Sołectwa – czas na nowe inicjatywy!

W pierwszych miesiącach 2007 roku, niejako w cieniu innych wydarzeń, odbywają się wybory sołtysów i rad sołeckich. Pozycja sołtysa jest w obecnym kształcie samorządu lokalnego niezbyt silna. „Urząd sołtysa” do zaledwie jednostka pomocnicza urzędu gminy, rada sołecka jest zaś tylko jego ciałem doradczym. Trzeba jednak pamiętać, że historia sołtysa jako wiejskiego lidera jest znacznie dłuższa niż jakiegokolwiek innego „urzędu” i sięga średniowiecza. Dzisiaj, chociaż pozycja sołtysa znacznie osłabła, dalej jest on wybierany w najbardziej demokratyczny sposób, tj. w bezpośrednich wyborach powszechnych (uprawnieni są wszyscy mieszkańcy sołectwa).

Programy zebrań sprawozdawczo -wyborczych zakładają składanie sprawozdań z działalności przez ustępującego sołtysa oraz wygłaszanie swoistego expose przez nowo wybrane władze sołectwa.

Co usłyszeliśmy od ustępujących sołtysów? Czy zadowalał nas ten raport? Co deklarują nowi liderzy wiejscy? Czego mogą i powinni oczekiwać od nich mieszkańcy?

Nie można dopuścić do tego, aby samorząd sołecki stał się samorządem fikcyjnym. Dlatego należy po prostu wziąć sprawy wsi w swoje ręce. Najbliższe cztery lata wydają się być okresem niezwykle sprzyjającym dla aktywnych mieszkańców wsi. Z jednej strony pojawia się coraz większa świadomość mieszkańców i gotowość do podejmowania lokalnych, oddolnych inicjatyw, z drugiej coraz więcej będzie źródeł finansowania działań na wsi.

Jeżeli chcemy, aby typowa wieś stała się dobrym miejscem do życia należy zrealizować tam szereg przedsięwzięć. Szukać dodatkowych źródeł dochodu dla rolników, stwarzać możliwości rozwoju dla małych firm, tworzyć oferty spędzania wolnego czasu dla młodzieży oraz wiejskie miejsca spotkań, wypoczynku, rekreacji. Aby to się zdarzyło potrzebne jest przejęcie inicjatywy przez samych mieszkańców, połączenie wysiłków przez wszystkich, którzy chcą i mogą coś zrobić. Sołtys, rada sołecka, koło gospodyń wiejskich, ochotnicza straż pożarna, stowarzyszenie mieszkańców wsi, klub sportowy, dzieci i młodzież, nauczyciele i rodzice zgromadzeni wokół szkoły, grupa producencka rolników, zespół ludowy, rada parafialna, miejscowe autorytety, ksiądz, nauczyciele, radni… bardzo długa jest lista tych, którzy powinni ze sobą współpracować dla dobra wsi. Dobrą metodą uruchomienia takiej współpracy jest działanie zwane Odnową wsi.

Według informacji z Urzędu Marszałkowskiego, działanie „Odnowa i ochrona dziedzictwa kulturowego wsi” w ramach sektorowego programu operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja… 2004-2006” to 145 podpisanych umów oraz około 500 wybudowanych obiektów – boisk, placów zabaw, odnowionych świetlic, miejsc pamięci, służących kultywowaniu tradycji i rozwojowi kultury. Przeznaczono na ten cel około 20 milionów złotych. W latach 2007-13 takie środki będą do dyspozycji co roku!!! Można wiec śmiało powiedzieć, że siedem razy więcej pieniędzy wystarczy, aby w każdej aktywnej wsi pojawiły się potrzebne inwestycje.

Dodatkowo pojawią się jeszcze wielkie możliwości związane z rozpoczynającym się na wielką skalę programem LEADER, ze wsparciem produktów lokalnych, oraz różnymi działaniami finansowanymi z Europejskiego Funduszu Społecznego (Red.: pisaliśmy o tym w poprzednim numerze „Wsi…”).

Odnowa wsi jest specyficzną metodą, która dąży do poprawy warunków życia poszczególnych mieszkańców i całej społeczności. Satysfakcja z życia na wsi osiągana jest dzięki oddolnym inicjatywom mieszkańców, którzy angażując się sami przejmują odpowiedzialność za siebie, swoje otoczenie i swoją przyszłość. Najważniejszym celem programu jest budowanie tożsamości wsi, rozwój infrastruktury technicznej i społecznej, waloryzacja krajobrazu i architektury, wykonywanie przedsięwzięć publicznych i prywatnych podnoszących warunki materialne (standard życia) i rozwijających wartości niematerialne – duchowe (jakość życia), takie jak wspólnoty, współodpowiedzialność, wzorce wychowawcze, więź międzypokoleniowa. Efektem ma być poprawa bytu mieszkańców wsi w wyniku zaistnienia nowych możliwości osiedlania, inwestowania, rozwoju usług, tworzenia miejsc pracy oraz zarobkowania poza rolnictwem.

Najważniejsze w odnowie wsi jest przygotowanie programu odnowy (rozwoju) wsi, dla którego punktem wyjścia jest dokonanie przez samych mieszkańców swoistego bilansu zasobów lokalnych poprzez postawienie sobie szeregu prostych pytań: Jak dzisiaj wygląda życie w naszej wsi? Jak chcemy, aby wyglądało w przyszłości? Co zrobić, aby zrealizować choćby cześć naszych oczekiwań?

