rolnictwo ekologiczne
Pasy kwietne w rolnictwie – warsztaty
3 listopada br. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie wraz z Firmą Łąki Kwietne zorganizowali warsztaty stacjonarne „Pasy kwietne w rolnictwie”. Partnerem wydarzenia była firma BUNGE w ramach programu Grunt to Równowaga, Program na rzecz Bioróżnorodności. W wydarzeniu wzięło udział 38 osób. Uczestnikami byli rolnicy, sadownicy, doradcy rolni, pracownicy Kujawsko-Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Toruniu oraz uczniowie Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Samostrzelu.
Ryszard Kamiński, dyrektor KPODR, dokonał oficjalnego otwarcia i przywitał zgromadzonych słuchaczy.
Celem warsztatów było przybliżenie uczestnikom tematyki związanej z zakładaniem pasów kwietnych, m.in. wybór odpowiednich gatunków roślin do mieszanki, przygotowanie gleby, pielęgnacja po wysiewie, usługi ekosystemowe pasów i znaczenie bioróżnorodności w rolnictwie w świetle najnowszych badań naukowych.
Pasy kwietne stanowią środowisko życia wielu pożytecznych organizmów, m.in. wrogów naturalnych szkodników upraw, owadów zapylających, ale również mogą pełnić wiele innych funkcji ekosystemowych (np. związanych z retencją wody w krajobrazie).
Dr inż. Marcin Grabowski reprezentujący firmę Łąki Kwietne przedstawił prezentacje pt. „Pasy kwietne – teoria i praktyka” oraz „Badania naukowe a pasy kwietne”. Prelegent omówił cele zakładania pasów kwietnych, wybór odpowiedniej mieszanki. Zaprezentował konkretne gatunki roślin wykorzystywanych w siewie pasa jednorocznego i wieloletniego. Pan Grabowski przedstawił technologię uprawy: terminy siewu pasów jednorocznych i wieloletnich, normę wysiewu, przygotowanie gleby. Słuchacze podczas wykładu dowiedzieli się o wadze przygotowania gleby. Odpowiednie zabiegi agrotechniczne w postaci orki lub kultywatora, a następnie dwóch, trzech płytszych zabiegów pozwolą na ograniczenie rozwoju roślin niepożądanych. Wykładowca omówił zalety związane z pasem kwietnym m.in. wpływ na obecność pożytecznych gatunków owadów występujących na polu uprawnym zwłaszcza zapylaczy, zatrzymywanie wód opadowych i hamowanie szybkiego spływu powierzchniowego oraz zapobieganie utraty próchnicy z gleby. Pan Grabowski skupił się nie tyko na korzyściach, ale przedstawił także ograniczenia jakie niesie ze sobą obecność pasa kwietnego w gospodarstwie. Jest to np. źródło nasion chwastów, które mogą przemieszczać się na uprawy właściwe szczególnie w przypadku nieodpowiedniego doboru gatunków roślin do składu mieszanki do wysiewu. Ponadto pasy kwietne mogą również stanowić miejsce schronienia i rozrodu innych niepożądanych zwierząt, np. gryzoni.
Przedstawił także wstępne wyniki projektu międzynarodowego prowadzonego przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, dotyczące wykorzystania pasów kwietnych w sadach, szczególnie w kontekście wspierania wrogów naturalnych szkodników jabłoni (np. mszyc). Po zakończonym wykładzie wywiązała się dyskusja dotycząca przedstawionych tematów.
Drugim prelegentem był dr Stanisław Świtek z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, który omówił „Znaczenie bioróżnorodności i wykorzystanie walorów środowiskowych”. Wykładowca przedstawił pojęcie bioróżnorodności, która jest niezbędna w produkcji rolniczej. Pozwala ona osiągnąć wzrost plonów z korzyścią dla środowiska naturalnego. Omówione zostały także usługi ekosystemowe – zaopatrzeniowe, regulacyjne i kulturowe, które wspomagają tworzenie gleby, obieg pierwiastków, obieg wody i produkcję pierwotną. Dr Świtek podkreślał fakt, iż usługi ekosystemowe są silnie powiązane z różnorodnością środowiska. Przedstawił także znaczenie pasów kwietnych w kontekście bioróżnorodności niezbędnej dla korzystnego funkcjonowania rolnictwa.
