Wyzwania współczesnej hodowli kóz
Konferencja organizowana w ramach operacji ,,Wyzwania współczesnej hodowli kóz” realizowanej przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
W sobotę 16 września odbyła się w Minikowie konferencja pn. ,,Wyzwania współczesnej hodowli kóz”. Przybyłych gości powitała Lidia Lewandowska, Zastępca Dyrektora Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Była to pierwsza konferencja o tematyce związanej tylko i wyłącznie z tematyką kozią. Poruszane były zagadnienia dotyczące profilaktyki zdrowotnej, żywienia, ras zachowawczych. Przed rozpoczęciem spotkania głos zabrał Dyrektor Regionalnego Związku Hodowców Owiec i Kóz – Józef Baran, który prowadzi ocenę hodowlaną i użytkowości na terenie kujawsko-pomorskim owiec i kóz. Prezes Zarządu Ewelina Lipka zaprezentowała działalność Krajowego Stowarzyszenia Hodowców Kóz Anglonubijskich, które działa od 2017 r. Zajmuje się m.in. organizacją tematycznych wystaw kóz Anglonubijskich.
Jolanta Lunitz wystąpiła jako przedstawiciel Stowarzyszenia Serowarów Farmerskich i Zagrodowych liczącej 140 członków zrzeszonych z całej Polski. Do stowarzyszenia należą serowarzy, hodowcy i ekolodzy. Oprócz promowania polskiego serowarstwa organizują szkolenia i dzielą się wiedzą dotyczącą produkcji serów i produktów pochodzących z mleka krowiego, owczego i koziego. Specjalizacją Jolanty Lunitz jest przetwórstwo serów i wszystko co jest z tym związane. Podzieliła się swoim doświadczeniem związanym z tą dziedziną i pokazała dobre przykłady jak można w skuteczny sposób zareklamować swój produkt i nie wypalić się zawodowo. Zaprezentowała szeroki zakres możliwości jakie daje mleko kozie i wachlarz serów, w których można się wyspecjalizować. Ciekawostką były nazwy serów takie jak: kozi tomme z dziką skórką i wyraźnymi aromatami, rouelle du tarn (w kształcie obwarzanka, oprószony węglem, kremowy pod skórką) czy crottin z lekko białą pleśnią, kruchy i kremowy w smaku.
Dr hab. Aldona Kawęcka prof. IZ Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego z Zakładu Hodowli Owiec i Kóz przedstawiła działalność zakładu i zasady przystąpienia do programu ochrony zasobów genetycznych. W przypadku kóz objęte programem są koza Karpacka, Kazimierzowska i Sandomierska. Omówione zostały nowe zasady przystąpienia do programu ochrony zasobów genetycznych – Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Podane zostały przykłady na alternatywne zastosowanie małych przeżuwaczy wpływające na rozwój lokalnych przedsiębiorczości.
Prezentacja Macieja Murawskiego z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie dotyczyła wartości hodowlanej i użytkowej, kontroli użytkowości prac hodowlanych i celi hodowlanych w Europie i na świecie. Zaprezentowany został program hodowlany na przykładzie Francji, Hiszpanii, Norwegii i Stanów Zjednoczonych. Według statystyk Polski Związek Hodowców Owiec i Kóz (2022 r.) ma wpisane 175 kóz do ksiąg zwierząt zarodowych, 159% wynosi plenność ocenianych stad a 499 kóz objętych jest oceną wartości użytkowej.
Specjalista ds. żywienia Mariusz Dobies scharakteryzował przyczyny, objawy i skutki choroby, która jest powszechnie występująca u kóz na całym świecie czyli enterotoksemii. Jest to choroba wywołana przez beztlenowe laseczki Clostridium perfingens. Standardowym objawem jest wodnista biegunka, nagłe upadki zwierząt, utrata apetytu, wygięcie kręgosłupa, kopanie kończynami w okolicę brzucha. Istotne jest aby nie przekarmiać zwierząt i zastosować właściwe żywienie, dodatkowo stosowane są również szczepienia profilaktyczne.
