Polska Wieś 2024 – Raport o stanie wsi. 20 lat w Unii Europejskiej.

15 maja w Warszawie odbyła się prezentacja kolejnej edycji wydawnictwa Polska Wieś 2024. Raport o stanie wsi. 20 lat w Unii Europejskiej. Konferencję i wydawnictwo przygotowała Fundacja na rzecz Rozwój Polskiego Rolnictwa (FDPA). Spotkanie w Pałacu Staszica prowadził dr Andrzej Hałasiewicz, przewodniczący Rady FDPA. Wśród gości konferencji byli: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi dr Czesław Siekierski; dr Jerzy Plewa ekspert Team Europe, dyrektor generalny w Komisji Europejskiej ds. rolnictwa i obszarów wiejskich. Gościli też przedstawiciele KOWR, ARiMR oraz naukowcy z uczelni i instytutów badawczych zajmujących się rolnictwem i obszarami wiejskimi.

Pierwszy Raport o stanie wsi ukazał się w 2000 roku. Jego koordynatorem i twórcą koncepcji był prof. Jerzy Wilkin. Obecny Raport jest pierwszym po śmierci Profesora i już bez jego udziału.

W raportach ukazywane były przemiany polskiej wsi w wielu aspektach: społecznym, technicznym, technologicznym oraz jakościowym. Tematem wiodącym Raportu 2024 jest 20-lecie członkostwa Polski w UE.

Jak piszą Józef Zegar i Barbara Chmielewska, wieś staje się pożądanym miejscem do życia. Udział ludności rezydującej na wsi zwiększył się pomiędzy latami 2002-2021 z 38,5 proc. do 40,1 proc.

Od 2000 roku zauważalna jest zmiana w bilansie migracji między miastem a wsią, przyrost liczby mieszkańców występuje w 1/3 gmin w Polsce, ale w aż 2/3 gmin notuje się ubytek ludności wiejskiej. Proces "demograficznego zwijania się" obszarów wiejskich i małych miast jest szczególnie widoczny na peryferiach Polski centralnej i wschodniej oraz na obszarach popegeerowskich.

Jak wskazuje raport, poparcie ogółu obywateli dla członkostwa w UE jest stałe i z biegiem czasu wzrastało. Polacy doceniają korzyści i dostrzegają plusy uczestniczenia w UE. W większości popierają wzrost integracji.

Według Agnieszki Baer-Nawrockiej i Walentego Poczty, nadal mamy bardzo wysoki wskaźnik zatrudnienia w rolnictwie wynoszący w 2021 r. aż 9,8 proc., ale spadek jest znaczący w porównaniu do 2004 r., kiedy to rolnictwem trudniło się 15,6 proc. ogółu pracujących. W większości krajów Unii wskaźnik ten zawiera się w przedziale 1-3 proc.

Średnia wielkość gospodarstwa w 2020 r. – to tylko 11,3 ha. Wskaźnik ten jest jednak częściowo zaniżony. Nie uwzględnia w danych statystycznych nieformalnych dzierżaw. Faktyczna średnia wielkość gospodarstwa towarowego jest znacznie większa – zaznaczają autorzy raportu. W Niemczech czy we Francji ta średnia  wielkość jest ok. sześciokrotnie wyższa.

Udział eksportu produktów spożywczych według branż.

Mimo nie najlepszej struktury agrarnej na początku członkostwa w UE, cały czas notujemy stabilny i systematyczny wzrost produkcji rolnej. Produkcja towarowa rolnictwa od 2004 r. zwiększała się średniorocznie o 2,34 proc. Sprawiło to, że w 2022 r. była o 35 proc. wyższa niż na początku analizowanego okresu – czytamy w raporcie.

Rolnictwo osiągnęło duży sukces eksportowy. Udział produktów rolno-spożywczych w całości eksportu z Polski w 2022 r. wyniósł około 14 proc. Systematycznie poprawia się struktura eksportu na korzyść produktów przetworzonych dających wyższą opłacalność.

Z uwzględnieniem funduszu SAPARD, w latach 2002-2022 ARiMR wypłaciła 395 mld zł, z czego 234 mld zł to płatności obszarowe. 128 mld zł przeznaczono na inwestycje modernizacyjne w rolnictwie i w przetwórstwie. Jedna z autorek raportu – Iwona Nurzyńska zwraca uwagę, że "skala pomocy finansowej (…) pozwoliła na fundamentalną, wręcz cywilizacyjną przemianę warunków życia na polskiej wsi".

 Paneliści od prawej: redaktor W. Szeląg, dr J. Plewa, minister dr Cz. Siekierski, prof. dr hab. W. Poczta, dr A. Hałasiewicz

Dyskusja nad Raportem odbyła się w formie panelu dyskusyjnego, który poprowadził redaktor Wojciech Szeląg z udziałem ministra dr Czesława Siekierskiego, dr Jerzego Plewy oraz prof. dr hab. Walentego Poczty.

„W początkowym okresie po akcesji (szczególnie w latach 2004-2007) Polska podjęła znaczące wysiłki na rzecz harmonizacji polityki rolnej i przepisów. Wówczas, dostosowanie do norm i wymogów UE było naszym priorytetem. W miarę postępów dostosowawczych opinie o polskim rolnictwie stawały się w Unii bardziej pozytywne” podkreślił Jerzy Plewa.

Obecny na prezentacji raportu, minister rolnictwa Czesław Siekierski zwrócił uwagę, że pomijając obecne problemy, należy zauważyć pozytywne aspekty przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Rolnicy dobrze wykorzystali stojące przed nimi możliwości, korzystając z programów przedakcesyjnych i unijnych, a duża zasługa w tym także pracowników nauki i doradztwa.

Minister zaznaczył, że konieczne jest określenie, jaka będzie Wspólna Polityka Rolna w przyszłości, bo od 1 stycznia 2025 roku rozpoczyna się polska Prezydencja w UE. Zdaniem Siekierskiego, przyszła polityka rolna powinna w większym stopniu wykorzystywać instrumenty finansowe, rynkowe, gdyż płatności bezpośrednie tracą na znaczeniu. Inne też muszą być modele wsparcia czy finansowania, bardziej dopasowane do wyzwań czasu – dodał minister.”

Panel odbył się z udziałem pytań publiczności. Całość dyskusji podsumował dr Andrzej Hałasiewicz.

Postulatem uczestników spotkania było uzupełnienie kolejnego Raportu o treści dotyczące kultury i edukacji.

Osobiście byłem pod wyrażeniem jakości dyskusji oraz zaznaczenia wielu ważnych obszarów problemowych na wsi. Czego zabrakło? – wyjaśnienia dlaczego młode pokolenia tak mało wie, jakie efekty (a szczególnie korzyści) dało nam wejście do Unii Europejskiej.

Marek J. Nowacki
KPODR w Minikowie

Dla zainteresowanych informacja PAP o Raporcie.

Źródło:

https://www.wnp.pl/finanse/raport-ostatnie-dziesieciolecia-to-najlepszy-okres-w-historii-polskiej-wsi,835272.html