W ostatniej części spotkania swoim tegorocznym doświadczeniami dotyczącymi uprawy jednorocznego pasa kwietnego podzielił się rolnik z województwa kujawsko-pomorskiego. Podkreślał fakt, bardzo ważnego przygotowanie stanowiska pod wysiew pasa w celu uniknięcia zachwaszczenia w późniejszym jego wzroście. Przekazał informacje o tegorocznych niekorzystnych warunkach atmosferycznych, a szczególnie suszy, które nie wpłynęły jednak znacząco na kondycję roślin w pasie kwietnym. Mimo braku wody pas kwietny funkcjonował do końca okresu wegetacyjnego.
Uczestnicy warsztatów otrzymali sporą porcję wiedzy na temat nowej "interwencji", która jest ujęta w Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Wieloletnie pasy kwietne, to "interwencja" sprzyjająca zachowaniu bioróżnorodności i zapobieganiu degradacji krajobrazu na obszarach wiejskich.
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Tekst Natalia Czyżewska-Suchoń
Foto: Damian Oparzela
Znamy Rolnika Roku regionu Morza Bałtyckiego 2021
Od 12 lat, w ramach konkursu Rolnik Roku, organizacja WWF nagradza rolników stosujących zrównoważone praktyki rolnicze – zwłaszcza te ograniczające spływ substancji odżywczych do Morza Bałtyckiego. Poznaliśmy zwycięzcę drugiego etapu konkursu – The Baltic Sea Farmer of the Year 2021.
29 października 2021 r. nastało długo oczekiwane ogłoszenie wyników drugiego, finałowego etapu konkursu Rolnik Roku regionu Morza Bałtyckiego. Zwycięzcy ze wszystkich 11 krajów – Danii, Estonii, Finlandii, Niemiec, Łotwy, Litwy, Polski, Rosji, Szwecji, Białorusi i Ukrainy – zostali uhonorowani za wzorowe wykorzystanie zrównoważonych praktyk rolniczych w celu ograniczenia spływu składników odżywczych do zlewni Morza Bałtyckiego. Dodatkowo jeden z nich otrzymał zagrodę główną w wysokości 10 000 euro.
Najlepszy z najlepszych
Grono kandydatów rywalizujących o miano zwycięzcy II etapu konkursu Rolnik Roku było w tym roku bardzo wyrównane. Wszyscy wygrani etapów krajowych wykazali się wiedzą z zakresu zrównoważonych praktyk rolniczych, a także jej innowacyjnym i inspirującym przekuciem w praktykę. Każdy z nich ma wyjątkową historię i własne doświadczenia w rolnictwie, które pozwoliły mu ograniczyć spływ substancji odżywczych do Morza Bałtyckiego.
„Tegoroczni rolnicy pokazują, że zrównoważone praktyki to nie tylko zatrzymywanie utrzymywanie składników odżywczych na miejscu, w gospodarstwie” – mówi Weronika Kosiń, Specjalistka ds. Zrównoważonej Gospodarki WWF Polska. – „Praktyki te przyczyniają się również do większej różnorodności biologicznej, lepszej adaptacji do zmiany klimatu i lepszej produktywności gruntów”.
Najwięcej głosów od kapituły konkursu zdobył Sauli Brander, fiński rolnik prowadzący gospodarstwo w sposób ekologiczny. To właśnie on otrzyma główną nagrodę w wysokości 10 000 euro za działania takie jak utrzymanie terenów podmokłych, uprawianie międzyplonów czy praktyka recyklingu składników odżywczych z obornika kurzego.
