznawania chorób i przyczyn ich powstawania oraz przeprowadzania oceny zdrowotnej na własnych polach. W podsumowaniu wskazano na bardzo duże zróżnicowanie w plonowaniu między odmianami. Jak podkreślono plony wahały się od 48 do 115 ton z 1ha, a więc największa różnica wyniosła ponad 300%. Wynika to z faktu, że na kolekcji wystąpiły odmiany zarówno bardzo wczesne jak i bardzo późne. Wysokie plony osiągnięte w tym sezonie w Minikowie to także efekt prowadzonych nawodnień w okresach posusznych – w tym sezonie podlewano całą kolekcję cztery razy.

Fot. W tabeli pokazano wyniki próby 4 krzaków – plon oraz oceną zdrowotną bulw i jakość handlową.

Zainteresowanie wynikami oceny okazały się bardzo duże. Na podsumowaniu warsztatów obok prowadzących naukowców i przedstawicieli 5 hodowli uczestniczyło 36 osób, w tym rolników produkujących ziemniaki, doradców i przedstawicieli nauki. Dzięki temu także w Minikowie wywiązała się bardzo ciekawa specjalistyczna dyskusja na temat wpływu zmieniających się warunków pogodowych nie tylko na plon ziemniaka, ale także na jego parametry zdrowotne, cechy handlowe, oraz walory smakowe istotne dla konsumentów.

Fot. Zarówno w Bielicach (zdjęcie lewe górne) jaki i w Minikowie, dyskusja na zakończenie szkolenia/warsztatów była bardzo ożywiona.

Przedsięwzięcie – szkolenie/warsztaty – było dofinansowane i zrealizowane w ramach operacji pn. „Kujawsko-Pomorskie Dni Pola Minikowo 2022 – Innowacje w produkcji roślinnej” wpisanej do Planu operacyjnego KSOW na lata 2022-2023. Operacja współfinansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Prezentacje do pobrania:

„Najważniejsze problemy ziemniaka w  okresie przechowywania"
dr inż. Wojciech Nowacki

„Porównanie odporności na patogeny nowych jadalnych i  skrobiowych odmian ziemniaka"
dr inż. Jerzy Osowski

Opracowanie:
Marek Radzimierski, KPODR w Minikowie, Oddział w Przysieku

Zdjęcia:
Marek Radzimierski i Marek Czerwiak