Profesor Roman Łyszczarz rozpoczął swoje wystąpienie od cytatów i powiedzeń: ,,Kozy kochają ludzi szczęśliwych, a może to ludzie szczęśliwi kochają kozy?”, ,,Sama wiedza nie jest wiedzą ale wiedza jak jej użyć dopiero się nią staje”. Jak na specjalistę do spraw łąkarstwa przystało zaprezentował wiele zagadnień z nimi związanych i zaprezentował efekty swoich autorskich mieszanek. Ruń pastwiskowa jest najlepszą paszą dla kóz. Jest łatwostrawna, mlekopędna i bogata w składniki pokarmowe. Powinna być podstawą żywienia koźląt, kóz mlecznych i rozpłodników. Pastwiska dla kóz mogą mieć różne ukształtowanie terenu, ale ważne jest, aby było suche. W kwaterowym chowie kóz okres przebywania na kwaterze jak najkrótszy (około 2 dni). Wypas powinien trwać 150-160 dni, po 6-8 godzin dziennie. W pierwszej kolejności wybierają lucernę i koniczynę, a następnie trawy: życice, kupkówkę i kostrzewy.
Kolejnym praktycznym wykładem dla hodowców była Profilaktyka weterynaryjna w zarządzaniu stadem przeprowadzona przez lek. wet. Katarzynę Barłowską z Instytutu Genetyki i Biotechnologii Zwierząt PAN. Ważnymi zabiegami zoohigienicznymi w profilaktyce kóz jest czyszczenie i odkażanie pomieszczeń przed wprowadzeniem kóz do budynku. Pomieszczenia te powinny być suche i bez przeciągów, unikamy nadmiernego zagęszczenia zwierząt, regularnie dokonujemy korekcji racic. Pamiętajmy o 2-4 tygodniowej kwarantannie dla nowoprzybyłych zwierząt do stada. Przed sezonem rujowym wskazane jest podanie kozom selenu z wit. E, ponieważ nasze gleby są ubogie w ten składnik. Zwrócono uwagę na choroby pasożytnicze jakie występują u kóz zarówno te wewnętrzne (kokcydia, nicienie, tasiemce, przywry) jak i zewnętrzne (roztocza, kleszcze, wszy, wszoły). Podano szczegółowe dawkowanie substancji czynnej i najskuteczniejsze drogi podania. Przykładowo skutecznym lekiem są sulfonamidy działające na kokcydia a albendazol, fenbendazol, oksfendazol działa zarówno na przywry, tasiemce jak i nicienie.
Oprócz wykładów teoretycznych uczestnicy mieli okazję zobaczyć na żywo jak wygląda korekcja racic wykonana przez zawodowca w tej dziedzinie tj. certyfikowanego korektora racic – Agnieszkę Ceranowską. Była to okazja do obserwacji prawidłowo wykonanej korekcji racic, specjalistka podzieliła się swoim doświadczeniem związanym z użyciem specyfików i narzędzi, które używa.
Podczas konferencji można było odwiedzić stoiska firmy Bivet, jest to firma z bogatą ofertą specjalizującą się w sprzedaży urządzeń i akcesoriów udojowych, pasz, lizawek dodatków, ogrodzeń elektrycznych i innych wyspecjalizowanych rozwiązań w hodowli małych przeżuwaczy. Przedstawicielem firmy FeedExpert był dr inż. Krzysztof Białoń, który wraz ze swoją prezentacją dotyczącą zastosowania ziół w żywieniu przedstawił ofertę dodatków ziołowych, od lat prowadzi współpracę z czołowymi Ośrodkami Hodowli Zarodowych na terenie Polski.
Dzięki konferencji uczestnicy mieli okazję do wymiany doświadczeń ze specjalistami w swoich dziedzinach. Stworzyło to odpowiednie warunki do konsolidacji środowiska oraz promocji nowoczesnych rozwiązań i omówienia wyzwań z jakimi borykają się hodowcy kóz. Była to też okazja aby zachęcić potencjalnych hodowców do rozpoczęcia chowu kóz czy też produkcji serów kozich.
Anna Mońko-Łanucha, KPODR w Minikowie