Ze względu na bieżące ograniczenia Covid-19 tegoroczna ceremonia wręczenia nagród będzie ograniczona do niewielkiej liczby uczestników i odbędzie się w gospodarstwie regionalnego zwycięzcy. Jednak wiosną przyszłego roku planowane jest spotkanie wszystkich zwycięskich rolników i stworzenie okazji do wymiany pomysłów, konkretnych rozwiązań i wspólnych podejść do zastosowania zwycięskich praktyk.
Polak w gronie laureatów
Polski Rolnik Roku 2021 był silnym kandydatem do miana zwycięzcy finałowego etapu konkursu. Patryk Kokociński prowadzący gospodarstwo konwencjonalne w woj. wielkopolskim to postać, która dla wielu rolników z Polski – i nie tylko! – może być inspiracją. Zarządzane przez niego gospodarstwo wdrożyło szereg przyjaznych dla ekosystemu morskiego praktyk. To m.in. utrzymanie całorocznej okrywy roślinnej, stosowanie płodozmianu, użycie międzyplonów z udziałem roślin bobowatych, niekoszenie poboczy, pozostawienie miedz śródpolnych czy nawożenie na podstawie analizy gleby.
Podczas pierwszej, krajowej edycji konkursu jury doceniło starania Patryka Kokocińskiego w obszarze zrównoważonego gospodarowania wodami. Rolnik zadbał o retencję wody i zredukowanie następstwa dłuższych okresów bezdeszczowych. Do tego rolnik wraz z rodziną tworzy strefy buforowe wzdłuż cieków poprzez pozostawienie wzdłuż rowów pasów dzikiej roślinności oraz odtwarza zadrzewienia śródpolne (od 2018 r. posadzonych zostało ponad 600 drzew i krzewów). Za zdobycie I miejsca w krajowym etapie Konkursu Rolnik Roku regionu Morza Bałtyckiego 2021 otrzymał nagrodę wysokości 1000 euro.
Więcej informacji o stosowanych przez krajowego zwycięzcę praktykach znajduje się w zrealizowanym przez WWF filmie pn. „Inny Wymiar Rolnictwa” dostępnym pod adresem: https://www.youtube.com/watch?v=ZiX3fMce6EM oraz podcaście „Skarby Ziemi. Rolnik a Przyroda” opublikowanym na stronie: https://www.wwf.pl/aktualnosci/skarby-ziemi-rolnik-przyroda.
O nagrodzie Rolnika Roku regionu Morza Bałtyckiego
Konkurs WWF Rolnik Roku regionu Morza Bałtyckiego organizowany jest od 2009 roku, aby wyróżnić najlepsze praktyki i rolników, którzy są liderami w ograniczaniu spływu substancji odżywczych do wód w całym regionie.
„Zrównoważone rolnictwo ma do odegrania kluczową rolę w walce z problemem eutrofizacji” – mówi Weronika Kosiń, Specjalistka ds. Zrównoważonej Gospodarki WWF Polska. – „Musimy dalej współpracować jako region, aby zmniejszyć emisje, aby bałtycki ekosystem morski mógł się odbudować i mieć szansę stawić czoła innym czynnikom stresogennym, takim jak zmiana klimatu”.
Zgłoszenia do konkursu są przyjmowane od rolników mieszkających w krajach zlewiska Morza Bałtyckiego, którzy uprawiają zarówno rolnictwo ekologiczne, jak i konwencjonalne. Kraje uczestniczące to Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Łotwa, Litwa, Polska, Rosja, Szwecja, Białoruś i Ukraina.
Kryteria konkursu o nagrodę Rolnika Roku Morza Bałtyckiego koncentrują się wokół zrównoważonych praktyk rolniczych, które zostały zidentyfikowane przez WWF wraz z rolnikami i innymi ekspertami z całego regionu. Środki te obejmują efektywne wykorzystanie nawozów, a także praktyki na rzecz poprawy urodzajności gleby oraz na rzecz zrównoważonego gospodarowania wodami.