W kolejnych numerach „Wsi Kujawsko-Pomorskiej” postaramy się krok po kroku przekazać zainteresowanym sołectwom, jak należy samodzielnie taki plan opracować.

Poniżej przytaczamy przykład jednego z sołectw w naszym województwie, które zaczęło swoje działania od opracowania planu odnowy wsi.

Odnowa wsi w sołectwie Kwieciszewo
(gmina Mogilno)
Relacja pana Mariusza Barana – prezesa Stowarzyszenia Odnowy i Rozwoju Wsi Ziemi Mogileńskiej w Kwieciszewie.

Odnowę wsi w gminie Mogilno zainicjowano w lipcu 2004 r. Powstało wówczas kilkanaście sołeckich grup inicjatywnych, które rozpoczęły tworzenie planów rozwoju poszczególnych miejscowości.

Warto wspomnieć, że w tym samym 2004 roku – 14 września w Kwieciszewie odbyło się również pierwsze spotkanie liderów lokalnych naszej gminy, na którym omawiano możliwości jakie niesie ze sobą wdrożenie na terenach wiejskich działania Odnowa Wsi oraz Pilotażowy Program LEADER+.

W lutym 2005 roku kilkanaście miejscowości przyjęło za pomocą uchwał zebrań wiejskich plany rozwoju, które następnie zatwierdzone zostały do realizacji uchwałą Rady Miejskiej Mogilna w maju 2005.

Pozytywne przykłady
W trzech miejscowościach grupy inicjatywne postanowiły przekształcić się w stowarzyszenia.

Powstało Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Nasza Przyszłość w Żabnie, Promyk Nadziei w Żabieńku oraz 5 maja 2005 r. Stowarzyszenie Odnowy i Rozwoju Wsi Ziemi Mogileńskiej w Kwieciszewie.

Już 1 lipca 2005 roku udało się na drodze porozumienia Burmistrza Mogilna i Dyrekcji Poczty Polskiej utworzyć przy świetlicy w Kwieciszewie CKS – Centrum Komunikacji Społecznej – kawiarenkę internetową, której powstanie zakładaliśmy w planie rozwoju naszej miejscowości. CKS stał się jednocześnie siedzibą naszego stowarzyszenia.

Koniec 2005 roku to pozyskanie przez Urząd Miejski w Mogilnie, w ramach działania Odnowa Wsi sumy około 200.000 zł na remonty świetlic wiejskich naszej gminy, które zostały zapisane w planach rozwoju.

W 2006 roku jako Stowarzyszenie przystąpiliśmy w Kwieciszewie do realizacji kolejnego projektu naszego planu Zagospodarowanie nieużytków w centrum wsi na cele rekreacyjno-sportowe – Park Piastowski. Środki na jego realizacje pochodziły częściowo z budżetu gminy, natomiast plac zabaw Piastuś na terenie naszego parku, podobnie jak place zabaw w Wylatowie i Żabnie sfinansowane były z środków unijnych przekazanych przez Urząd Marszałkowski.

 

W październiku 2006 roku zakończyliśmy realizację projektu Interaktywne Kwieciszewo, za pomocą którego doposażyliśmy nasz CKS i świetlicę w sprzęt multimedialny oraz sprzęt kuchenny. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniu sfinansował w ramach tego samego konkursu (doposażenie świetlic) projekty Integruje nas świetlica w Żabnie oraz Nasz sposób na nudę na wsi w Żabnie.

Nasz projekt Interaktywne Kwieciszewo zaowocował powstaniem strony internetowej naszej miejscowości oraz koła fotograficznego, które jest jednocześnie kołem redagującym stronę www.kwieciszewo.mogilno.pl.

Stowarzyszenia rozwoju wsi naszej gminy czynnie zaangażowały się we wdrażanie na naszym terenie I schematu Pilotażowego Programu LEADER +. Pierwsze spotkanie informacyjne odbyło się w lutym 2006 r. w Kwieciszewie.

Stowarzyszenie w Kwieciszewie było jednym z fundatorów Fundacji Sąsiedzi wokół Szlaku Piastowskiego (która stała się tzw. Lokalną Grupą Działania w ramach programu LEADER) – mamy swoją reprezentację w radzie i zarządzie fundacji.

Jako organizacja pozarządowa mamy swój głos (głos wsi) w Powiatowej oraz Wojewódzkiej Radzie Organizacji Pozarządowych.

Wszystko to zawdzięczamy ODNOWIE WSI.

Warto naśladować Kwieciszewo!!

Wszystko więc, jak widać, teraz zależy od mieszkańców. Chcieć to móc!

Tym wszystkich, którzy jednak chcą usłyszeć podpowiedzi:

• jak utworzyć program odnowy sołectwa?
• jak napisać projekt?
• jak utworzyć stowarzyszenie?
• jak włączyć się do lokalnej grupy działania w ramach programu LEADER?

oferujemy pomoc doradców KPODR, odsyłamy na nasze szkolenia oraz do kolejnych numerów „Wsi Kujawsko-Pomorskiej”.

Ryszard Kamiński
KPODR w Minikowie